Бриз (фр. brise — жел) — теңіздердің, көлдердің (кейде ірі өзендердің) жағасында тәулік ішінде өз бағытын қарама-қарсы жаққа өзгертіп соғатын жел.
теңізден (көлден) құрлыққа карай соқса, ал құрлықтан теңізге (көлге) қарай соғады.
Құрлық пен судың бірдей жылынбауы салдарынан беткі ауа қабаттарындағы атмосфералық қысымда айырма пайда болады да, ауаның қозғалысы басталады. Күндізгі Бриз (теңіздік) теңізден қызған құрлық бетіне (жағалауға), ал түнгі Бриз (жағалық) салқындаған құрлық бетінен теңізге қарай соғады. Бұл табиғи құбылыс негізінен жаз айларына тән. Себебі, жазда құрлық пен теңіз үстіндегі тәуліктік ауа темп-расының айырмасы 20ӘС-қа дейін жетеді.Бриз жер бетінен жүздеген метр (кейде 1 км-ден астам) биіктікке дейінгі ауа қабатын қамтиды, ондаған қашықтыққа дейін соғады. Теңіздік Бриздің жылд. 7 м/с-қа дейін жетеді. Бриздер теңіздер мен үлкен көлдердің жағалауында байқапады. Олар су айдындары мен құрлық арасындағы тәулік ішіндегі температура мен қысым айырмашылығынан пайда болады. Күндіз жел теңізден жағалауға (теңіздік бриз), ал түнде жағалаудан теңізге (жағалық бриз) бағытталады. Бриздердің жылдамдығы, әдетте, 3—5 м/с, тропиктерде бұл көрсеткіш әлдеқайда жоғары. Теңіздік бриз құрлықта ауа температурасын төмендетіп, салыстырмалы ылғалдылығын арттырады. Мәселен, Үндістандағы Мадраста теңіздік бриз әсерінен ауа температурасы 2—3°С-қа төмендеп, ылғалдылық 10—20%-ға жоғарылайды, ал Батыс Африкада бұл көрсеткіштер тиісінше 10°С пен 40%-ды құрайды.
Дереккөздер
- Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Су шарушылығы. – Алматы, Мектеп, 2002.
- “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9
Бұл — география бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Briz fr brise zhel tenizderdin kolderdin kejde iri ozenderdin zhagasynda tәulik ishinde oz bagytyn karama karsy zhakka ozgertip sogatyn zhel A Tenizdik briz B Zher brizi tenizden kolden kurlykka karaj soksa al kurlyktan tenizge kolge karaj sogady Қurlyk pen sudyn birdej zhylynbauy saldarynan betki aua kabattaryndagy atmosferalyk kysymda ajyrma pajda bolady da auanyn kozgalysy bastalady Kүndizgi Briz tenizdik tenizden kyzgan kurlyk betine zhagalauga al tүngi Briz zhagalyk salkyndagan kurlyk betinen tenizge karaj sogady Bul tabigi kubylys negizinen zhaz ajlaryna tәn Sebebi zhazda kurlyk pen teniz үstindegi tәuliktik aua temp rasynyn ajyrmasy 20ӘS ka dejin zhetedi Briz zher betinen zhүzdegen metr kejde 1 km den astam biiktikke dejingi aua kabatyn kamtidy ondagan kashyktykka dejin sogady Tenizdik Brizdin zhyld 7 m s ka dejin zhetedi Brizder tenizder men үlken kolderdin zhagalauynda bajkapady Olar su ajdyndary men kurlyk arasyndagy tәulik ishindegi temperatura men kysym ajyrmashylygynan pajda bolady Kүndiz zhel tenizden zhagalauga tenizdik briz al tүnde zhagalaudan tenizge zhagalyk briz bagyttalady Brizderdin zhyldamdygy әdette 3 5 m s tropikterde bul korsetkish әldekajda zhogary Tenizdik briz kurlykta aua temperaturasyn tomendetip salystyrmaly ylgaldylygyn arttyrady Mәselen Үndistandagy Madrasta tenizdik briz әserinen aua temperaturasy 2 3 S ka tomendep ylgaldylyk 10 20 ga zhogarylajdy al Batys Afrikada bul korsetkishter tiisinshe 10 S pen 40 dy kurajdy DerekkozderҚazak tili terminderinin salalyk gylymi tүsindirme sozdigi Su sharushylygy Almaty Mektep 2002 Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 Bul geografiya bojynsha makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi auystyru kazhet