Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
"Ассирия" — біздің заманымыздан бұрынғы 2-мыңжылдықтың бас кезінде Тигр өзенінің орта ағысы тұсында (қазіргі Ирак аумағы) құрылған ірі мемлекет. Ассирияның болашақ астанасы Ашшур қаласы маңызды сауда жолдарының бойында орналасты. Біздің заманымыздан бұрынғы 16 ғасырда осы қала басшылары көрші территорияларды жаулап алып, Ассирия мемлекетінің негізін қалады. Көп ұзамай Вавилон ықпалына түскенімен, ол әлсірей бастаған уақытта қайтадан тәуелсіздікке қолы жетті. Біздің заманымыздан бұрынғы 14 ғасырда жаулап алып, қуатты мемлекетке айналды. құлағаннан кейін Ассирия билеушісі (біздің заманымыздан бұрынғы 1115 – 1077) бірнеше сәтті жорықтар нәтижесінде мемлекет шекарасын Вавилоннан дейін кеңітті. Бірақ келген арамейлердің шапқыншылығына ұшырағандықтан бір жарым ғасыр бойы құлдырау кезеңін бастан кешірді. Тек біздің заманымыздан бұрынғы 10 – 9 ғасырларда ғана мемлекеттің жағдайы тұрақтанып, күш-қуаты арта түсті. билігі кезінде Вавилон жаулап алынып (біздің заманымыздан бұрынғы 729 ж), империя шекарасы жағалауына дейін жетті. Ассирия билігі кезінде мен Израильді, оның немересі Асархаддон патшалық құрған уақытында Мысырды талқандады. Ашшурбанипалдың кезінде (біздің заманымыздан бұрынғы 7 ғасырдың ортасы) Ассирия өзінің күш-қуатының шырқау шегіне жетті. Оның шекарасы Мысырдан , Жерорта теңізінен Парсы шығанағына дейін созылып жатты. Мемлекет астанасы Ниневия өзінің сән-салтанатымен, архитектурасымен әйгілі болды. Қала кітапханасында түрлі мәтіндер жазылған 20 мыңнан астам бедерлі тақталар сақталды. Бұл бедерлерде, көбінесе, жорықтар, жеңілген елдердің қалаларын ойрандау, т.б. бейнеленген. Тұтас жартастардан патшаларды дәріптейтін мүсіндер тұрғызылды. Орта Азиямен, Арабиямен сауда қатынастары дамыды. Жол құрылысы кеңінен өрістеді. Ассирия әдебиетінің төл жанры – патша анналдары (жылнамалары). Соның бір құнды үлгісі – -нің біздің заманымыздан бұрынғы 714 ж. Урартуға жорығы туралы арамей тілінде жазылған «Ахикар туралы жыр». Бірақ Ашшурбанипалдан кейін басталған елдегі дағдарыс, оны пайдаланған Мидия мен Вавилонның біріккен күштерінің соққысы нәтижесінде біздің заманымыздан бұрынғы 607 – 605 ж. Ассирия құлады. Ежелгі заманда Алдыңғы мекендеген және сына жазуларды қолданған халықтардың (шумерлердің, вавилондықтардың, ассириялықтардың, т.б.) тілін, тарихын, мәдениетін зерттейтін ғылым саласы – ассиорология (ассириятану) қалыптасты. Ол, әсіресе, Англия, Франция, Ирак пен Ресейде жақсы дамыған.
Дереккөздер
- Балалар Энциклопедиясы, II- том
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Assiriya bizdin zamanymyzdan buryngy 2 mynzhyldyktyn bas kezinde Tigr ozeninin orta agysy tusynda kazirgi Irak aumagy kurylgan iri memleket Assiriyanyn bolashak astanasy Ashshur kalasy manyzdy sauda zholdarynyn bojynda ornalasty Bizdin zamanymyzdan buryngy 16 gasyrda osy kala basshylary korshi territoriyalardy zhaulap alyp Assiriya memleketinin negizin kalady Kop uzamaj Vavilon ykpalyna tүskenimen ol әlsirej bastagan uakytta kajtadan tәuelsizdikke koly zhetti Bizdin zamanymyzdan buryngy 14 gasyrda zhaulap alyp kuatty memleketke ajnaldy kulagannan kejin Assiriya bileushisi bizdin zamanymyzdan buryngy 1115 1077 birneshe sәtti zhoryktar nәtizhesinde memleket shekarasyn Vavilonnan dejin kenitti Birak kelgen aramejlerdin shapkynshylygyna ushyragandyktan bir zharym gasyr bojy kuldyrau kezenin bastan keshirdi Tek bizdin zamanymyzdan buryngy 10 9 gasyrlarda gana memlekettin zhagdajy turaktanyp kүsh kuaty arta tүsti biligi kezinde Vavilon zhaulap alynyp bizdin zamanymyzdan buryngy 729 zh imperiya shekarasy zhagalauyna dejin zhetti Assiriya biligi kezinde men Izraildi onyn nemeresi Asarhaddon patshalyk kurgan uakytynda Mysyrdy talkandady Ashshurbanipaldyn kezinde bizdin zamanymyzdan buryngy 7 gasyrdyn ortasy Assiriya ozinin kүsh kuatynyn shyrkau shegine zhetti Onyn shekarasy Mysyrdan Zherorta tenizinen Parsy shyganagyna dejin sozylyp zhatty Memleket astanasy Nineviya ozinin sәn saltanatymen arhitekturasymen әjgili boldy Қala kitaphanasynda tүrli mәtinder zhazylgan 20 mynnan astam bederli taktalar saktaldy Bul bederlerde kobinese zhoryktar zhenilgen elderdin kalalaryn ojrandau t b bejnelengen Tutas zhartastardan patshalardy dәriptejtin mүsinder turgyzyldy Orta Aziyamen Arabiyamen sauda katynastary damydy Zhol kurylysy keninen oristedi Assiriya әdebietinin tol zhanry patsha annaldary zhylnamalary Sonyn bir kundy үlgisi nin bizdin zamanymyzdan buryngy 714 zh Urartuga zhorygy turaly aramej tilinde zhazylgan Ahikar turaly zhyr Birak Ashshurbanipaldan kejin bastalgan eldegi dagdarys ony pajdalangan Midiya men Vavilonnyn birikken kүshterinin sokkysy nәtizhesinde bizdin zamanymyzdan buryngy 607 605 zh Assiriya kulady Ezhelgi zamanda Aldyngy mekendegen zhәne syna zhazulardy koldangan halyktardyn shumerlerdin vavilondyktardyn assiriyalyktardyn t b tilin tarihyn mәdenietin zerttejtin gylym salasy assiorologiya assiriyatanu kalyptasty Ol әsirese Angliya Franciya Irak pen Resejde zhaksy damygan AssiriyaNeo Assiriya imperiyasy zhәne onyn keneyui DerekkozderBalalar Enciklopediyasy II tomBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet