Арно Аллан Пензиас Arno Allan Penzias 26 сәуір 1933 Мюнхен американдық астрофизик профессор ғарыштық микротолқынды фонды

Арно Аллан Пензиас (Arno Allan Penzias; 26 сәуір 1933, Мюнхен) — американдық астрофизик, профессор, ғарыштық микротолқынды фондық сәулеленуді ашқаны үшін физика бойынша Нобель сыйлығының лауреаты (1978).

Арно Пензиас
ағылш. Arno Penzias
220px
Туған күні	26 сәуір 1933 (1933-04-26)
Туған жері	Мюнхен, Германия
Қайтыс болған күні	22 қаңтар 2024 (2024-01-22) (90 жас)
Қайтыс болған жері	Сан-Франциско, АҚШ
Азаматтығы	АҚШ
Ғылыми аясы	физика
Жұмыс орны
Альма-матер	, Колумбия университеті
Несімен белгілі	ашушы
Марапаттары	(1977) (1977) Физика саласындағы Нобель сыйлығы () (1983) (1991)

Өмірбаяны

Германияда еврей отбасында дүниеге келген. Алты жасында ол бағдарламасы арқылы Ұлыбританияға эвакуацияланды. Бірнеше аптадан кейін оның ата-анасы да фашистік Германиядан қашып, 1940 жылы отбасы Америка Құрама Штаттарына қоныстанды. Нью-Йоркте (1954) және Колумбия университетін бітірді, онда магистр (1958) және (1962) дәрежесін алды. 1963 жылдан бастап « компаниясының ғылыми қызметкері. 1976-1979 жылдары компания жүргізген радиотолқындар физикасы саласындағы ғылыми-зерттеу жұмыстарын басқарды. 1979 жылдан бастап ол «Bell Telephone Laboratories»-те бүкіл зерттеу бағдарламасының басқарушы директоры болды.

Ғылыми жетістіктер

Микротолқынды қабылдағыштағы күшейткіш ретінде мазерді пайдалана отырып, Арно Пензиас антеннаның ішіне берілген сәулелену көзіне бағытталған екінші қабылдағышты орналастыру арқылы антеннаны баптау дәлдігін арттыру мәселесін шешті. Осы антеннаны пайдаланып, ол жұлдызаралық кеңістіктегі гидроксил молекуласын анықтады. 1963 жылы физик Роберт Вилсонмен біріге отырып, ол радиоастрономияда пайдалану үшін рупорлық антеннаны бейімдей бастады. Оның күшейткішінің дәл баптауы және ультра жоғары сезімталдығы ғалымдарға жерден тыс радиокөздердің қарқындылығын өлшеуге мүмкіндік берді. Орнатуға радиокедергі сүзгісін қосу арқылы ғалымдар зерттелетін көзге жақын аспанның кез келген бөлігінен түсетін өңдік сәулеленудің қарқындылығын өлшей алды. 1964 жылы ғалымдар Кассиопея А радиосигналдарын өлшеу үшін өз жүйесін пайдалана отырып, ғарыштық микротолқынды фон сәулеленуін ашты, бұл Үлкен жарылыс теориясы аясында ыстық және суық Ғаламды жақтаушылар арасындағы дауды біріншілердің есебіне тоқтатты. Миллиметрге дейінгі толқын ұзындығымен сәулеленуді анықтай алатын қабылдағыш жасап, оны 36 фут радиотелескопқа қосу арқылы ғалымдар көміртегі тотығы мен алты жұлдыз аралық молекуланы ашты. Ғарыштық микротолқынды фон радиациясын ашқаны үшін Пензиас (Уилсонмен бірге) физика бойынша Нобель сыйлығын алды (1978 жылғы сыйлықтың төрттен бірі, сол жылғы сыйлықтың жартысы Питер Капицаға, ал қалған ширегі Уилсонға берілді).

Марапаттар және академия мүшелігі

Арно Аллан Пензиас – АҚШ Ұлттық ғылым академиясының (1975) , АҚШ Ұлттық инженерлік академиясының (1990), Америка өнер және ғылым академиясының, Америка астрономиялық қоғамының, Қамқоршылық кеңесінің, Ұлттық Ғылым қорының АҚШ астрономия жөніндегі консультативтік комиссиясының мүшесі, АҚШ Ұлттық ғылым академиясының Генри Дрейпер медалімен және Лондон Корольдік астрономиялық қоғамының Гершель медалімен марапатталған. Арно Пензиас сонымен қатар Париж обсерваториясының құрметті дәрежесіне ие.

Әлеуметтік белсенділік

2016 жылы ол Гринписке, Біріккен Ұлттар Ұйымына және бүкіл әлемдегі үкіметтерді генетикалық түрлендірілген организмдермен (ГМО) күресуді тоқтатуға шақыратын хатқа қол қойды.

Дереккөздер

Arno Allan Penzias (ағыл.). ieeeghn.org. Тексерілді, 2 қыркүйек 2012.
Рафаил Нудельман, «Нечаянное открытие века» (орыс.). Басты дереккөзінен мұрағатталған 26 наурыз 2010.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 7 ақпан 2010.
Владимир Сурдин Реликтовое излучение (орыс.). Энциклопедия Кругосвет. Басты дереккөзінен мұрағатталған 4 желтоқсан 2020.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 6 тамыз 2020.
Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, Vol. 75, No. 9 (Sep., 1978), pp. 4598-4632
Joel Achenbach 107 Nobel laureates sign letter blasting Greenpeace over GMOs (ағыл.). Washington Post. Басты дереккөзінен мұрағатталған 29 маусым 2016.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 6 тамыз 2020.
Laureates Letter Supporting Precision Agriculture (GMOs) | Support Precision Agriculture (ағыл.). supportprecisionagriculture.org. Басты дереккөзінен мұрағатталған 6 тамыз 2020.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 6 тамыз 2020.
Список нобелевских лауреатов подписавших письмо. Басты дереккөзінен мұрағатталған 2 қыркүйек 2017.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 30 маусым 2016.

Әдебиет

Нобель сыйлығының лауреаттары, энциклопедия, 1-2 том, Мәскеу, Прогресс, 1992 ж.
Қысқаша еврей энциклопедиясы, 1-11 томдар, Иерусалим, 1976-2005
Колчинский И. Г., Корсунь А. А., Родригес М. Г. Астрономдар: өмірбаяндық нұсқаулық. — 2-бас., қайта қаралған. және қосымша — Киев: Наукова Думка, 1986 — 512 б.
Алан Саймонс. Еврейлердің 20 ғасырға қосқан үлесі, Поло баспасы, Лондон, 1997 ж.
Дүниежүзілік өмірбаяндық энциклопедиялық сөздік, Мәскеу, БРЭ, 1998
С.А.Фридман, еврей Нобель сыйлығының лауреаттары, қысқаша өмірбаяндық сөздік, Дограф, Мәскеу, 2000, ISBN 5-93431-011-9

Сілтемелер

Храмов Ю. А. Пензиас Арно Аллан (Penzias Arno Allan) // Физики : Биографический справочник / Ред. А. И. Ахиезер. — Бас. 2-ші, өңд. және тол. — М. : Наука, 1983. — Б. 211. — 400 б. — 200 000 дана.
А. Пензиас. «Происхождение элементов». Нобелевская лекцияМұрағатталған 26 қыркүйектің 2020 жылы. // Успехи физических наук, том 129, выпуск 4, декабрь 1979
Нобель комитетінің сайтынан ақпарат (ағыл.)

[1] Arno Allan Penzias (ағыл.). ieeeghn.org. Тексерілді, 2 қыркүйек 2012.

[2] Рафаил Нудельман, «Нечаянное открытие века» (орыс.). Басты дереккөзінен мұрағатталған 26 наурыз 2010.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 7 ақпан 2010.

[3] Владимир Сурдин Реликтовое излучение (орыс.). Энциклопедия Кругосвет. Басты дереккөзінен мұрағатталған 4 желтоқсан 2020.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 6 тамыз 2020.

[4] Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, Vol. 75, No. 9 (Sep., 1978), pp. 4598-4632

[5] Joel Achenbach 107 Nobel laureates sign letter blasting Greenpeace over GMOs (ағыл.). Washington Post. Басты дереккөзінен мұрағатталған 29 маусым 2016.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 6 тамыз 2020.

[6] Laureates Letter Supporting Precision Agriculture (GMOs) | Support Precision Agriculture (ағыл.). supportprecisionagriculture.org. Басты дереккөзінен мұрағатталған 6 тамыз 2020.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 6 тамыз 2020.

[7] Список нобелевских лауреатов подписавших письмо. Басты дереккөзінен мұрағатталған 2 қыркүйек 2017.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 30 маусым 2016.