Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Сюлли-Прюдом (фр. Sully Prudhomme; қазіргі Рене Франсуа Арман Прюдомның аты, фр. René François Armand Prudhomme; 1839 ж. 16 наурыз, Париж — 1907 ж. 6 қыркүйек, Шатене-Малабри) — француз ақыны және эссеисті, Парнас тобының мүшесі, 1901 жылы әдебиет бойынша бірінші Нобель сыйлығы атанды.
| Сюлли Прюдом | |
| Sully Prudhomme | |
 Сюлли Прюдом (1839—1907) | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні | 6 қыркүйек 1907 (68 жас) |
| Қайтыс болған жері | |
| Азаматтығы | |
| Мансабы | ақын |
| Марапаттары | |
Өмірбаяны
Салли Прюдом 1839 жылы Парижде Рене Арманд Прюдомның отбасында дүниеге келген. Бала екі жаста болғанда, әкесі қайтыс болды, ал отбасы қиын қаржылық жағдайға тап болды. Ол Бонапарт лицейінде, содан кейін политехникалық мектепте классикалық тілдерді оқып, 1856 жылы ғылым бакалавры атағын алды. Осыдан кейін ол Крезо зауыттарының бірінде қызметке кірді, бірақ көп ұзамай бұл жерді тастап, Парижге оралды, онда ол біраз уақыт нотариаттық құқықты оқыды. Онда ол философия мен поэзияға қызығушылық танытты.
1860 жылы Париждегі нотариалдық кеңселердің бірінде кеңсе қызметкері болып жұмысқа орналасып, осылайша өзін қаржылық жағынан қамтамасыз ете алды. Кеңседегі жұмыстан бос уақытында ол өлең жазады және оларды «Парнасс» жинағында жариялайды.
1870 жылы ақын ең жақын адамдарынан айырылды, анасы, нағашысы, нағашы апайы аз уақыттың ішінде дүниеден озады. Сол жылы франко-пруссия соғысы басталады.
Прюдомм франко-пруссия соғысына қатысып, соғыс жылдарында денсаулығы қатты бұзылды. Сал ауруының ұстамасынан зардап шекті.
1881 жылы француз академиясының мүшесі болып сайланды. Дрейфус ісінде ол Дрейфустың белсенді жақтаушысы болды.
Прюдом 1907 жылы 7 қыркүйекте кенеттен қайтыс болды. Ол Париждегі Пер-Лашез зиратында жерленген . Уақыт өте келе оның шығармашылығына қызығушылық айтарлықтай төмендеді, бірақ осы күнге дейін Францияда жас ақындарға арналған Сюлли-Прюдом атындағы сыйлық бар.
Шығармашылығы
«Станстар мен поэмалар» («Stances et Poémes», 1865) атты тұңғыш өлеңдер жинағының басылуы жалпы жұртшылықтың құптауына ие болды. Бұл оған өзін толығымен әдеби қызметке арнауға мүмкіндік берді.
Романтикалық мектепке қарсы сөйлеген ол «Парнас» және «Қазіргі Парнас» жинақтарында өлеңдерін жариялай бастады.
1869 жылы Лукрецийдің «Заттардың табиғаты туралы» поэмасының бірінші кітабы оның аудармасымен және алғысөзімен және сол жылы «Жалғыздық» жинағы («Les Solitudes») жарық көрді.
Сюлли Прюдомның басқа кітаптары — «Сынақтар» («Les Épreuves», 1866), «Авгий атқоралары» («Les Écuries d'Augias», 1866), «Италиялық эскиздер» («Croquis Italiens», 1868) — оны ең танымал француз ақындарының бірі етті. Олардан кейін «Соғыс әсерлері» («Impressions de la guerre», 1870), оның француз-пруссия соғысына қатысуынан шабыттанған «Тағдыр» («Les Destins», 1872), «Гүлдер толқуы» («Ла»). Révolte des fleurs», 1874), «Франция» («La France», 1874) соңынан ерді.
«Бос нәзіктік» («Les Vaines tendresses», 1875) жинағында, «Әділет» («La Justice», 1878), «Бақыт» («Le Bonheur», 1888) поэмаларында жақсылық пен жамандық, әділдік, махаббат және гуманистік идеалдар көтеріледі.
«Призма» («Le Prisme», 1886) және «Жалғыздық» («Les Solitudes») (екінші басылым, 1894) жинақтарында ақын жауапсыз махаббат сезімін жазады.
Оның алғашқы шығармалары лиризммен ерекшеленсе, кейінгілері философиялық тақырыптарға ауды. Оның философиялық тәжірибелері «Әділет» («La Justice», 1878) және «Бақыт» («Le Bonheur», 1888) поэмаларында көрініс тапты.
Ақын философиялық лирикада метафизика мен этиканы қозғап, парасат пен сезімді үйлестіруге тырысып, екіншіге басымдық береді. Ол риясыз махаббатты жақтайды және оның поэзиядағы скептицизмі ешқашан үмітсіздік түріне айналмайды.
Сюллидің көркем шығармаларынан басқа, Прюдоммның теориялық сипаттағы шығармалары бар: «Өнердегі мәнерлілік» («L'Expression dans les beaux-arts», 1883), «Поэзия өнері туралы ойлар» («Réflexions sur l 'art des vers», 1892) және «Поэтикалық өсиет» («Testament poétique», 1901), онда ол поэзиядағы ойланбаған жаңашылдықтарға қарсы шықты.
1881 жылы ол Француз академиясының мүшесі болып сайланды, ал 1901 жылы ол «жоғары идеализмді, көркемдік кемелділікті және рухани және интеллектуалдық қасиеттердің сирек үйлесімін айғақтайтын оның ақындық еңбегін ерекше бағасы үшін» әдебиет саласындағы Нобель сыйлығымен марапатталды. Швед академиясын таңдау Сюллиге түсті деген жаңалық әлемде өте екіұшты қабылданды. Көпшілік бірінші жүлде үлкен талантқа беріледі деп сенді, көбінесе Лев Толстойдың есімі аталды. Август Стриндберг бастаған швед жазушыларының бір тобы (оның ішінде болашақ Нобель сыйлығының лауреаты Сельма Лагерлёф) Академияның шешіміне наразылық білдіріп, Толстойды қолдайтын ашық хат жариялады. Нобель комитетінің шешімі Сюлли Прюдомның өзін қатты сынға алды.
1890 жылдары ақын Ресейде өте танымал болды. Прюдомның ең әйгілі «Сынған ваза» өлеңі Алексей Апухтин, ал оның өлеңдерін Иннокентий Анненский де аударған.
Өмірінің соңғы жылдарында Блез Паскаль әсерімен Сюлли-Прюдомм өзін толығымен философияға арнады. Осылайша «Паскальдың шынайы діні» (1905) трактаты және «Түпкі мақсат мәселесі» (1903) және «Еркін таңдау психологиясы» (1906) сияқты басқа да философиялық еңбектер шықты.
Туындылары
Поэзия
- Станстар мен өлеңдер (Stanss et poemes, 1865)
- Сынақтар (Les Épreuves, 1866)
- Итальяндық эскиздер (Croquis italiens, 1866-68)
- Жалғыздық (Les Solitudes, 1869)
- Әскери әсерлер (Ipressions de la guerre, 1870)
- Бос нәзіктік (Les vaines tendresses, 1875)
- Призма (Le Prisme, 1886)
- Сынықтар (Les Épaves, 1908)
Поэмалар
- Авгий атқоралары (Les Écuries d'Augias, 1866)
- Тағдыр (Les Destins, 1872)
- Гүлдер толқуы (La Révolte des fleurs, 1874)
- Франция (La France, 1874)
- Зенит (Le Zénith, 1875)
- Әділет (La Justice, 1878)
- Бақыт (Le Bonheur, 1888)
Әдеби-сын және философиялық шығармалар
- Өнердегі мәнерлілік (L'expression dans les beaux-arts, 1883)
- Поэзия өнері туралы ойлар (Réflexions sur l'art des vers, 1892)
- Поэтикалық өсиет (Testament poétique, 1901)
- Мақсатты себептер мәселесі (Ш. Ричет) (Le Probleme des causes finales, 1903)
- Паскальдің шынайы діні туралы (La vraie dini selon Pascal, 1905)
- Еркін таңдау психологиясы (Psychologie du libre arbitre, 1906)
Дереккөздер
- About the Nobel Prize in Literature 1901. The Ofiicial Web Site of the Nobel Prize. Басты дереккөзінен мұрағатталған 28 тамыз 2016.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 19 тамыз 2016.
- Нобельге деген құштарлық: «РГ» Нобель қорының штаб-пәтерінде болды. Российская Газета. Басты дереккөзінен мұрағатталған 7 қазан 2011.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 7 наурыз 2012.
Сыртқы сілтемелер
- Сюлли-Прюдом, Франсуа Арман - Зарубежная поэзия (орыс.). poeti.biz. Басты дереккөзінен мұрағатталған 20 тамыз 2016.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 20 тамыз 2020.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Syulli Pryudom fr Sully Prudhomme kazirgi Rene Fransua Arman Pryudomnyn aty fr Rene Francois Armand Prudhomme 1839 zh 16 nauryz Parizh 1907 zh 6 kyrkүjek Shatene Malabri francuz akyny zhәne esseisti Parnas tobynyn mүshesi 1901 zhyly әdebiet bojynsha birinshi Nobel syjlygy atandy Syulli PryudomSully PrudhommeSyulli Pryudom 1839 1907 Tugan kүni16 nauryz 1839 1839 03 16 Tugan zheriParizhҚajtys bolgan kүni6 kyrkүjek 1907 1907 09 06 68 zhas Қajtys bolgan zheriShatne MalabriAzamattygy FranciyaMansabyakyn esseshiMarapattaryӘdebiet salasyndagy Nobel syjlygy 1901 ӨmirbayanySalli Pryudom 1839 zhyly Parizhde Rene Armand Pryudomnyn otbasynda dүniege kelgen Bala eki zhasta bolganda әkesi kajtys boldy al otbasy kiyn karzhylyk zhagdajga tap boldy Ol Bonapart licejinde sodan kejin politehnikalyk mektepte klassikalyk tilderdi okyp 1856 zhyly gylym bakalavry atagyn aldy Osydan kejin ol Krezo zauyttarynyn birinde kyzmetke kirdi birak kop uzamaj bul zherdi tastap Parizhge oraldy onda ol biraz uakyt notariattyk kukykty okydy Onda ol filosofiya men poeziyaga kyzygushylyk tanytty 1860 zhyly Parizhdegi notarialdyk kenselerdin birinde kense kyzmetkeri bolyp zhumyska ornalasyp osylajsha ozin karzhylyk zhagynan kamtamasyz ete aldy Kensedegi zhumystan bos uakytynda ol olen zhazady zhәne olardy Parnass zhinagynda zhariyalajdy 1870 zhyly akyn en zhakyn adamdarynan ajyryldy anasy nagashysy nagashy apajy az uakyttyn ishinde dүnieden ozady Sol zhyly franko prussiya sogysy bastalady Pryudomm franko prussiya sogysyna katysyp sogys zhyldarynda densaulygy katty buzyldy Sal auruynyn ustamasynan zardap shekti 1881 zhyly francuz akademiyasynyn mүshesi bolyp sajlandy Drejfus isinde ol Drejfustyn belsendi zhaktaushysy boldy Pryudom 1907 zhyly 7 kyrkүjekte kenetten kajtys boldy Ol Parizhdegi Per Lashez ziratynda zherlengen Uakyt ote kele onyn shygarmashylygyna kyzygushylyk ajtarlyktaj tomendedi birak osy kүnge dejin Franciyada zhas akyndarga arnalgan Syulli Pryudom atyndagy syjlyk bar Shygarmashylygy Stanstar men poemalar Stances et Poemes 1865 atty tungysh olender zhinagynyn basyluy zhalpy zhurtshylyktyn kuptauyna ie boldy Bul ogan ozin tolygymen әdebi kyzmetke arnauga mүmkindik berdi Romantikalyk mektepke karsy sojlegen ol Parnas zhәne Қazirgi Parnas zhinaktarynda olenderin zhariyalaj bastady 1869 zhyly Lukrecijdin Zattardyn tabigaty turaly poemasynyn birinshi kitaby onyn audarmasymen zhәne algysozimen zhәne sol zhyly Zhalgyzdyk zhinagy Les Solitudes zharyk kordi Syulli Pryudomnyn baska kitaptary Synaktar Les Epreuves 1866 Avgij atkoralary Les Ecuries d Augias 1866 Italiyalyk eskizder Croquis Italiens 1868 ony en tanymal francuz akyndarynyn biri etti Olardan kejin Sogys әserleri Impressions de la guerre 1870 onyn francuz prussiya sogysyna katysuynan shabyttangan Tagdyr Les Destins 1872 Gүlder tolkuy La Revolte des fleurs 1874 Franciya La France 1874 sonynan erdi Bos nәziktik Les Vaines tendresses 1875 zhinagynda Әdilet La Justice 1878 Bakyt Le Bonheur 1888 poemalarynda zhaksylyk pen zhamandyk әdildik mahabbat zhәne gumanistik idealdar koteriledi Prizma Le Prisme 1886 zhәne Zhalgyzdyk Les Solitudes ekinshi basylym 1894 zhinaktarynda akyn zhauapsyz mahabbat sezimin zhazady Onyn algashky shygarmalary lirizmmen erekshelense kejingileri filosofiyalyk takyryptarga audy Onyn filosofiyalyk tәzhiribeleri Әdilet La Justice 1878 zhәne Bakyt Le Bonheur 1888 poemalarynda korinis tapty Akyn filosofiyalyk lirikada metafizika men etikany kozgap parasat pen sezimdi үjlestiruge tyrysyp ekinshige basymdyk beredi Ol riyasyz mahabbatty zhaktajdy zhәne onyn poeziyadagy skepticizmi eshkashan үmitsizdik tүrine ajnalmajdy Syullidin korkem shygarmalarynan baska Pryudommnyn teoriyalyk sipattagy shygarmalary bar Өnerdegi mәnerlilik L Expression dans les beaux arts 1883 Poeziya oneri turaly ojlar Reflexions sur l art des vers 1892 zhәne Poetikalyk osiet Testament poetique 1901 onda ol poeziyadagy ojlanbagan zhanashyldyktarga karsy shykty 1881 zhyly ol Francuz akademiyasynyn mүshesi bolyp sajlandy al 1901 zhyly ol zhogary idealizmdi korkemdik kemeldilikti zhәne ruhani zhәne intellektualdyk kasietterdin sirek үjlesimin ajgaktajtyn onyn akyndyk enbegin erekshe bagasy үshin әdebiet salasyndagy Nobel syjlygymen marapattaldy Shved akademiyasyn tandau Syullige tүsti degen zhanalyk әlemde ote ekiushty kabyldandy Kopshilik birinshi zhүlde үlken talantka beriledi dep sendi kobinese Lev Tolstojdyn esimi ataldy Avgust Strindberg bastagan shved zhazushylarynyn bir toby onyn ishinde bolashak Nobel syjlygynyn laureaty Selma Lagerlyof Akademiyanyn sheshimine narazylyk bildirip Tolstojdy koldajtyn ashyk hat zhariyalady Nobel komitetinin sheshimi Syulli Pryudomnyn ozin katty synga aldy 1890 zhyldary akyn Resejde ote tanymal boldy Pryudomnyn en әjgili Syngan vaza oleni Aleksej Apuhtin al onyn olenderin Innokentij Annenskij de audargan Өmirinin songy zhyldarynda Blez Paskal әserimen Syulli Pryudomm ozin tolygymen filosofiyaga arnady Osylajsha Paskaldyn shynajy dini 1905 traktaty zhәne Tүpki maksat mәselesi 1903 zhәne Erkin tandau psihologiyasy 1906 siyakty baska da filosofiyalyk enbekter shykty Tuyndylary Science et poesie poemasynyn koltanbasy 1898 1908 zhyly zhariyalanganPoeziya Stanstar men olender Stanss et poemes 1865 Synaktar Les Epreuves 1866 Italyandyk eskizder Croquis italiens 1866 68 Zhalgyzdyk Les Solitudes 1869 Әskeri әserler Ipressions de la guerre 1870 Bos nәziktik Les vaines tendresses 1875 Prizma Le Prisme 1886 Synyktar Les Epaves 1908 Poemalar Avgij atkoralary Les Ecuries d Augias 1866 Tagdyr Les Destins 1872 Gүlder tolkuy La Revolte des fleurs 1874 Franciya La France 1874 Zenit Le Zenith 1875 Әdilet La Justice 1878 Bakyt Le Bonheur 1888 Әdebi syn zhәne filosofiyalyk shygarmalar Өnerdegi mәnerlilik L expression dans les beaux arts 1883 Poeziya oneri turaly ojlar Reflexions sur l art des vers 1892 Poetikalyk osiet Testament poetique 1901 Maksatty sebepter mәselesi Sh Richet Le Probleme des causes finales 1903 Paskaldin shynajy dini turaly La vraie dini selon Pascal 1905 Erkin tandau psihologiyasy Psychologie du libre arbitre 1906 DerekkozderAbout the Nobel Prize in Literature 1901 The Ofiicial Web Site of the Nobel Prize Basty derekkozinen muragattalgan 28 tamyz 2016 kolzhetpejtin silteme Tekserildi 19 tamyz 2016 Nobelge degen kushtarlyk RG Nobel korynyn shtab pәterinde boldy Rossijskaya Gazeta Basty derekkozinen muragattalgan 7 kazan 2011 kolzhetpejtin silteme Tekserildi 7 nauryz 2012 Syrtky siltemelerSyulli Pryudom Fransua Arman Zarubezhnaya poeziya orys poeti biz Basty derekkozinen muragattalgan 20 tamyz 2016 kolzhetpejtin silteme Tekserildi 20 tamyz 2020