Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Септік жалғаулары (орыс. Падежные окончания) арқылы есімдер сөйлемдегі етістіктермен де, шылау сөздермен де, есімдер өзді-өздері де жалғасып әр алуан қарым-қатынасқа түседі.
Мысалы:
- Еңбектен еңбек шығады, еңбек туады,
- Еңбекті еңбек ақтап, еңбек жуады.
- Еңбек етіп күшті туған ерлер
- Еңбекке ерте тұра бекін буады.
- Еңбекте еңбек еткен ерлерім бар,
- Еңбекке сіңірген көп түрлерің бар,
- Еңбегім өзгерген жоқ, өз орнында,
- Еңбекпен ерік алатын жерлерім бар (И. Б.).
Бұл мысалда 13 мәртебе ұшырасатын еңбек сөзі түрлі-түрлі қосымшалар қосылып, әр алуан формада қолданылып тұр. Егер жетінші жолдың басындағы еңбегім дегеннен басқаларының қосымшаларын алып тастасақ, сөйлемдегі сөздердің байланысы бұзылып не қиыспай қалады, не сөйлемдердің мағыналары өзгеріп кетеді.
Бұл қосымшалар сөйлемдегі сөздерді бірі-бірімен жалғастырып, септестіріп тұр. Осындай қосымшаларды септік жалғаулары дейміз. Сөздердің жалғауларды қабылдап өзгерту жүйесін сөздердің септелуі деп немесе септеу деп атайды.
| Септік жал- ғауларының аты | Сұраулары | ||
|---|---|---|---|
| Жай септіктің сұраулары | Тәуелдік септік сұраулары | ||
| 1 | Атау | кім? не? | кімім? кімің? кіміңіз? кімі? нем? нең? неңіз? несі? |
| 2 | Ілік | кімнің? ненің? | кімімнің? кіміңнің? кіміңіздің? кімінің? немнің? неңнің? неңіздің? несінің? |
| 3 | Барыс | кімге? неге? қайда? | кіміме? кіміңе? кіміңізге? кіміне? неме? неңе? неңізге? несіне? |
| 4 | Табыс | кімді? нені? | кімімді? кіміңді? кіміңізді? кімін? немді? неңді? неңізді? несін? |
| 5 | Жатыс | кімде? неде? қайда? | кімімде? кіміңде? кіміңізде? кімінде? немде? неңде? неңізде? несінде? |
| 6 | Шығыс | кімнен? неден? | кімімнен? кіміңнен? кіміңізден? кімінен? немнен? неңнен? неңізден? несінен? |
| 7 | Көмектес | кіммен? немен? | кіміммен? кіміңмен? кіміңізбен? кімімен? неммен? неңмен? неңізбен? несімен? |
Тағы қараныз:
Дереккөздер
- Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы. «Сөздік-Словарь», 2005 жыл. ISBN 9965-409-88-9
- Қазақ тілі. Энциклопедия. Алматы: Қазақстан Республикасы Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігі, Қазақстан даму институты, 1998 жыл, 509 бет. ISBN 5-7667-2616-3
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Grammatika Morfologiya Tүbir Zhurnak Zhalgau Koptik zhalgau Tәueldik zhalgau Septik zhalgau Zhiktik zhalgau Soz taptary Zat esim Syn esim San esim Esimdik Etistik Үsteu Shylau Elikteu soz Odagaj Sintaksis Soz tirkesi Sojlem mүsheleri Bastauysh Bayandauysh Anyktauysh Pysyktauysh Tolyktauysh Septik zhalgaulary orys Padezhnye okonchaniya arkyly esimder sojlemdegi etistiktermen de shylau sozdermen de esimder ozdi ozderi de zhalgasyp әr aluan karym katynaska tүsedi Mysaly Enbekten enbek shygady enbek tuady Enbekti enbek aktap enbek zhuady Enbek etip kүshti tugan erler Enbekke erte tura bekin buady Enbekte enbek etken erlerim bar Enbekke sinirgen kop tүrlerin bar Enbegim ozgergen zhok oz ornynda Enbekpen erik alatyn zherlerim bar I B Bul mysalda 13 mәrtebe ushyrasatyn enbek sozi tүrli tүrli kosymshalar kosylyp әr aluan formada koldanylyp tur Eger zhetinshi zholdyn basyndagy enbegim degennen baskalarynyn kosymshalaryn alyp tastasak sojlemdegi sozderdin bajlanysy buzylyp ne kiyspaj kalady ne sojlemderdin magynalary ozgerip ketedi Bul kosymshalar sojlemdegi sozderdi biri birimen zhalgastyryp septestirip tur Osyndaj kosymshalardy septik zhalgaulary dejmiz Sozderdin zhalgaulardy kabyldap ozgertu zhүjesin sozderdin septelui dep nemese septeu dep atajdy Septik zhal gaularynyn aty SuraularyZhaj septiktin suraulary Tәueldik septik suraulary1 Atau kim ne kimim kimin kiminiz kimi nem nen neniz nesi 2 Ilik kimnin nenin kimimnin kiminnin kiminizdin kiminin nemnin nennin nenizdin nesinin 3 Barys kimge nege kajda kimime kimine kiminizge kimine neme nene nenizge nesine 4 Tabys kimdi neni kimimdi kimindi kiminizdi kimin nemdi nendi nenizdi nesin 5 Zhatys kimde nede kajda kimimde kiminde kiminizde kiminde nemde nende nenizde nesinde 6 Shygys kimnen neden kimimnen kiminnen kiminizden kiminen nemnen nennen nenizden nesinen 7 Komektes kimmen nemen kimimmen kiminmen kiminizben kimimen nemmen nenmen nenizben nesimen Tagy karanyz Septeulik shylaular Septeu Septik Septik zhalgaularynyn tizilisi Grammatika Morfologiya Қazak tiliDerekkozderTil bilimi terminderinin tүsindirme sozdigi Almaty Sozdik Slovar 2005 zhyl ISBN 9965 409 88 9 Қazak tili Enciklopediya Almaty Қazakstan Respublikasy Bilim mәdeniet zhәne densaulyk saktau ministrligi Қazakstan damu instituty 1998 zhyl 509 bet ISBN 5 7667 2616 3Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet