Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
«Сырмақ қып астына...» - Абайдың 1896 ж. жазған өлеңі. Көлемі әрқайсысы 7 тармақтан тұратын 4 шумақ.
1890 жылдарда әлеуметтік тақырыпты кеңірек қамтып, ел ішіндегі келеңсіз көріністерді көбірек сынға алған ақын тұрмыс мәдениетіне де баса көңіл бөлген. Осы орайда оның сонау жас шағында Шәріпке, Жақсылыққа айтқан бір қақпайларынан бастап, Көкбайға («Бұралып тұрып...»), қара қатынға, Дүйсенқұлға айтқан сөздері бір-бірімен астасып жатады. Ақынның Масақ бай мен оның қатынына арнаған өлеңі де сол тұрмыстағы салақтық пен ырың-жырың берекесіздікті сынға алады. Өлеңнің бірінші бөлімінде күйеуінің тоқымын сырмақ етіп астына салған, от басын бүксітіп, бықсытқан салақ, түксиген мінезді әйелді шенесе, екінші бөлімінде «апама жездем сай» дегендей. әлгі олақ әйелден онша ұзап кете қоймайтын күйеуін келеке етеді. Масақ байдың езі де құрбыға қадірсіз, мінезі сабырсыз, барқылдап, тарқылдаған құр ой байдың адамы Ақын бір отбасындағы осы берекесіздікті тілге тиек ете отырып, елді береке-бірлікке, үлгілі тірлікке, мәдениетке үндейді. Абай айтпақ ойын нығыздап, екпіндете жеткізетін өлең түрін де тап басып таңдаған. Шығарма 7 тармақты жаңа түрмен жазылған Алғашқы 4 жол 6 буынды шалыс ұйқаспен келеді де, соңғы 3 жолдың екеуі өзара ұйқасатын бір-бір сөзден, ал соңғы тармақтағы екі сездің алғашқысы соларға ұйқастырылады.
Бұл Абайдың қазақ өлеңіне әкелген жаңа түрі. Өлең алғаш рет ақын шығармаларының 1933 жылғы толық жинағына енгізілген. Жинақтарға Мүрсейіттің 1905 жылғы қолжазбасы бойынша берілген. 1910 жылғы Мүрсейіт қолжазбасында елеңнің біраз жолдары ауысып, кейбір сездері басқаша болып келеді. Туынды қарақалпақ, орыс, өзбек т. б. тілдерге аударылған.
Дереккөздер
- Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «Атамұра» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Syrmak kyp astyna Abajdyn 1896 zh zhazgan oleni Kolemi әrkajsysy 7 tarmaktan turatyn 4 shumak 1890 zhyldarda әleumettik takyrypty kenirek kamtyp el ishindegi kelensiz korinisterdi kobirek synga algan akyn turmys mәdenietine de basa konil bolgen Osy orajda onyn sonau zhas shagynda Shәripke Zhaksylykka ajtkan bir kakpajlarynan bastap Kokbajga Buralyp turyp kara katynga Dүjsenkulga ajtkan sozderi bir birimen astasyp zhatady Akynnyn Masak baj men onyn katynyna arnagan oleni de sol turmystagy salaktyk pen yryn zhyryn berekesizdikti synga alady Өlennin birinshi boliminde kүjeuinin tokymyn syrmak etip astyna salgan ot basyn bүksitip byksytkan salak tүksigen minezdi әjeldi shenese ekinshi boliminde apama zhezdem saj degendej әlgi olak әjelden onsha uzap kete kojmajtyn kүjeuin keleke etedi Masak bajdyn ezi de kurbyga kadirsiz minezi sabyrsyz barkyldap tarkyldagan kur oj bajdyn adamy Akyn bir otbasyndagy osy berekesizdikti tilge tiek ete otyryp eldi bereke birlikke үlgili tirlikke mәdenietke үndejdi Abaj ajtpak ojyn nygyzdap ekpindete zhetkizetin olen tүrin de tap basyp tandagan Shygarma 7 tarmakty zhana tүrmen zhazylgan Algashky 4 zhol 6 buyndy shalys ujkaspen keledi de songy 3 zholdyn ekeui ozara ujkasatyn bir bir sozden al songy tarmaktagy eki sezdin algashkysy solarga ujkastyrylady Bul Abajdyn kazak olenine әkelgen zhana tүri Өlen algash ret akyn shygarmalarynyn 1933 zhylgy tolyk zhinagyna engizilgen Zhinaktarga Mүrsejittin 1905 zhylgy kolzhazbasy bojynsha berilgen 1910 zhylgy Mүrsejit kolzhazbasynda elennin biraz zholdary auysyp kejbir sezderi baskasha bolyp keledi Tuyndy karakalpak orys ozbek t b tilderge audarylgan DerekkozderAbaj Enciklopediya Almaty Қazak enciklopediyasynyn Bas redakciyasy Atamura baspasy ISBN 5 7667 2949 9Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet