- Александр Ефимович Алекторов(1861 — 1918) — орыс ориенталисі, миссионер. Қазақ тарихын, мәдениетін, этнографиясы мен ауыз әдебиеті үлгілерін зерттеген. 1881 жылы Орынбор мұғалімдер мектебін бітірген. 1894 жылы ол Торғай облысы халық мектептерінің инспекторы болып бекітіледі. Оған дейін Бөкей ордасында инспектор болған. Торғай облысы халық мектептерінің инспекторы ретінде ол Қостанай қаласына орналасады.Білім инспекторларының Қостанай қаласын тұрақтауы Торғай облысы халық мектептерінің инспекторы Ы.Алтынсарин (1879-1889) тұсынан басталды. Ы.Алтынсариннен кейін инспектор болған А.В.Васильев (1889-1894) те Қостанай қаласында тұрақтайды. Гурьев (қазіргі Атырау) облыстарында халық училещелерінің директоры, инспекторы бола жүріп, қазақ халқының тарихы, тұрмыс-салты, ауыз әдебиеті, тілі жөнінде көптеген зерттеу, жинау жұмыстарын жүргізген. Ол “”, “”, “Қырғыздар” (1886), “Бақсы”, “” (1893), “” (1888), “” (1889) т.б. барлығы 100-ден аса еңбек жазып қалдырған. 1896 жылы ел аузынан “Қобыланды” жырын жазып алды. 1898 жылы Қазан университетінің жанындағы “Археология, тарих және этнография қоғамы хабарларында” Байтоқ ақынның Жәңгір ханның өліміне арнап шығарған өлеңін жариялаған. “Дала уәлаяты” газетінде Алекторов жинастырған бірнеше қазақ ертегілері басылды. Аса құнды еңбектерінің бірі — “Қырғыздар туралы кітаптар, журналдар мен газеттердегі мақалалар мен хабарлардың көрсеткіші” (Қазан, 1900). Осы “Көрсеткіште” қазақ, орыс тілдерінде 19 ғасырдың аяғына дейін жарық көрген қазақ елінің тарихы, этнографиясы, тілі, әдебиеті, шаруашылығы жөніндегі еңбектердің мазмұны, олар жайлы айтылған сын-пікірлер, қосымша ретінде 50-ге тарта қазақ кітаптарының мазмұндалған тізімі берілген. Ғалым қазақ халқының қабілетін, дәстүрін, өнерін, музыкасын, фольклорын аса жоғары бағалай келіп, “Қырғыздың халық әдебиеті” деген мақаласында былай дейді: “Ескі әндер бір рудан екінші руға беріліп, жылдан жылға жаңарып отырады, қырғыз өздерінің халық әндерін, халық әншілерін жақсы көреді, бір сөзбен айтқанда әрбір қырғыз — әнші” (“”, 1893, №117). Қазан төңкерісіне дейін Ақмола, Семей, Орал облыстарының қазақ мектептерінде Ы.Алтынсариннің “Хрестоматиясымен” қатар Алекторов құрастырған оқу құралдары да (“”, М., 1891; “”, Орынбор, 1898) пайдаланылған. ретінде Алекторов “Что нужно для обрусских инородцев”, “Исламизм и киргизы” т.б. еңбектерінде қазақтарды орыстандыру мәселелерін көтерген. Ол сол кезде іске асырыла бастаған “Бұратана халықтар үшін мектеп — орыстандырудың басты құралы” саясатын белсенді жүргізді. . «Археология, тарих және этнография қоғамы хабарларында» Байтоқ ақынның Жәңгір ханның өліміне арнап шығарған өлеңін жариялаған. Ғалым қазақ халқының дәстүрін, өнерін, музыкасын, фольклорын аса жоғары бағалаған.
Дереккөздер
- Қазақ Энциклопедиясы
- Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «Атамұра» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9
- “ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Aleksandr Efimovich Alektorov 1861 1918 orys orientalisi missioner Қazak tarihyn mәdenietin etnografiyasy men auyz әdebieti үlgilerin zerttegen 1881 zhyly Orynbor mugalimder mektebin bitirgen 1894 zhyly ol Torgaj oblysy halyk mektepterinin inspektory bolyp bekitiledi Ogan dejin Bokej ordasynda inspektor bolgan Torgaj oblysy halyk mektepterinin inspektory retinde ol Қostanaj kalasyna ornalasady Bilim inspektorlarynyn Қostanaj kalasyn turaktauy Torgaj oblysy halyk mektepterinin inspektory Y Altynsarin 1879 1889 tusynan bastaldy Y Altynsarinnen kejin inspektor bolgan A V Vasilev 1889 1894 te Қostanaj kalasynda turaktajdy Gurev kazirgi Atyrau oblystarynda halyk uchileshelerinin direktory inspektory bola zhүrip kazak halkynyn tarihy turmys salty auyz әdebieti tili zhoninde koptegen zertteu zhinau zhumystaryn zhүrgizgen Ol Қyrgyzdar 1886 Baksy 1893 1888 1889 t b barlygy 100 den asa enbek zhazyp kaldyrgan 1896 zhyly el auzynan Қobylandy zhyryn zhazyp aldy 1898 zhyly Қazan universitetinin zhanyndagy Arheologiya tarih zhәne etnografiya kogamy habarlarynda Bajtok akynnyn Zhәngir hannyn olimine arnap shygargan olenin zhariyalagan Dala uәlayaty gazetinde Alektorov zhinastyrgan birneshe kazak ertegileri basyldy Asa kundy enbekterinin biri Қyrgyzdar turaly kitaptar zhurnaldar men gazetterdegi makalalar men habarlardyn korsetkishi Қazan 1900 Osy Korsetkishte kazak orys tilderinde 19 gasyrdyn ayagyna dejin zharyk korgen kazak elinin tarihy etnografiyasy tili әdebieti sharuashylygy zhonindegi enbekterdin mazmuny olar zhajly ajtylgan syn pikirler kosymsha retinde 50 ge tarta kazak kitaptarynyn mazmundalgan tizimi berilgen Ғalym kazak halkynyn kabiletin dәstүrin onerin muzykasyn folkloryn asa zhogary bagalaj kelip Қyrgyzdyn halyk әdebieti degen makalasynda bylaj dejdi Eski әnder bir rudan ekinshi ruga berilip zhyldan zhylga zhanaryp otyrady kyrgyz ozderinin halyk әnderin halyk әnshilerin zhaksy koredi bir sozben ajtkanda әrbir kyrgyz әnshi 1893 117 Қazan tonkerisine dejin Akmola Semej Oral oblystarynyn kazak mektepterinde Y Altynsarinnin Hrestomatiyasymen katar Alektorov kurastyrgan oku kuraldary da M 1891 Orynbor 1898 pajdalanylgan retinde Alektorov Chto nuzhno dlya obrusskih inorodcev Islamizm i kirgizy t b enbekterinde kazaktardy orystandyru mәselelerin kotergen Ol sol kezde iske asyryla bastagan Buratana halyktar үshin mektep orystandyrudyn basty kuraly sayasatyn belsendi zhүrgizdi Arheologiya tarih zhәne etnografiya kogamy habarlarynda Bajtok akynnyn Zhәngir hannyn olimine arnap shygargan olenin zhariyalagan Ғalym kazak halkynyn dәstүrin onerin muzykasyn folkloryn asa zhogary bagalagan DerekkozderҚazak Enciklopediyasy Abaj Enciklopediya Almaty Қazak enciklopediyasynyn Bas redakciyasy Atamura baspasy ISBN 5 7667 2949 9 Қazak әdebieti Enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty Aruna Ltd ZhShS 2010 zhyl ISBN 9965 26 096 6 Bul makala kazak әdebieti turaly bastama makala Ony tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet