Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Орқапы (қырымтат. Or Qapu (Or), Ор Къапу (Ор)) — Қырым түбегі мен материктің арасындағы құрлық байланысын құраған Ор мойнағындағы қала (1920 жылға дейін).
| Бұрынғы елді мекен | |
| Орқапы | |
| қырымтат. Or Qapu (Or) | |
| Әкімшілігі | |
|---|---|
| Ел | |
| Тарихы мен географиясы | |
| Координаттары | 46°08′50″ с. е. 33°41′25″ ш. б. / 46.14722° с. е. 33.69028° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 46°08′50″ с. е. 33°41′25″ ш. б. / 46.14722° с. е. 33.69028° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Алғашқы дерек | I ғ. |
| Бұрынғы атаулары | Тафрос, Ферахкермен |
| Орталығының биiктігі | 20 м |
| Тұрғындары | |
| Тұрғыны | 5279 адам (1897) |
Орқапы шекарасы | |
Тарихы
Ресейге дейінгі кезең
Орқапы географиялық орналасуына байланысты әрқашан үлкен стратегиялық маңызға ие болды. Одан басқа, ежелгі уақытта жақын орналасқан тұзды кен орындарының арқасында бай сауда қаласына айналды. І ғасырдағы жазбаларында Орқапы және Ор мойнағы Тафрос (ежелгі грек тілінде — ор) деген атпен егжей-тегжейлі сипатталған, үлкен қорғаныс дуалдары бар қамал туралы айтылған. Үлкен Плиний гректердің Орқапыны ірі порт қаласына айналдыру ниеттерінің бар екенін жазды.
Қырым хандығы тұсында Орқапы Қырым түбегін материктен қорғаған басты бекініс болды.
1614 жылы ханзада Федор Борисович Годуновтың сызбасы негізінде жасалған Гессел Герицтың картасында Орқапы қазіргі орыс атауымен белгіленген. Форт (Қырым) түбекке Ор (Орқапы арқылы өтетін көпір) кіре берісі болған, тек Қырым ғана емес, сонымен бірге солтүстік Қара теңіз және Азов далалары да ханға тиесілі болған, алайда ноғай татарлары: әділ, шайдақ, өрміт көшіп-қонып жүрді. Олар мал жаю үшін алым-салық төлеп, Қырымға май, бал, ірі қара, қой, қозы және есірей (тұтқындар) жеткізді.
мен қирандылары қазіргі ауылынан оңтүстікке қарай 1 км жерде орналасқан
Ресей империясының Қырымды жаулап алуы
бастаған орыс әскері алғаш рет 1689 жылғы кезінде Орқапының қабырғаларына жақындады, бірақ шабуыл жасалмады.
кезінде Кристоф Бурхард Минихтың бастаған әскермен жүзеге асырылды. Қырымға кірген орыстар , Бақшасарайды және Ақмешітті басып алды, содан кейін әскер Орқапыға оралып, Қырымнан кетті.
Орқапыны екінші рет басып алу 1771 жылы 14 маусымда (юлиан күнтізбесі бойынша) кейін Мәскеуде генерал-губернатор болған кінәз басшылығымен өтті.
Ресей империясының құрамында
Орқапы орталығына айналды.
1920 жылдың қаңтар-наурыз айларында генерал 4 мың жауынгері Қырымды 40 мың сарбаздан тұрған екі кеңес әскерінің шабуылдарынан ойдағыдай қорғады - осы шайқастарда большевиктер Орқапыны қайта-қайта басып алды, содан кейін слащевтар оны қайтарып, Қызыл Әскерді аязда далаға шегіндіруге мәжбүр етті.
1920 жылдың аяғында Қызыл Әскер Орқапы бекіністеріне шабуыл жасаған кезде Орқапы қаласы қатты зақымданып, жер бетінен жойылды. Бұрынғы уездік қаланы қалпына келтіру туралы шешім, бірақ ауыл мәртебесінде, 1922 жылы желтоқсанда қабылданды, нәтижесінде маңайында пайда болды.
Әдебиет
- Коняев Н.М., Коняева М.В. "Орыс хронографы. Ресейдің тарихы уақытымен". М.: Вече, 2008.
- Суворов ауылдық кеңесі // Украинаның қалалары мен ауылдары. Автономды Қырым Республикасы. Ақиар қаласы. Тарихи-өлкетанулық очерктер — Слава Севастополя, 2009.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Orkapy kyrymtat Or Qapu Or Or Kapu Or Қyrym tүbegi men materiktin arasyndagy kurlyk bajlanysyn kuragan Or mojnagyndagy kala 1920 zhylga dejin Buryngy eldi mekenOrkapykyrymtat Or Qapu Or ӘkimshiligiEl Қyrym ҚyrymTarihy men geografiyasyKoordinattary46 08 50 s e 33 41 25 sh b 46 14722 s e 33 69028 sh b 46 14722 33 69028 G O Ya Koordinattar 46 08 50 s e 33 41 25 sh b 46 14722 s e 33 69028 sh b 46 14722 33 69028 G O Ya Algashky derekI g Buryngy ataularyTafros FerahkermenOrtalygynyn biiktigi20 mTurgyndaryTurgyny5279 adam 1897 OrkapyOrkapy shekarasyOrkapyTarihyResejge dejingi kezen Orkapy geografiyalyk ornalasuyna bajlanysty әrkashan үlken strategiyalyk manyzga ie boldy Odan baska ezhelgi uakytta zhakyn ornalaskan tuzdy ken oryndarynyn arkasynda baj sauda kalasyna ajnaldy I gasyrdagy zhazbalarynda Orkapy zhәne Or mojnagy Tafros ezhelgi grek tilinde or degen atpen egzhej tegzhejli sipattalgan үlken korganys dualdary bar kamal turaly ajtylgan Үlken Plinij grekterdin Orkapyny iri port kalasyna ajnaldyru nietterinin bar ekenin zhazdy Қyrym handygy tusynda Orkapy Қyrym tүbegin materikten korgagan basty bekinis boldy 1614 zhyly hanzada Fedor Borisovich Godunovtyn syzbasy negizinde zhasalgan Gessel Gerictyn kartasynda Orkapy kazirgi orys atauymen belgilengen Fort Қyrym tүbekke Or Orkapy arkyly otetin kopir kire berisi bolgan tek Қyrym gana emes sonymen birge soltүstik Қara teniz zhәne Azov dalalary da hanga tiesili bolgan alajda nogaj tatarlary әdil shajdak ormit koship konyp zhүrdi Olar mal zhayu үshin alym salyk tolep Қyrymga maj bal iri kara koj kozy zhәne esirej tutkyndar zhetkizdi men kirandylary kazirgi auylynan ontүstikke karaj 1 km zherde ornalaskan Or dualdarynyn kaldyktaryFerhkermen Or dualdarynyn batysyndagy bekinis Resej imperiyasynyn Қyrymdy zhaulap aluy bastagan orys әskeri algash ret 1689 zhylgy kezinde Orkapynyn kabyrgalaryna zhakyndady birak shabuyl zhasalmady kezinde Kristof Burhard Minihtyn bastagan әskermen zhүzege asyryldy Қyrymga kirgen orystar Bakshasarajdy zhәne Akmeshitti basyp aldy sodan kejin әsker Orkapyga oralyp Қyrymnan ketti Orkapyny ekinshi ret basyp alu 1771 zhyly 14 mausymda yulian kүntizbesi bojynsha kejin Mәskeude general gubernator bolgan kinәz basshylygymen otti Resej imperiyasynyn kuramynda Tolyk makalalary zhәne Orkapy ortalygyna ajnaldy 1920 zhyldyn kantar nauryz ajlarynda general 4 myn zhauyngeri Қyrymdy 40 myn sarbazdan turgan eki kenes әskerinin shabuyldarynan ojdagydaj korgady osy shajkastarda bolshevikter Orkapyny kajta kajta basyp aldy sodan kejin slashevtar ony kajtaryp Қyzyl Әskerdi ayazda dalaga shegindiruge mәzhbүr etti 1920 zhyldyn ayagynda Қyzyl Әsker Orkapy bekinisterine shabuyl zhasagan kezde Orkapy kalasy katty zakymdanyp zher betinen zhojyldy Buryngy uezdik kalany kalpyna keltiru turaly sheshim birak auyl mәrtebesinde 1922 zhyly zheltoksanda kabyldandy nәtizhesinde manajynda pajda boldy ӘdebietKonyaev N M Konyaeva M V Orys hronografy Resejdin tarihy uakytymen M Veche 2008 Suvorov auyldyk kenesi Ukrainanyn kalalary men auyldary Avtonomdy Қyrym Respublikasy Akiar kalasy Tarihi olketanulyk ocherkter Slava Sevastopolya 2009