Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Нобелий (лат. Nobelіum; No) — элементтердің периодтық жүйесінің ІІІ тобындағы жасанды жолмен алынған радиоактивті хим. элемент, ат. н. 102, ат. м. 258,1009, актиноидтар тобына жатады. Алғаш 1957 ж. Стокгольмде (Швеция) бір топ ғалымдар изотоп күйінде алып,
| |||||
| Атом қасиеті | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Атауы, символ, нөмірі | Нобелий, 102 | ||||
| Топ типі | |||||
| Топ, период, блок | III, 7, f | ||||
| Атомдық масса () | |||||
| Электрондық конфигурация | [Rn] 5f147s2 | ||||
| Қабықшалар бойынша электрондар | 2, 8, 18, 32, 32, 8, 2 | ||||
| Атом радиусы | 285 | ||||
| Химиялық қасиеттері | |||||
| 1,3 (Полинг шкаласы) | |||||
| No←No3+ -1,2В | |||||
| Тотығу дәрежелері | +2, +3 | ||||
| 1-ші: 639 кДж/моль (эВ) | |||||
| Жай заттың термодинамикалық қасиеттері | |||||
| Термодинамикалық фаза | |||||
| Балқу температурасы | 1100 K (827 °C, 1521 °F) | ||||
| Басқа да қасиеттері | |||||
| 10028-14-5 | |||||
Альфред Нобельдің құрметіне атаған. 251No – 256No изотоптары туралы сенімді мәліметтер алғаш 1963 – 67 ж. (КСРО) алынды. Тұрақты 259No изотопы (жартылай ыдырау периоды – 1,5 сағ) 1970 ж. Ок-Риджде (АҚШ) алынған. Ерітінділердегі мейлінше тұрақты тотығу дәрежесі +2 және +3. Уран және трансуранды элементтерді Ne иондарымен, сондай-ақ басқа да жеңіл элементтермен атқылау кезінде алынады.
Ашылу тарихы
102 элементтің ашылғаны туралы алғаш рет 1957 жылы Стокгольмде (Швеция) жұмыс істейтін ғалымдар тобы хабарлады. Олар сондай-ақ Альфред Нобельдің құрметіне нобелий элементін атауды ұсынды. Алайда кейінірек бұл деректер басқа зертханалардың жұмысымен расталмады. 102-элементті алғаш рет 1963-1967 жылдары Г.Н.Флеров тобының Дубнадағы Біріккен ядролық зерттеулер институтының үдеткішінде жүргізген тәжірибелері кезінде алған.
Олардан тәуелсіз, шамамен бір уақытта элемент Берклидегі Калифорния университетінде (АҚШ) алынды. 1992 жылы халықаралық ғылыми қоғамдастық Дубна физиктері үшін 102 элементті ашудың басымдылығын мойындады. КСРО-да бұл жетістік ғылыми жаңалық деп танылды және 1963 жылғы 9 шілдедегі басымдықпен №34 КСРО жаңалықтарының мемлекеттік тізіліміне енгізілді.
Кеңес зерттеушілері жолиотийдің (Jl) жаңа элементін Фредерик Жолио-Кюридің құрметіне атауды ұсынды, ал американдықтар оған Нобелий (Жоқ) деген атау берді. Бұл екі атау да (Jl және No) IUPAC шешімі бойынша Альфред Нобельдің құрметіне Нобелийлер атауы 102-элементке берілгенге дейін әр жылдары жарияланған Элементтердің периодтық кестелерінде айналымда болды.
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
 | Бұл — химия бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Nobelij lat Nobelium No elementterdin periodtyk zhүjesinin III tobyndagy zhasandy zholmen alyngan radioaktivti him element at n 102 at m 258 1009 aktinoidtar tobyna zhatady Algash 1957 zh Stokgolmde Shveciya bir top galymdar izotop kүjinde alyp 102 Mendelevij Nobelij LourensijYb No Uph Periodicheskaya sistema elementov102 NoAtom kasietiAtauy simvol nomiriNobelij 102Top tipiAktinoidtarTop period blokIII 7 fAtomdyk massa 259 259 1009 m a b g mol Elektrondyk konfiguraciya Rn 5f147s2Қabykshalar bojynsha elektrondar2 8 18 32 32 8 2Atom radiusy285Himiyalyk kasietteri1 3 Poling shkalasy No No3 1 2V No No2 2 5VTotygu dәrezheleri 2 31 shi 639 kDzh mol eV 2 shi 1254 3 kDzh mol eV 3 shi 2605 1 kDzh mol eV Zhaj zattyn termodinamikalyk kasietteriTermodinamikalyk fazaҚatty deneBalku temperaturasy1100 K 827 C 1521 F Baska da kasietteri10028 14 5 Alfred Nobeldin kurmetine atagan 251No 256No izotoptary turaly senimdi mәlimetter algash 1963 67 zh KSRO alyndy Turakty 259No izotopy zhartylaj ydyrau periody 1 5 sag 1970 zh Ok Ridzhde AҚSh alyngan Eritindilerdegi mejlinshe turakty totygu dәrezhesi 2 zhәne 3 Uran zhәne transurandy elementterdi Ne iondarymen sondaj ak baska da zhenil elementtermen atkylau kezinde alynady Ashylu tarihy102 elementtin ashylgany turaly algash ret 1957 zhyly Stokgolmde Shveciya zhumys istejtin galymdar toby habarlady Olar sondaj ak Alfred Nobeldin kurmetine nobelij elementin ataudy usyndy Alajda kejinirek bul derekter baska zerthanalardyn zhumysymen rastalmady 102 elementti algash ret 1963 1967 zhyldary G N Flerov tobynyn Dubnadagy Birikken yadrolyk zertteuler institutynyn үdetkishinde zhүrgizgen tәzhiribeleri kezinde algan Olardan tәuelsiz shamamen bir uakytta element Berklidegi Kaliforniya universitetinde AҚSh alyndy 1992 zhyly halykaralyk gylymi kogamdastyk Dubna fizikteri үshin 102 elementti ashudyn basymdylygyn mojyndady KSRO da bul zhetistik gylymi zhanalyk dep tanyldy zhәne 1963 zhylgy 9 shildedegi basymdykpen 34 KSRO zhanalyktarynyn memlekettik tizilimine engizildi Kenes zertteushileri zholiotijdin Jl zhana elementin Frederik Zholio Kyuridin kurmetine ataudy usyndy al amerikandyktar ogan Nobelij Zhok degen atau berdi Bul eki atau da Jl zhәne No IUPAC sheshimi bojynsha Alfred Nobeldin kurmetine Nobelijler atauy 102 elementke berilgenge dejin әr zhyldary zhariyalangan Elementterdin periodtyk kestelerinde ajnalymda boldy Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul himiya bojynsha makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz