Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Қара сексеуіл (лат. Haloxylon aphyllum) – алабұталар тұқымдасы, сексеуіл туысына жататын бұта.
| Қара сексеуіл | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||
| Haloxylon aphyllum |
Ботаникалық сипаты
- Биіктігі 2,5-10 м, тамырының ұзындығы 8-12 м.
- Діңі тырбиған, қисық әрі жуан (диаметрі 20 – 40 см), көп бұтақты болып біткен.
- Қабығы қара сұр түсті.
- Бір жылдық шөптесін өркендері көгілдір не көк түсті, жыл сайын үзіліп түсіп қалады.
- Жапырағы ұсақ, қабыршаққа ұқсайды.
- Гүлі майда, бір-бірден орналасқан, қос жынысты. Сәуірден маусымға дейін гүлдеп, қыркүйекте жеміс береді.
- Жемісі – қанатты жаңғақшауылы 50 – 70, кейде 100 жылдай жасайды.
- Сүрегі тығыз, ауыр, суға салсаң батып кетеді. Түсімі 15-50 т/га.
Құрамы
Құрғақ затында 10,1-15,3% протеин, 16-,6-30,3% күл, 9,1-25,1% жасұнық, 1,6-2,3% май, 30,1-40,1% азотсыз экстрактивті заттар болады.
100 кг мал азығында 43,4-58,9 азық өлшемі, 7,1-10,9 кг сіңімді протеин бар.
Өсетін жері мен аймағы
Қазақстанның шөлді аудандарында, әсіресе, Қызылорда, Жамбыл, Алматы және Оңтүстік Қазақстан облыстарында кездеседі. Құмды, сортаңды жерлерде, тақырда өседі.
Шаруашылықтағы қолданысы
Қара сексеуілді түйе (жыл бойы) мен қой (күзде және қыста) жақсы жейді.
Қара сексеуіл негізінен отынға пайдаланылады (қызуы мол).
Сусымалы құмды бекіту үшін оны қолдан егіп те өсіреді.
Дереккөздер
- Қазақстан табиғаты:Энциклопедия / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы:" Қазақ энциклопедиясы" ЖШС, 2011. Т.З. - 304 бет. ISBN 9965-893-64-0 (Т.З.), ISBN 9965-893-19-5
- «Маңғыстау өсімдіктерінің каталогы», Ақтау, 2006;
- Отырар. Энциклопедия. – Алматы. «Арыс» баспасы, 2005 ISBN 9965-17-272-2
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қara sekseuil lat Haloxylon aphyllum alabutalar tukymdasy sekseuil tuysyna zhatatyn buta Қara sekseuilDүniesi Өsimdikter unranked Қos zharnaktylarTukymdasy Alabutalar tukymdasyTegi Sekseuil Haloxylon Tүri Қara sekseuilHaloxylon aphyllumBotanikalyk sipatyBiiktigi 2 5 10 m tamyrynyn uzyndygy 8 12 m Dini tyrbigan kisyk әri zhuan diametri 20 40 sm kop butakty bolyp bitken Қabygy kara sur tүsti Bir zhyldyk shoptesin orkenderi kogildir ne kok tүsti zhyl sajyn үzilip tүsip kalady Zhapyragy usak kabyrshakka uksajdy Gүli majda bir birden ornalaskan kos zhynysty Sәuirden mausymga dejin gүldep kyrkүjekte zhemis beredi Zhemisi kanatty zhangakshauyly 50 70 kejde 100 zhyldaj zhasajdy Sүregi tygyz auyr suga salsan batyp ketedi Tүsimi 15 50 t ga ҚuramyҚurgak zatynda 10 1 15 3 protein 16 6 30 3 kүl 9 1 25 1 zhasunyk 1 6 2 3 maj 30 1 40 1 azotsyz ekstraktivti zattar bolady 100 kg mal azygynda 43 4 58 9 azyk olshemi 7 1 10 9 kg sinimdi protein bar Өsetin zheri men ajmagyҚazakstannyn sholdi audandarynda әsirese Қyzylorda Zhambyl Almaty zhәne Ontүstik Қazakstan oblystarynda kezdesedi Қumdy sortandy zherlerde takyrda osedi Sharuashylyktagy koldanysyҚara sekseuildi tүje zhyl bojy men koj kүzde zhәne kysta zhaksy zhejdi Қara sekseuil negizinen otynga pajdalanylady kyzuy mol Susymaly kumdy bekitu үshin ony koldan egip te osiredi DerekkozderҚazakstan tabigaty Enciklopediya Bas red B Ө Zhakyp Almaty Қazak enciklopediyasy ZhShS 2011 T Z 304 bet ISBN 9965 893 64 0 T Z ISBN 9965 893 19 5 Mangystau osimdikterinin katalogy Aktau 2006 Otyrar Enciklopediya Almaty Arys baspasy 2005 ISBN 9965 17 272 2