Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Бөрте — (шамамен 1154 — 1230/31) — Шыңғыс ханның жұбайы. Қоңырат тайпасының көсемі Дай (Тай) мырзаның қызы.
| Бөрте Бөртэ үжин | |
 | |
| Өмірбаяны | |
|---|---|
| Азаматтығы | Моңғол империясы |
| Дүниеге келуі | 1161 |
| Қайтыс болуы | 1230 |
| Әкесі | |
өңдеу  | |
Қият ішіндегі боржіген (бөрітегін) руының батыры Есугей 9 жасар ұлы Теміршіні (болашақ Шыңғыс хан) қоңырат еліне ертіп барып, ежелгі түркілер дәстүрі бойынша Бөртеге құда түсіп қайтады. Көп ұзамай Есугей қайтыс болып, Темірші жетім қалып, көптеген қиыншылықтарды басынан өткізеді. Тек ержеткеннен кейін ғана, шамамен 1178 жылы Бөртені іздеп барып, алып қайтады. Бірақ осы кезде Теміршінің ауылына меркіттер шабуыл жасап, Бөртені тұтқын ретінде алып кетеді. Темірші әкесінің андасы Керей хандығының ханы Тұғырыл (Уән хан) мен жажират руының нояны, өз андасы Жамұқаның көмегімен Бөртені босатып алады. Шыңғыс ханның бірнеше әйелдерінен көптеген балалар тараған. Дегенмен Шыңғыс хан Бөртеден туған 4 ұлын: Жошыны (1182 — 1227), Шағатайды (1183 — 1242), Үгедейді (1185 — 1241), Төлені (1193 — 1256) өз мұрагерлері ретінде таныған. Бөртеден туған 4 ұл мен олардың ұрпақтары Шыңғыс ханның серіктері болып қана қоймай, ол бастаған істі әрі қарай жалғастырушылар ретінде түркі-моңғол халықтары тарихында үлкен із қалдырды.
Дереккөздер
- Отырар. Энциклопедия. – Алматы. «Арыс» баспасы, 2005 ISBN 9965-17-272-2
- “Қазақ Энциклопедиясы”, ||-том
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Borte shamamen 1154 1230 31 Shyngys hannyn zhubajy Қonyrat tajpasynyn kosemi Daj Taj myrzanyn kyzy Borte Borte үzhinӨmirbayanyAzamattygy Mongol imperiyasyDүniege kelui 1161Қajtys boluy 1230Әkesiondeu Қiyat ishindegi borzhigen boritegin ruynyn batyry Esugej 9 zhasar uly Temirshini bolashak Shyngys han konyrat eline ertip baryp ezhelgi tүrkiler dәstүri bojynsha Bortege kuda tүsip kajtady Kop uzamaj Esugej kajtys bolyp Temirshi zhetim kalyp koptegen kiynshylyktardy basynan otkizedi Tek erzhetkennen kejin gana shamamen 1178 zhyly Borteni izdep baryp alyp kajtady Birak osy kezde Temirshinin auylyna merkitter shabuyl zhasap Borteni tutkyn retinde alyp ketedi Temirshi әkesinin andasy Kerej handygynyn hany Tugyryl Uәn han men zhazhirat ruynyn noyany oz andasy Zhamukanyn komegimen Borteni bosatyp alady Shyngys hannyn birneshe әjelderinen koptegen balalar taragan Degenmen Shyngys han Borteden tugan 4 ulyn Zhoshyny 1182 1227 Shagatajdy 1183 1242 Үgedejdi 1185 1241 Toleni 1193 1256 oz muragerleri retinde tanygan Borteden tugan 4 ul men olardyn urpaktary Shyngys hannyn serikteri bolyp kana kojmaj ol bastagan isti әri karaj zhalgastyrushylar retinde tүrki mongol halyktary tarihynda үlken iz kaldyrdy DerekkozderOtyrar Enciklopediya Almaty Arys baspasy 2005 ISBN 9965 17 272 2 Қazak Enciklopediyasy tom Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet