Денсаулық медицина географиясы табиғи ортаның және аймақтық өмір жағдайының еңбек пен демалыстың халықтың денсаулығына ә

Денсаулық (медицина) географиясы — табиғи ортаның және аймақтық өмір жағдайының, еңбек пен демалыстың халықтың денсаулығына әсерін зерттейді және сонымен қатар жеке аурулардың географиялық әр жерлерде, елді мекендерде таралуын қарастырады. Ол сонымен бірге рекреациялық іс-әрекеттегі медико-биологиялық аспектіні зерттеуде үлкен роль атқарады.

Аурулардың географиялық таралуы табиғи (климатқа, азық-түлікте кейбір химиялық элементтердің артық не жетіспеуіне т. б.) және әлеуметтік (тұрмыстың материалдық жағдайына, халықтардың мәдени-рухани деңгейіне, дәстүрлі тамақтануына т. б.) жағдайларға, адам организмінің даму барысында кейбір ауру туғызатын себептерге тығыз байланысты. Денсаулық географиясы зерттеулерінде эпидемиология, микробиология, гигиена, патология ғылымдары, физикалық және [[экономикалық география, әсіресе ландшафттану салалары үлкен роль атқарады. Адамдардың көптеген аурулары жер шарының тек белгілі бөліктерінде ғана таралатындығы ертеден белгілі болған. Мыс., қызба ауруы Оңтүстік Америка мен Африка елдерінде, лейшманиоз Кавказ атырабы сияқты ыстық өңірлерде, тырысқақ Үндістанда және оған көршілес Азия елдерінде кездескен. Денсаулық географиясы саласында ғылыми-зертеу жұмыстары 18 ғасырда басталды. Денсаулық географиясысының дамуына ағылшын ғалымдары, , т. б. көп еңбек сіңірді. 1915 ж. орыс эдидемиологы тұңғыш рет чума ауруының таралу ошақтарын жердің ландшафтылық бөлінуімен байланыстыра зерттеді.

Кеңес дәуірінде денсаулық географиясының жеке ғылым ретінде негізін қалаушылар Д. К. Заболотный және Е. Н. Павловский. 50—60 жылдары А. А. Шошин, Е. И. Игнатьев, А. Г. Воронов т. б. елеулі үлес қосты. 20 ғ. ортасында совет ғалымдары (А. П. Авцын, Г. М. Данишевский, А. В. Чаклин т. б.) ісік (негізінен рак) және жүрек-қантамыр аурулары таралуының климаттық-геогрфиялық жағдайларға байланыстылығын зерттеді. Бұл -сала медицинадан бөлініп өз алдына географиялық патология ғылымы болып қалыптасты. Денсаулық географиясыда эппдемиологиялық география немесе жұқпалы аурулар географиясы көрнекті орын алады. Жұқпалы аурулардың белгілі аудандарда таралу заңдылықтарын анықтауда алдын-ала жабалған медика-географиялық карта зор роль атқарады. Белгілі бір аймаққа ғана тән жұқпалы ауруларды жан-жақты зерттеумен өлкелік эпидемиология айналысады.

Қазақстан денсаулық географиясы бойынша жүйелі ғылыми-зерттеу жұмыстарының бастамасы 20 ғасырдың 50 жылдарында қолға алынды. Алғашқы медицинлық-географиялық зерттеулер 1953—56 ж. аралығында, республиканың оңтүстік-шығыс бөлігінде жүргізілді. Қазақстан денсаулық географиясы салаларының жұмыстарына, Қазақ ССР ҒА жанындағы Қазақстан география қоғамының денсаулық география комиссиясы (төрағасы проф. Н. И. Кереев) басшылық етті. Бұл комиссияның ұйымдастыруымен және тікелей қатысуымен Қазақстанның, жеке облыстардың, ірі өнеркәсіп комплекстерінің, әкімшілік және экономикалық аудандардың медика-географиялық сипаттамалары құрастырылуда, республикалық курорттық қорларды тиімді пайдалану жолдары, адам патологиясына микроэлементтердің тигізетін әсері т. б. анықталуда, жұқпалы жөне жұқпалы емес аурулардың географиялық таралуы, ұзақ өмір сүру жағдайы зерттелуде, медика- географиялық картографиялау жолдары белгіленуде.

Дереккөздер

Қазақ Совет энциклопедиясы. Бас редакторы М.Қ.Қаратаев Алматы 1975 ж.
Кереев Н. И., Природноочаговые болезни человека в Казахстане, A.-А., 1965; Основные направления медико-географических исследований в Казахстане, А.-А., 1967.

Бұл — мақаланың бастамасы.
Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

[1] Қазақ Совет энциклопедиясы. Бас редакторы М.Қ.Қаратаев Алматы 1975 ж.

[2] Кереев Н. И., Природноочаговые болезни человека в Казахстане, A.-А., 1965; Основные направления медико-географических исследований в Казахстане, А.-А., 1967.