Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Каньондар (ис. cañón «құбыр, шатқал») — өте тік, көбінесе тік құз немесе сатылы беткейлі, тек өзен ғана ағып өтерлік тар түпті, терең өзен аңғарлары.
Басқа анықтамаға сәйкес: каньон — өзендердің жуып-шаюынан пайда болған терең, тар әрі беткейлері тік өзен аңғарлары. Каньон бүйірлік эрозия әлсіз, ал тереңдік эрозия басым болған жағдайда пайда болады. Тығыздығы әр түрлі, қабат жыныстардан құралған аймақтарда каньон аңғары сатыланып келеді. Дүние жүзіндегі ең үлкен каньон – Солтүстік Америкадағы Колорадо өзенінде. Оның тереңдігі 1800 м, ұзындығы шамамен 380 км. Қазақстанда – Іле өзенінің саласы – Шарын өз. бойында кездеседі. Каньон теңіздер мен мұхит түбінде де қалыптасады.
Кейбір Каньондардың тереңдігі жүздеген тіпті мындаған метрмен өлшенуі мүмкін. Мысалы, Колорадо каньонының тереңдігі 2 км. Каньондар көбінесе кұрғақ континенттік климатты аудандарда қарқынды тереңдік эрозияның және арналық ағыстың беткей астын қаза шаюынан пайда болады.
Қарқынды көтерілуге ұшыраған тауларға немесе горизонталь жатысты жарықтары бар су өткізгіш тау жыныстарынан (оқтас, құмтас, лесс) және лавалық жамылғылардан (базальт) тұратын биік үстірттерге тон. Жер шарындағы ең үлкен және белгілі Үлкен Каньон АҚШ-тағы Колорадо өзенінде (ұзындығы 320 км-ден астам, тереңдігі 1800 м-ге дейін) орналасқан.
Ірі каньондар
Тағы қараңыз
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IV том
- Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология— Алматы: "Мектеп" баспасы", 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Kanondar is canon kubyr shatkal ote tik kobinese tik kuz nemese satyly betkejli tek ozen gana agyp oterlik tar tүpti teren ozen angarlary Yuta shtatyndagy Zajon kanony Baska anyktamaga sәjkes kanon ozenderdin zhuyp shayuynan pajda bolgan teren tar әri betkejleri tik ozen angarlary Kanon bүjirlik eroziya әlsiz al terendik eroziya basym bolgan zhagdajda pajda bolady Tygyzdygy әr tүrli kabat zhynystardan kuralgan ajmaktarda kanon angary satylanyp keledi Dүnie zhүzindegi en үlken kanon Soltүstik Amerikadagy Kolorado ozeninde Onyn terendigi 1800 m uzyndygy shamamen 380 km Қazakstanda Ile ozeninin salasy Sharyn oz bojynda kezdesedi Kanon tenizder men muhit tүbinde de kalyptasady Partnah ozeninin kanony Garmish Partenkirhendegi Alpi Kejbir Kanondardyn terendigi zhүzdegen tipti myndagan metrmen olshenui mүmkin Mysaly Kolorado kanonynyn terendigi 2 km Kanondar kobinese kurgak kontinenttik klimatty audandarda karkyndy terendik eroziyanyn zhәne arnalyk agystyn betkej astyn kaza shayuynan pajda bolady Қarkyndy koteriluge ushyragan taularga nemese gorizontal zhatysty zharyktary bar su otkizgish tau zhynystarynan oktas kumtas less zhәne lavalyk zhamylgylardan bazalt turatyn biik үstirtterge ton Zher sharyndagy en үlken zhәne belgili Үlken Kanon AҚSh tagy Kolorado ozeninde uzyndygy 320 km den astam terendigi 1800 m ge dejin ornalaskan Iri kanondarҮlken Kanon Sharyn FordTagy karanyzZhyra Saj Ford ShatkalDerekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 IV tom Қazak tili terminderinin salalyk gylymi tүsindirme sozdigi Geologiya Almaty Mektep baspasy 2003 ӀSVN 5 7667 8188 1 ӀSVN 9965 16 512 2 Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet