Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Польша Халық Республикасы (пол. Polska Rzeczpospolita Ludowa) ПХР — 1944 жылдан бастап 1989 жылға дейін өмір сүрген Орталық Еуропадағы біртұтас мемлекет, қазіргі демократиялық Польша Республикасының алдындағы мемлекет. Марксистік-лениндік идеялар ел өмірінде кең рөл атқарды. Польша болды. Варшава келісіміне басты қатысушылардың бірі.
| Польша Республикасы (1944—1952) Польша Халық Республикасы (1952—1989) пол. Rzeczpospolita Polska Polska Rzeczpospolita Ludowa Социалистік мемлекет | |||||||||
| |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| Әнұраны «Домбровскийдің мазуркасы» пол. «Mazurek Dąbrowskiego» | |||||||||
 Польша Халық Республикасы 1988 жылы | |||||||||
| Астанасы | Варшава | ||||||||
| Ірі қалалары | Варшава, Лодзь, Краков, Вроцлав, Познань, | ||||||||
| Тіл(дер)і | полякша | ||||||||
| Ақша бірлігі | |||||||||
| Аумағы | 312 685 км² | ||||||||
| Халқы | 27 млн (1954) 37 млн 970 мың (1990) | ||||||||
| Басқару формасы | бірпартиялы социалистік республика | ||||||||
| - 1944—1947 | |||||||||
| - 1948—1956 | |||||||||
| - 1956 | |||||||||
| - 1956—1970 | Владислав Гомулка | ||||||||
| - 1970—1980 | |||||||||
| - 1980—1981 | |||||||||
| - 1981—1989 | |||||||||
| - 1989—1990 | |||||||||
Халық Республикасы деген атауды 1936 жылғы Кеңестік Конституцияға негізделе 1952 жылғы Конституцияға енгізді. Мемлекеттің ресми атауы 1947 жылғы уақытша конституцияға сәйкес 1947 жылдан 1952 жылға дейін Польша Республикасы (Rzeczpospolita Polska) болды.
Мемлекеттік құрылыс
Польша Халық Республикасы — социалистік мемлекет. ПХР Конституциясы 1952 жылы 22 шілдеде қабылданды (уақытша конституция — 1947 ж.), 1976 жылы маңызды түзетулер енгізілді. Заң шығарушы орган — Сейм, оны 4 жыл мерзімге халық сайлайды. 1989 жылға дейін ұжымдық мемлекет басшысы Сейм 4 жыл мерзімге сайлаған Мемлекеттік кеңес болды (1989 бастап — президент). Атқарушы орган — сейм тағайындайтын Министрлер Кеңесі.
Әкімшілік бөлініс
Польша жері воеводтықтарға (województwo), воеводтықтар повиаттарға (powiat, 1976 жылға дейін) және қалалық повиаттарға (powiat grodzki) бөлінді; 1954-1972 жылдар кезеңінде повиаттар қалалар (miasto) мен гминаларға (gmina): қалалар, оседлия (osiedle, көп. т. osiedla) және громадалар (gromada); қалалық повиаттар дзелницаларға (dzielnica) бөлінді. Жергілікті өзін-өзі басқарудың өкілді органдары - халық 4 жыл мерзімге сайлайтын ұлттық кеңестер (rada narodowa), жергілікті өзін-өзі басқарудың атқарушы органдары - ұлттық кеңестердің президиумдары (prezydia), 1976 жылдан - воеводтар (wojewodowie), қала президенттері (prezydenci), қала басшылары (naczelnicy miast), дзельница басшылары (naczelnicy dzielnic) және гмина басшылары (naczelnicy gmin).
Құқықтық жүйе
Жоғары сот сатысы — Жоғарғы сот (Sąd Najwyższy), апелляциялық сот сатылары — воеводтық соттар (sądy wojewódzkie), бірінші сатыдағы соттар — повиатталық соттар (sądy powiatowe, 1976 бастап — аудандық соттар (sądy rejonowe)). Конституциялық қадағалау органы — Конституциялық трибунал (Trybunał Konstytucyjny, 1982 жылдан бастап, бұрын болмаған). Импичмент істері бойынша сот — Мемлекеттік трибунал (Trybunał Stanu, 1982 жылдан бастап, бұрын болмаған).
Польша «социалистік лагердегі» алғашқы болып Конституциялық сот (1982) және омбудсмен институттарын құрды (Rzecznik Praw Obywatelskich, 1986).
Әлеуетті органдар
- Қарулы Күштер - Поляк әскері (Wojsko Polskie, WP), сонымен қатар: Польша халық әскері (Ludowe Wojsko Polskie, LWP) деп аталады.
- Ішкі істер органдары - Азаматтық милиция (Milicja Obywatelska, MO), Ерікті азаматтық милиция резерві (Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej, ORMO).
- Мемлекеттік қауіпсіздік органдары - 1945-1954 жылдар аралығында: Қоғамдық қауіпсіздік министрлігі (Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego, MBP), басқа мемлекеттердегі Ішкі істер министрлігімен бірдей рөл ойнады, бүкіл елде воеводтық, повиаты, қалалық және гминалы қоғамдық қауіпсіздік кеңестері (Urząd Bezpieczeństwa Publicznego, UBP немесе UB) болды; 1954 бастап - Қоғамдық қауіпсіздік істері бойынша комитеті (Komitet do spraw Bezpieczeństwa Publicznego), сол жылы Ішкі істер министрлігі құрылды (Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, MSW), кейінірек оның негізінде қауіпсіздік қызметі құрылды (Służba Bezpieczeecstwa, SB, 1956 бастап); мемлекеттік қауіпсіздіктің әскери бөлімдері болған: Ішкі қауіпсіздік корпусы (Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego, KBW, 1945-1965), Ішкі істер министрлігінің Надвисли әскери бөлімдері ((Nadwiślańskie Jednostki Wojskowe Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, 1956 бастап) және әскери милиция бөлімшесі: азаматтық милицияның моторлы демеуі (Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej, ZOMO, 1956 бастап) және штаттан тыс азаматтық милиция жасақтары (Nieetatowe Oddziały Milicji Obywatelskiej, NOMO), 1981-1983 жж. сондай-ақ: Азаматтық милиция резервтік бөлімшелері (Rezerwowe Oddziały Milicji Obywatelskiej, ROMO).
Саяси партиялар
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Polsha Halyk Respublikasy pol Polska Rzeczpospolita Ludowa PHR 1944 zhyldan bastap 1989 zhylga dejin omir sүrgen Ortalyk Europadagy birtutas memleket kazirgi demokratiyalyk Polsha Respublikasynyn aldyndagy memleket Marksistik lenindik ideyalar el omirinde ken rol atkardy Polsha boldy Varshava kelisimine basty katysushylardyn biri Polsha Respublikasy 1944 1952 Polsha Halyk Respublikasy 1952 1989 pol Rzeczpospolita Polska Polska Rzeczpospolita Ludowa Socialistik memleket bajrak EltanbasyӘnurany Dombrovskijdin mazurkasy pol Mazurek Dabrowskiego Polsha Halyk Respublikasy 1988 zhylyAstanasy VarshavaIri kalalary Varshava Lodz Krakov Vroclav Poznan Til der i polyakshaAksha birligiAumagy 312 685 km Halky 27 mln 1954 37 mln 970 myn 1990 Baskaru formasy birpartiyaly socialistik respublika 1944 1947 1948 1956 1956 1956 1970 Vladislav Gomulka 1970 1980 1980 1981 1981 1989 1989 1990 Halyk Respublikasy degen ataudy 1936 zhylgy Kenestik Konstituciyaga negizdele 1952 zhylgy Konstituciyaga engizdi Memlekettin resmi atauy 1947 zhylgy uakytsha konstituciyaga sәjkes 1947 zhyldan 1952 zhylga dejin Polsha Respublikasy Rzeczpospolita Polska boldy Memlekettik kurylysPolsha Halyk Respublikasy socialistik memleket PHR Konstituciyasy 1952 zhyly 22 shildede kabyldandy uakytsha konstituciya 1947 zh 1976 zhyly manyzdy tүzetuler engizildi Zan shygarushy organ Sejm ony 4 zhyl merzimge halyk sajlajdy 1989 zhylga dejin uzhymdyk memleket basshysy Sejm 4 zhyl merzimge sajlagan Memlekettik kenes boldy 1989 bastap prezident Atkarushy organ sejm tagajyndajtyn Ministrler Kenesi Әkimshilik bolinisPolsha zheri voevodtyktarga wojewodztwo voevodtyktar poviattarga powiat 1976 zhylga dejin zhәne kalalyk poviattarga powiat grodzki bolindi 1954 1972 zhyldar kezeninde poviattar kalalar miasto men gminalarga gmina kalalar osedliya osiedle kop t osiedla zhәne gromadalar gromada kalalyk poviattar dzelnicalarga dzielnica bolindi Zhergilikti ozin ozi baskarudyn okildi organdary halyk 4 zhyl merzimge sajlajtyn ulttyk kenester rada narodowa zhergilikti ozin ozi baskarudyn atkarushy organdary ulttyk kenesterdin prezidiumdary prezydia 1976 zhyldan voevodtar wojewodowie kala prezidentteri prezydenci kala basshylary naczelnicy miast dzelnica basshylary naczelnicy dzielnic zhәne gmina basshylary naczelnicy gmin Қukyktyk zhүjeZhogary sot satysy Zhogargy sot Sad Najwyzszy apellyaciyalyk sot satylary voevodtyk sottar sady wojewodzkie birinshi satydagy sottar poviattalyk sottar sady powiatowe 1976 bastap audandyk sottar sady rejonowe Konstituciyalyk kadagalau organy Konstituciyalyk tribunal Trybunal Konstytucyjny 1982 zhyldan bastap buryn bolmagan Impichment isteri bojynsha sot Memlekettik tribunal Trybunal Stanu 1982 zhyldan bastap buryn bolmagan Polsha socialistik lagerdegi algashky bolyp Konstituciyalyk sot 1982 zhәne ombudsmen instituttaryn kurdy Rzecznik Praw Obywatelskich 1986 Әleuetti organdarҚaruly Kүshter Polyak әskeri Wojsko Polskie WP sonymen katar Polsha halyk әskeri Ludowe Wojsko Polskie LWP dep atalady Ishki ister organdary Azamattyk miliciya Milicja Obywatelska MO Erikti azamattyk miliciya rezervi Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej ORMO Memlekettik kauipsizdik organdary 1945 1954 zhyldar aralygynda Қogamdyk kauipsizdik ministrligi Ministerstwo Bezpieczenstwa Publicznego MBP baska memleketterdegi Ishki ister ministrligimen birdej rol ojnady bүkil elde voevodtyk poviaty kalalyk zhәne gminaly kogamdyk kauipsizdik kenesteri Urzad Bezpieczenstwa Publicznego UBP nemese UB boldy 1954 bastap Қogamdyk kauipsizdik isteri bojynsha komiteti Komitet do spraw Bezpieczenstwa Publicznego sol zhyly Ishki ister ministrligi kuryldy Ministerstwo Spraw Wewnetrznych MSW kejinirek onyn negizinde kauipsizdik kyzmeti kuryldy Sluzba Bezpieczeecstwa SB 1956 bastap memlekettik kauipsizdiktin әskeri bolimderi bolgan Ishki kauipsizdik korpusy Korpus Bezpieczenstwa Wewnetrznego KBW 1945 1965 Ishki ister ministrliginin Nadvisli әskeri bolimderi Nadwislanskie Jednostki Wojskowe Ministerstwa Spraw Wewnetrznych 1956 bastap zhәne әskeri miliciya bolimshesi azamattyk miliciyanyn motorly demeui Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej ZOMO 1956 bastap zhәne shtattan tys azamattyk miliciya zhasaktary Nieetatowe Oddzialy Milicji Obywatelskiej NOMO 1981 1983 zhzh sondaj ak Azamattyk miliciya rezervtik bolimsheleri Rezerwowe Oddzialy Milicji Obywatelskiej ROMO Sayasi partiyalar