II Абдолла Хан (өз. Abdulla II; 1534 жыл – 8 ақпан 1598 жыл) — Мәуереннаһр билеушісі (1583-98). Бұхара хандығының 11-шы ханы.
II Абдолла Хан өзб. عبد اللہ خان بن اسکندر өзб. Abdulla II | ||||
| ||||
Лауазымы | ||||
---|---|---|---|---|
| ||||
1583 жыл — 1598 жыл | ||||
Тәж кигізу жорасы | 1583 жыл | |||
Ізашары | ||||
Ізбасары | ||||
Өмірбаяны | ||||
Мамандығы | Ақын | |||
Діні | Ислам, сүннет | |||
Дүниеге келуі | 1534 Примкент, Бұхара хандығы | |||
Қайтыс болуы | 8 ақпан 1598 Самарқан, Бұхара хандығы | |||
Жерленді | Бұхара | |||
Династия | Шайбани әулеті | |||
Туған кездегі есімі | Абдуллах хан ибн Искандер عبد اللہ خان بن اسکندر | |||
Әкесі | ||||
Балалары | ||||
II Абдолла Хан Ортаққорда | ||||
өңдеу |
Дешті Қыпшақ ханы Әбілқайырдың 12 ұлының бірі Қожа Мұхаммед, одан Жәнібек → Ескендір → Абдолла.
Шайбани әулетінен екі Абдолла шыққандықтан зерттеушілер оны II Абдоллах деп атаған.
II Абдоллах XVI ғасырдың 40-50 жылдарындағы Шайбани әулеті сұлтандарының билік үшін Орта Азияда жүргізген өзара күресіне араласып, Бұхарға әкесі Ескендірді хан етеді. Әкесінен кейін таққа өзі отырады. II Абдолла XVI ғасырдыңдың 2-жартысында жүргізген соғыстары «дербес ұлыстарды жинақтау» деген атқа ие.
Соғыс барысында ол Балхты (1573), (1574), Самарқаны (1578), Ташкентті (1582), (1584), Гератты (1588) басып алды. 1593.ж, 1594.ж, 1596 жылдардағы жорықтарының нәтижесінде Хорезмді бағындырды. 70-жылдардағы Ташкент билеушісі Баба сұлтанмен күресте қазақ ханы Ақназар (Хақназар) Абдолла Ханды қолдады. Баба сұлтан жеңіліп, Абдолла Ханмен келісім жасаған соң, Қазақ хандығы Ташкент билеушісіне қолдау көрсетті. Тәуекел хан тұсында (1582-98) Мауераннахр билеушісімен Сыр бойындагы қалалар үшін күрес өрбіді. Абдолла Хан Сібірдегі Көшім ханмен одақтасып қазақтарға қарсы саясат жүргізді.
Абдолла Ханға өзінің туған ұлы Абд әл-Мұмин қарсы шығып, жеңіске жетті. Абдолла Хан өлтіріліп, таққа баласы отырды. 6 айдан кейін Абд әл-Мұмин хан да өлтіріліп, Орта Азиядағы Шайбани әулетінің билігі толығымен жойылды. Абдолла Хан туралы Хафиз Таныштың «Шараф наме-ий шахи» немесе «Абдоллах наме» атты 16 ғ-дың соңында жазылған шығармасы бар.
Әдебиет
Әдеб .: Ахмедов Б.А., Орталық Азияның тарихи-географиялық әдебиеті, 16-18 ғғ. Жазбаша ескерткіштер. Таш., 1985;Гафуров Б.Г., Тәжіктер. Ең көне, ежелгі және ортағасырлық тарих, Кітап. И, Душанбе, 1989; Қазақстан тарихы, Бес томдық. 2-т., А., 1998 ж.
Дереккөздер
- Айбын. Энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. - 880 бет.ISBN 9965-893-73-Х
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
II Abdolla Han oz Abdulla II 1534 zhyl 8 akpan 1598 zhyl Mәuerennaһr bileushisi 1583 98 Buhara handygynyn 11 shy hany II Abdolla Han ozb عبد اللہ خان بن اسکندر ozb Abdulla IILauazymyTu Buhara handygynyn 11 shy hany Tu1583 zhyl 1598 zhylTәzh kigizu zhorasy 1583 zhylIzasharyIzbasaryӨmirbayanyMamandygyAkynDini Islam sүnnetDүniege kelui 1534 1534 Primkent Buhara handygyҚajtys boluy 8 akpan 1598 1598 02 08 Samarkan Buhara handygyZherlendi BuharaDinastiya Shajbani әuletiTugan kezdegi esimi Abdullah han ibn Iskander عبد اللہ خان بن اسکندرӘkesiBalalaryII Abdolla Han Ortakkordaondeu Deshti Қypshak hany Әbilkajyrdyn 12 ulynyn biri Қozha Muhammed odan Zhәnibek Eskendir Abdolla Shajbani әuletinen eki Abdolla shykkandyktan zertteushiler ony II Abdollah dep atagan II Abdollah XVI gasyrdyn 40 50 zhyldaryndagy Shajbani әuleti sultandarynyn bilik үshin Orta Aziyada zhүrgizgen ozara kүresine aralasyp Buharga әkesi Eskendirdi han etedi Әkesinen kejin takka ozi otyrady II Abdolla XVI gasyrdyndyn 2 zhartysynda zhүrgizgen sogystary derbes ulystardy zhinaktau degen atka ie Sogys barysynda ol Balhty 1573 1574 Samarkany 1578 Tashkentti 1582 1584 Geratty 1588 basyp aldy 1593 zh 1594 zh 1596 zhyldardagy zhoryktarynyn nәtizhesinde Horezmdi bagyndyrdy 70 zhyldardagy Tashkent bileushisi Baba sultanmen kүreste kazak hany Aknazar Haknazar Abdolla Handy koldady Baba sultan zhenilip Abdolla Hanmen kelisim zhasagan son Қazak handygy Tashkent bileushisine koldau korsetti Tәuekel han tusynda 1582 98 Mauerannahr bileushisimen Syr bojyndagy kalalar үshin kүres orbidi Abdolla Han Sibirdegi Koshim hanmen odaktasyp kazaktarga karsy sayasat zhүrgizdi Abdolla Hanga ozinin tugan uly Abd әl Mumin karsy shygyp zheniske zhetti Abdolla Han oltirilip takka balasy otyrdy 6 ajdan kejin Abd әl Mumin han da oltirilip Orta Aziyadagy Shajbani әuletinin biligi tolygymen zhojyldy Abdolla Han turaly Hafiz Tanyshtyn Sharaf name ij shahi nemese Abdollah name atty 16 g dyn sonynda zhazylgan shygarmasy bar ӘdebietӘdeb Ahmedov B A Ortalyk Aziyanyn tarihi geografiyalyk әdebieti 16 18 gg Zhazbasha eskertkishter Tash 1985 Gafurov B G Tәzhikter En kone ezhelgi zhәne ortagasyrlyk tarih Kitap I Dushanbe 1989 Қazakstan tarihy Bes tomdyk 2 t A 1998 zh DerekkozderAjbyn Enciklopediya Bas red B Ө Zhakyp Almaty Қazak enciklopediyasy 2011 880 bet ISBN 9965 893 73 H