Экзобиология грек ехо шет және биология ғарыштық биологияның ғарыш кеңістігінде және басқа да ғаламшарда тірі организмде

Экзобиология (грек. ехо – шет және биология) – ғарыштық биологияның ғарыш кеңістігінде және басқа да ғаламшарда тірі организмдер мен органикалық қосылыстарды іздеумен айналысатын бір саласы. Экзобиологияның негізгі міндеті – ғарыш кеңістігінде тіршіліктің бар не жоқ екенін тікелей немесе жанама деректер арқылы анықтау. Оған негіз болатын жағдай ғарыш кеңістігінде спектроскоптық әдістер арқылы органикалық молекулалардың (синиль қышқылы, формальдегид, т.б.) табылуы себеп болып отыр. Қазіргі кезде 20-ға жуық органикалық қосылыс табылды. Экзобиологиялық зерттеулердегі әр түрлі әдістер басқа ғаламшарларда тіршіліктің болуын ғана анықтаумен шектелмей, сонымен қатар Жерден тысқары кеңістіктерде де организмдердің тіршілік ету мүмкіндіктерін анықтаумен айналысады. Жерден тыс, яғни, Күн жүйесіндегі басқа да ғаламшарларда тіршіліктің болуы туралы болжамдар жасау үшін организмдердің тіршілік ету мүмкіндігінен тәжірибе арқылы анықтаудың маңызы зор. Мысалы, көптеген микроорганизмдер 0С-тан 80 – 95С-қа дейінгі температуралық жағдайларда тіршілік ете алатыны анықталған. Ал олардың споралары өте тығыз вакуумде және ұзақ уақыт қыздырған кезде де өз тіршіліктерін жоймайтыны белгілі. Олар ғарыш кеңістігінде де жоғары мөлшердегі ионданған сәулеленуге төзімді келеді. Организмдердің Жерден тыс кеңістіктегі сусыз ортаға бейімделушілік деңгейі өте жоғары болуы мүмкін. Анаэробтық жағдайлар тіршіліктің дамуына ешқандай кедергі келтіре алмайды, сондықтан ғарыш кеңістігіндегі әр түрлі қасиеттері бар микроорганизмдер қандай төтенше жағдайларға да бейімделіп, өз тіршілігін жалғастыра береді. АҚШ және ТМД елдері ғалымдарының жүргізген тәжірибелерінің қорытындысы Марста, Шолпанда және Меркурийде тіршіліктің жоқ екендігіне дәлел бола алады. Күн жүйесінде тіршілік тек Жерде ғана бар екендігін нақты анықталды. Кейбір ғалымдар Жерден тыс тіршілік, біздің ғаламшарымызға ғана тән сулы-көміртекті негізде басқа кеңістіктерде болуы мүмкін деген көзқарасты білдіреді. Ал екінші бір ғалымдар кремнийлі-аммиакты негіздегі тіршіліктің болуы мүмкін деген пікір айтуда. Бірақ қазіргі кезде Жерден тыс кеңістікте тіршіліктің бар екендігінің дәлелін әлі алған жоқ.

Пайдаланылған әдебиет

Қазақ энциклопедиясы, 10 том;

Бұл — мақаланың бастамасы.
Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

[1] Қазақ энциклопедиясы, 10 том;