Экзопланеталар (көне грекше: ἔξω, exō — сыртта) немесе Күн жүйесі шегінен тыс ғаламшар — Күн жүйесінің сыртында орналасқан ғаламшар. Экзопланеталар да біздің жүйеміздің планеталары секілді бір жұлдызды айналып жүреді. Ең алғашқы экзопланета 1990 жылы ашылды. Бұл планета бір өшіп бара жатқан жұлдызды айналып жүрді. 2015 жылдың 29 мамырының мәліметі бойынша 1219 планетарлық жүйеде 1928 экзопланета ресми түрінде ашылған, оның 484 бірнеше планетадан тұрады.
Жалпы Құс жолында 200 миллиард жұлдыздың білігінен айналатын, 100 миллиардтан астам экзопланеталар бар деген болжам бар, оның ішінде ~ 5 - 20 миллиарды Жерге ұқсас болуы мүмкін. Оның ішінде күнге ұқсас жұлдыздардың 34 пайызы өз жүйелерінде Жерге ұқсас планеталары бар.
HD189733b
HD189733b - Жерден 63 жарық жылы қашық орналасқан шоқжұлдызындағы экзопланета. Бұл 2005 жылы ашылды. Ол - Юпитер секілді планета. Астрономдар бұл планета атмосферасында су мен көмірқышқыл газының барлығын анықтады, бұл осы планетада тіршіліктің болу мүмкіндігін арттырады.
51 Пегас b
51 Пегас b - Күн тәрізді жұлдыз жанында анықталған алғашқы экзопланета. Ол Жерден шамамен 50 жарық жылы қашықтықтағы Пегас шоқжұлдызында орналасқан. Ол - Юпитер секілді алып газ тәрізді планета және де өз жұлдызына өте жақын орналасады. Өз жұлдызын айналып шығуына төрт күндей уақыт кетеді, бұдан біз бұл экзопланетаның өз жұлдызына Меркурийдің Күнге қашықтығынан да әлдеқайда жақын жатқанын көреміз.
55 Шаян күн жүйесі
55 Шаян күн жүйесі сары ергежейлі 55 Шаян А жұлдызынан және бес планетадан тұратын, күн жүйесінен тыс ең үлкен жүйе. Бұл жүйе Шаян шоқжұлдызында, Жерден шамамен 41 жарық жылындай қашықтықта орналасқан. 55 Шаян А кішкене қызыл ергежейлі 55 Шаян В жұлдызымен бірге қос жұлдыз жүйесін құрайды.
SWEEPS-10
SWEEPS-10 - Құс жолының орталық төмпешігінде орналасқан экзопланета. Планета SWEEPS J175902.00-291323.7 жұлдызын айналып жүреді. Ол өз жұлдызын тек 10 сағаттың ішінде айналып шығады. Бұл - қазірге белгілі ең ыстық экзопланеталардың бірі.
1RXS J160929.1-210524 b
1RXS J160929.1-210524 b-1RXS J160929.1-210524 жұлдызын айналып жүретін экзопланета. Бұл - Сарышаян шоқжұлдызында орналасқан басты тізбектік жұлдыз.
OGLE-2005-BLG-390Lb
OGLE-2005-BLG-390Lb - Сарышаян шоқжұлдызында, Құс жолы галактикасының ортасына жақын орналасқан күн жүйесінен тыс планета.
Эпсилон Эридан b
Эпсилон Эридан b (HD22049 b) - Эридан шоқжұлдызында орналасқан алып газ тәрізді экзопланета. Ол Эпсилон Эридан жұлдызын Жерден он жарық жылы қашықтықта айналып жүреді. Бұл - біздің күн жүйемізге ең жақын орналасқан экзопланета. Астрономдардың ойынша, оның салмағы Юпитер салмағынан 1,5 есе артық.
Дереккөздер
- Ирина Якутенко Заполняя пустоту (орыс.). (3 февраля 2011). Басты дереккөзінен мұрағатталған 4 шілде 2012. Тексерілді, 28 қыркүйек 2011.
- Jean Schneider The Extrasolar Planet Encyclopaedia — Catalog Listing (ағыл.). (27 January 2015). Басты дереккөзінен мұрағатталған 28 қаңтар 2015. Тексерілді, 23 сәуір 2014.
- Учёные радикально пересмотрели число экзопланет Мұрағатталған 15 қаңтардың 2012 жылы.
- Wesley A. Traub Terrestrial, Habitable-Zone Exoplanet Frequency from Kepler (ағыл.). (22 September 2011). Тексерілді, 29 қыркүйек 2011.
- Астроном посчитал землеподобные планеты (орыс.). (28 сентября 2011). Басты дереккөзінен мұрағатталған 4 шілде 2012. Тексерілді, 29 қыркүйек 2011.
Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Category:Exoplanets |
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Ekzoplanetalar kone grekshe ἔ3w exō syrtta nemese Kүn zhүjesi sheginen tys galamshar Kүn zhүjesinin syrtynda ornalaskan galamshar Ekzoplanetalar da bizdin zhүjemizdin planetalary sekildi bir zhuldyzdy ajnalyp zhүredi En algashky ekzoplaneta 1990 zhyly ashyldy Bul planeta bir oship bara zhatkan zhuldyzdy ajnalyp zhүrdi 2015 zhyldyn 29 mamyrynyn mәlimeti bojynsha 1219 planetarlyk zhүjede 1928 ekzoplaneta resmi tүrinde ashylgan onyn 484 birneshe planetadan turady HD189733b ekzoplanetasy Zhalpy Қus zholynda 200 milliard zhuldyzdyn biliginen ajnalatyn 100 milliardtan astam ekzoplanetalar bar degen bolzham bar onyn ishinde 5 20 milliardy Zherge uksas boluy mүmkin Onyn ishinde kүnge uksas zhuldyzdardyn 34 pajyzy oz zhүjelerinde Zherge uksas planetalary bar HD189733bHD189733b Zherden 63 zharyk zhyly kashyk ornalaskan shokzhuldyzyndagy ekzoplaneta Bul 2005 zhyly ashyldy Ol Yupiter sekildi planeta Astronomdar bul planeta atmosferasynda su men komirkyshkyl gazynyn barlygyn anyktady bul osy planetada tirshiliktin bolu mүmkindigin arttyrady 51 Pegas b51 Pegas b Kүn tәrizdi zhuldyz zhanynda anyktalgan algashky ekzoplaneta Ol Zherden shamamen 50 zharyk zhyly kashyktyktagy Pegas shokzhuldyzynda ornalaskan Ol Yupiter sekildi alyp gaz tәrizdi planeta zhәne de oz zhuldyzyna ote zhakyn ornalasady Өz zhuldyzyn ajnalyp shyguyna tort kүndej uakyt ketedi budan biz bul ekzoplanetanyn oz zhuldyzyna Merkurijdin Kүnge kashyktygynan da әldekajda zhakyn zhatkanyn koremiz 55 Shayan kүn zhүjesi55 Shayan kүn zhүjesi sary ergezhejli 55 Shayan A zhuldyzynan zhәne bes planetadan turatyn kүn zhүjesinen tys en үlken zhүje Bul zhүje Shayan shokzhuldyzynda Zherden shamamen 41 zharyk zhylyndaj kashyktykta ornalaskan 55 Shayan A kishkene kyzyl ergezhejli 55 Shayan V zhuldyzymen birge kos zhuldyz zhүjesin kurajdy SWEEPS 10SWEEPS 10 Қus zholynyn ortalyk tompeshiginde ornalaskan ekzoplaneta Planeta SWEEPS J175902 00 291323 7 zhuldyzyn ajnalyp zhүredi Ol oz zhuldyzyn tek 10 sagattyn ishinde ajnalyp shygady Bul kazirge belgili en ystyk ekzoplanetalardyn biri 1RXS J160929 1 210524 b1RXS J160929 1 210524 b 1RXS J160929 1 210524 zhuldyzyn ajnalyp zhүretin ekzoplaneta Bul Saryshayan shokzhuldyzynda ornalaskan basty tizbektik zhuldyz OGLE 2005 BLG 390LbOGLE 2005 BLG 390Lb Saryshayan shokzhuldyzynda Қus zholy galaktikasynyn ortasyna zhakyn ornalaskan kүn zhүjesinen tys planeta Epsilon Eridan bEpsilon Eridan b HD22049 b Eridan shokzhuldyzynda ornalaskan alyp gaz tәrizdi ekzoplaneta Ol Epsilon Eridan zhuldyzyn Zherden on zharyk zhyly kashyktykta ajnalyp zhүredi Bul bizdin kүn zhүjemizge en zhakyn ornalaskan ekzoplaneta Astronomdardyn ojynsha onyn salmagy Yupiter salmagynan 1 5 ese artyk DerekkozderIrina Yakutenko Zapolnyaya pustotu orys 3 fevralya 2011 Basty derekkozinen muragattalgan 4 shilde 2012 Tekserildi 28 kyrkүjek 2011 Jean Schneider The Extrasolar Planet Encyclopaedia Catalog Listing agyl 27 January 2015 Basty derekkozinen muragattalgan 28 kantar 2015 Tekserildi 23 sәuir 2014 Uchyonye radikalno peresmotreli chislo ekzoplanet Muragattalgan 15 kantardyn 2012 zhyly Wesley A Traub Terrestrial Habitable Zone Exoplanet Frequency from Kepler agyl 22 September 2011 Tekserildi 29 kyrkүjek 2011 Astronom poschital zemlepodobnye planety orys 28 sentyabrya 2011 Basty derekkozinen muragattalgan 4 shilde 2012 Tekserildi 29 kyrkүjek 2011 Ortakkorda bugan katysty media fajldar bar Category Exoplanets Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet