Шалқан (Brassіs rapa) — орамжапырақ тұқымдасына жататын екі жылдық шөптесін өсімдік туысы; көкөніс дақылы. Жеуге жарамды тамыржемісі ақ немесе сары түсті болады.
Бірінші жылы жапырағы мен етжеңді тамыр жемісі жетіледі, екінші жылы гүлдейді және тұқым береді. Гүлшоғыры қалқанша тәрізді, түсі қызғылт сары, сарғыш. Жемісі — сопақша келген бұршаққын. Шалқан жәндіктер арқылы айқас тозаңданады, суыққа төзімді, ылғал сүйгіш өсімдік. 12 — 20°С темп-рада жақсы өседі. Вегетациялық дәуірі 60 — 85 тәулік. Тамыржемісінде 8,5 — 16,9% құрғақ зат (оның жартысы қант), 22 — 73 мг% С, В1, В2 витамині, каротин, қыша майы, тағы басқа болады. Шалқанды жастай, пісіріп, қуырып тағамға пайдаланылады. Шалқанның Петровский-Қ, Майская, Желтая зеленоголовая-172, Миланская белая красноголовая-283 сорттары аудандастырылған. Шалқан саздақ және құмды топырақта жақсы өседі. Тұқымын көктемде себеді. Егістіктің әр гектарын 10 — 15 кг фосфорлы және калийлі тыңайтқыштармен үстеп қоректендіреді. Шалқанның әр гектарынан 150-ден 350 ц-ге дейін өнім жиналады.
Сілтемелер
Дереккөздер
- Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: К54 Қоғамдық тамақтандыру.— Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. — 232 бет.ISBN 9965-36-414-1
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IX том 18 бөлім
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Shalkan Brassis rapa oramzhapyrak tukymdasyna zhatatyn eki zhyldyk shoptesin osimdik tuysy kokonis dakyly Zheuge zharamdy tamyrzhemisi ak nemese sary tүsti bolady Shalkan Birinshi zhyly zhapyragy men etzhendi tamyr zhemisi zhetiledi ekinshi zhyly gүldejdi zhәne tukym beredi Gүlshogyry kalkansha tәrizdi tүsi kyzgylt sary sargysh Zhemisi sopaksha kelgen burshakkyn Shalkan zhәndikter arkyly ajkas tozandanady suykka tozimdi ylgal sүjgish osimdik 12 20 S temp rada zhaksy osedi Vegetaciyalyk dәuiri 60 85 tәulik Tamyrzhemisinde 8 5 16 9 kurgak zat onyn zhartysy kant 22 73 mg S V1 V2 vitamini karotin kysha majy tagy baska bolady Shalkandy zhastaj pisirip kuyryp tagamga pajdalanylady Shalkannyn Petrovskij Қ Majskaya Zheltaya zelenogolovaya 172 Milanskaya belaya krasnogolovaya 283 sorttary audandastyrylgan Shalkan sazdak zhәne kumdy topyrakta zhaksy osedi Tukymyn koktemde sebedi Egistiktin әr gektaryn 10 15 kg fosforly zhәne kalijli tynajtkyshtarmen үstep korektendiredi Shalkannyn әr gektarynan 150 den 350 c ge dejin onim zhinalady SiltemelerPiyaz SәbizDerekkozderҚazak tili terminderinin salalyk gylymi tүsindirme sozdigi K54 Қogamdyk tamaktandyru Almaty Mektep baspasy 2007 232 bet ISBN 9965 36 414 1 Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 IX tom 18 bolimBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet