Хамза Жұматов

Хамза Жұматов (15 қазан 1912, Ақбеттау ауылы, Баянауыл ауданы, Семей облысы – 26 мамыр 1972, Алматы) – ғалым, вирусолог-эпидемиолог, медицина ғылымдарының докторы (1954), профессор (1959), Қазақстан Ғылым Академиясының академигі (1967), Қазақстанның еңбек сіңірген ғылым қайраткері (1960).

Хамза Жұматұлы Жұматов
Туған күні	15 қазан 1912 (1912-10-15)
Туған жері	Ақбеттау ауылы, Баянауыл ауданы, Семей облысы, Ресей империясы
Қайтыс болған күні	26 мамыр 1972 (1972-05-26) (59 жас)
Қайтыс болған жері	Алматы, Қазақ КСР
Ғылыми аясы	вирусология, эпидемиология
Ғылыми дәрежесі	медицина ғылымдарының докторы
Ғылыми атағы	ҚР ҰҒА корреспондент-мүшесі
Марапаттары
Хамза Жұматұлы Жұматов Ортаққорда

Өмірбаяны

1912 жылы 15 қазанда Ақбеттауда Жұмат Досқараұлы отбасында дүниеге келген, алты жылдан кейін бауыры – Ғаббас (1918-2018) дүниеге келді, Екінші дүниежүзілік соғысқа қатысушы, Брест бекінісін қорғауға қатысқан. Орта жүздегі Арғын тайпасының Сүйіндік руының Айдабол руынан шыққан.

Қазақ медицина институтын (қазіргі Қазақ ұлттық медицина университеті) бітірген (1937). 1937 – 44 жылдары Алматы мемл. медицина институтында (қазіргі Қазақ ұлттық медицина университетті) дәрігер-ординатор, аспирант, ассистент, доцент болды. 1944 – 47 жылдары Бүкілодақтық эксперименттік медицина институтында аға ғылым қызметкер, КСРО Медицина Ғылым Академиясының Вирусология институтының докторанты, 1947 – 50 жылы осы академияның Эксперименттік медицина институтында (Ленинград) аға ғылым қызметкер, 1951 – 72 жылы ҚазКСР Денсаулық сақтау министірінің Эпидемиология, микробиология және жұқпалы аурулар институтында (қазіргі Гигиена және эпидемиология ғылыми-зерттеу орталығы) ғылыми жетекші және Қазақстан Ғылым Академиясының Микробиология және вирусология ғылыми-зерттеу институтында лаборатория меңгерушісі болды. 1961 жылдан өмірінің соңына дейін КСРО Министрлер Кеңесі жанындағы Жоғары аттестациялық комиссиясының (ЖАК) мүшесі болды. Негізгі ғылыми еңбектері вирустардың молекулалық биологиясы мәселелерін зерттеуге арналған. Жұматовтың жетекшілігімен тұмау вирустарының штаммдары бөлініп алынып, жеке зерттелді. Ол тұмау вирустарынан, полиомиелит ауруларынан вакцина егу арқылы сақтанудың әдістерін ұсынды. Жұматов тұмау вирусын, адам және жануарларда ауру тудыратын вирустардың рибонуклеин қышқылдарын, жұқпалы гепатит ауруын, өсімдіктердің вирустық кеселдерін зерттеді. Жұматов 1-Халықаралық жұқпалы аурулары патологиясы конгресінде (Франция, Лион, 1956) француз тілінде, 1-Халықаралық Африка – Азия дәрігерлерінің конгресінде (Мысыр, Каир, 1964) баяндамалар жасады. Қазақстан Мемлекет сыйлығының лауреаты (1974). 2 рет «Құрмет Белгісі» орденімен және медальдермен марапатталған. Жұматовқа Гигиена және эпидемиология ғылыми-зерттеу орталығында ескерткіш тақта орнатылған.

Шығармалар

• Инфекционный гепатит, А.-А., 1962;
• Инфекционные рибонуклеиновые кислоты вирусов животных и человека, А.-А., 1967;
• Молекулярная биология миксовируса гриппа, А.-А., 1972.

Дереккөздер

1. “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9