Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Тигран Вартанович Петросян (арм. Տիգրան Վարդանի Պետրոսյան, 17 маусым 1929 ж., КСРО, Тбилиси — 18 тамыз 1984 ж., КСРО, Мәскеу) — шахматтан дүние жүзінің тоғызыншы чемпионы (1963 — 1969), шахмат теорияшылы. 1953 жылдан бастап әлем чемпионы атағына үміткерлер матч-турниріне қатысты. 1962 жылы Кюросаода қаласында (Кариб теңізі) өткен үміткерлер турнирінде тамаша табысқа қол жеткізді. Ол М.Таль, Р.Фишер, П.Керес, Е.Геллер, В.Корчной, П.Бенко, М.Филип сынды әлемдегі ең мықты гроссмейстерлер қатысқан төрт айналымды турнирде бас бәйгені иемденді. Әлем чемпионы М.Ботвинникпен кездесуге мүмкіндік туды. Әлем чемпионы атағы үшін болған матч 12,5:9,5 есебімен Петросянның пайдасына шешілді (1963, Мәскеу).
| Тигран Петросян | |
| Тигран Вартанович Петросян | |
 Тигран Петросян (1962) | |
| Мемлекеттер | |
|---|---|
| Туған күні | |
| Туған жері | Тифлис, Грузия КСР |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | |
| Лауазымы | Гроссмейстер (1952) |
| Максималды рейтингі | 2660 (маусым 1967) |
| Марапаттары мен сыйлықтары | Шахматтан әлем чемпионы (1963—1969) |
Тигран Петросян Ортаққорда | |
1966 жылы әлем чемпионы Петросян мен осы атаққа үміткер Борис Спасскийдің арасында матч болды. 12,5:11,5 есебімен ұтқан Петросян өз атағын тағы үш жылға сақтап қалды. Бірақ 1969 жылы Б.Спасский жеңіске жетіп (10,5:12,5), әлемдік тәжді иемденді.
Ол “Мәскеу шахматы” (1963 — 1966), “64” (1968 — 1977) журналдарының бас редакторы қызметтерін атқарды. Петросян КСРО құрамасы сапында тоғыз рет бүкіләлемдік шахмат олимпиясында жеңіске жетті. Бірінші тақтада 38 ойын өткізіп (25 ұтыс, 13 тең) 31,5 ұпай жинады. Сегіз рет Еуропаның командалық чемпионатында алтыннан алқа тақты. 1959 — 1961, 1969 — 1975 жылдары КСРО чемпионы атанды. 1970 жылы болған “Ғасыр матчына” қатысты. Шахмат саласындағы еңбектері үшін “Құрмет белгісі” (1965), “Халықтар достығы” (1981) ордендерімен, медалдармен марапатталды. Ераван қаласындағы шахмат үйіне, Мәскеудегі кәсіподақтар шахмат клубына, Мәскеудегі кәсіподақтардың сырттай шахмат ойнайтын мектебіне Петросян аты берілген. 1984 жылдан Мәскеуде Петросян атындағы халықаралық турнир өтеді.
Дереккөздер
«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VII том
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
| Ізашары: Михаил Ботвинник | Шахматтан әлем чемпионы 1963 — 1969 | Ізбасары: Борис Спасский |
| Шахматтан әлем чемпиондары | ||
|---|---|---|
| 1993 жылға дейін | ||
  | ||
| 1993–2006 | ||
| ФИДЕ нұсқасы бойынша | PCA нұсқасы бойынша | |
| Анатолий Карпов | | | | | | Гарри Каспаров | | |
| 2006 жылдан кейін | ||
| | | Магнус Карлсен | | ||
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Tigran Vartanovich Petrosyan arm Տիգրան Վարդանի Պետրոսյան 17 mausym 1929 zh KSRO Tbilisi 18 tamyz 1984 zh KSRO Mәskeu shahmattan dүnie zhүzinin togyzynshy chempiony 1963 1969 shahmat teoriyashyly 1953 zhyldan bastap әlem chempiony atagyna үmitkerler match turnirine katysty 1962 zhyly Kyurosaoda kalasynda Karib tenizi otken үmitkerler turnirinde tamasha tabyska kol zhetkizdi Ol M Tal R Fisher P Keres E Geller V Korchnoj P Benko M Filip syndy әlemdegi en mykty grossmejsterler katyskan tort ajnalymdy turnirde bas bәjgeni iemdendi Әlem chempiony M Botvinnikpen kezdesuge mүmkindik tudy Әlem chempiony atagy үshin bolgan match 12 5 9 5 esebimen Petrosyannyn pajdasyna sheshildi 1963 Mәskeu Tigran PetrosyanTigran Vartanovich PetrosyanTigran Petrosyan 1962 Memleketter KSROTugan kүni17 mausym 1929 1929 06 17 Tugan zheriTiflis Gruziya KSRҚajtys bolgan kүni13 tamyz 1984 1984 08 13 55 zhas Қajtys bolgan zheriMәskeu KSROLauazymyGrossmejster 1952 Maksimaldy rejtingi2660 mausym 1967 Marapattary men syjlyktaryShahmattan әlem chempiony 1963 1969 Tigran Petrosyan OrtakkordaBul үlgini koru ondeu 1966 zhyly әlem chempiony Petrosyan men osy atakka үmitker Boris Spasskijdin arasynda match boldy 12 5 11 5 esebimen utkan Petrosyan oz atagyn tagy үsh zhylga saktap kaldy Birak 1969 zhyly B Spasskij zheniske zhetip 10 5 12 5 әlemdik tәzhdi iemdendi Ol Mәskeu shahmaty 1963 1966 64 1968 1977 zhurnaldarynyn bas redaktory kyzmetterin atkardy Petrosyan KSRO kuramasy sapynda togyz ret bүkilәlemdik shahmat olimpiyasynda zheniske zhetti Birinshi taktada 38 ojyn otkizip 25 utys 13 ten 31 5 upaj zhinady Segiz ret Europanyn komandalyk chempionatynda altynnan alka takty 1959 1961 1969 1975 zhyldary KSRO chempiony atandy 1970 zhyly bolgan Ғasyr matchyna katysty Shahmat salasyndagy enbekteri үshin Қurmet belgisi 1965 Halyktar dostygy 1981 ordenderimen medaldarmen marapattaldy Eravan kalasyndagy shahmat үjine Mәskeudegi kәsipodaktar shahmat klubyna Mәskeudegi kәsipodaktardyn syrttaj shahmat ojnajtyn mektebine Petrosyan aty berilgen 1984 zhyldan Mәskeude Petrosyan atyndagy halykaralyk turnir otedi Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 VII tom Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet Izashary Mihail Botvinnik Shahmattan әlem chempiony 1963 1969 Izbasary Boris SpasskijShahmattan әlem chempiondary1993 zhylga dejinVilgelm Stejnic Emanuil Lasker Hose Raul Kapablanka Aleksandr Alehin Maks Ejve Mihail Botvinnik Vasilij Smyslov Tigran Petrosyan Boris Spasskij Robert Fisher Anatolij Karpov Garri Kasparov1993 2006FIDE nuskasy bojynsha PCA nuskasy bojynshaAnatolij Karpov Garri Kasparov 2006 zhyldan kejin Magnus Karlsen