Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Теңіз-Қорғалжын ойысы — Ақмола облысының оңтүстік-батысында, Сарыарқаның орта бөлігінде орналасқан тереңдігі 304 м ойыс.
Географиялық орны
Солтүстігінде Атбасар жазығымен, шығысында Нияз және Ерейментау тауларының батыс сілемдерімен, оңтүстігінде Желдіадыр мен Шадыралы тауларының, Мұзбел қыратының солтүстік сілемдерімен, батысы Терісаққан өзенінің аңғарымен шектеледі.
Жер бедері
Батыстан шығысқа қарай 200 км-ге, солтүктен оңтүстікке қарай 120 км-ге созылып жатыр. Абсолюттік биіктігі 300 - 500 м. Солтүстікте бедері көлдік-аллювийлі, шығысы – аллювийлі аккумулятты жазық. Оңтүстігінде қатпарлы негіз бетіндегі денудац. мүсіндік (цоколдық) жазық пен үстірт таралған. Батысын денудац. ұсақ шоқылар мен күмбез, конус тәрізді төбелер мен жондар алып жатыр.
Геологиялық құрылымы
Қазақстан қалқанының тілінуінен тектоникалық жолмен пайда болған ойыс жоғарғы тас көмірдің, неогеннің төмен және орта төрттік дәуірдің шөгінді жыныстарынан түзілген.
Климаты
Климаты континенттік. Қысы суық, қар жамылғысы (орташа қалыңдығы 20 см) 140 күн жатады. Қаңтардың орташа температурасы –17°С. Жазы ыстық, қуаң, шілденің орташа температурасы 20°С. Жауын-шашынның көп жылдық орташа мөлшері 250 – 300 мм.
Су жүйесі
Ойыспен Нұра, Құланөтпес, , Керей, Қыпшақ, Талдысай, , т.б. ұсақ өзендер ағады. Теңіз-Қорғалжын ойысы көлдерге бай. Үлкендері: , Қыпшақ (Әжібексор), Керей, Қияқты, Қожакөл және бұрынғы Қорғалжын көлінің орнында пайда болған Асаубалық, , Қоқай, . Олардан басқа Нұраның жайылмасы мен ескі аңғарда ұсақ көлдер көп.
Топырағы мен өсімдіктері
Ойыста негізінен қызғылт қоңыр, қоңыр, сор-таңды бозғылт қоңыр топырақтар тараған. Қараған, тобылғы, бетеге, селеу, қылқан селеу, көкшұнақ бетеге, жусан, сарсазан, қарабарақ, сорқаңбақ, өзен-көл жағалауларында қамыс, құрақ, т.б. өседі. Теңіз-Қорғалжын ойысының басым бөлігін Қорғалжын қорығы алып жатыр. Қалған бөлігі Ақмола облысының Егіндікөл, Қорғалжын және Қарағанды облысының Нұра аудандары шаруашылықтарының қарамағында.
Дереккөздер
- АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы: "Қазақ энциклопедиясы", 2011. - 648 бет. ISBN 9965-893-70-5
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Teniz Қorgalzhyn ojysy Akmola oblysynyn ontүstik batysynda Saryarkanyn orta boliginde ornalaskan terendigi 304 m ojys Geografiyalyk ornySoltүstiginde Atbasar zhazygymen shygysynda Niyaz zhәne Erejmentau taularynyn batys silemderimen ontүstiginde Zheldiadyr men Shadyraly taularynyn Muzbel kyratynyn soltүstik silemderimen batysy Terisakkan ozeninin angarymen shekteledi Zher bederiBatystan shygyska karaj 200 km ge soltүkten ontүstikke karaj 120 km ge sozylyp zhatyr Absolyuttik biiktigi 300 500 m Soltүstikte bederi koldik allyuvijli shygysy allyuvijli akkumulyatty zhazyk Ontүstiginde katparly negiz betindegi denudac mүsindik cokoldyk zhazyk pen үstirt taralgan Batysyn denudac usak shokylar men kүmbez konus tәrizdi tobeler men zhondar alyp zhatyr Geologiyalyk kurylymyҚazakstan kalkanynyn tilinuinen tektonikalyk zholmen pajda bolgan ojys zhogargy tas komirdin neogennin tomen zhәne orta torttik dәuirdin shogindi zhynystarynan tүzilgen KlimatyKlimaty kontinenttik Қysy suyk kar zhamylgysy ortasha kalyndygy 20 sm 140 kүn zhatady Қantardyn ortasha temperaturasy 17 S Zhazy ystyk kuan shildenin ortasha temperaturasy 20 S Zhauyn shashynnyn kop zhyldyk ortasha molsheri 250 300 mm Su zhүjesiOjyspen Nura Қulanotpes Kerej Қypshak Taldysaj t b usak ozender agady Teniz Қorgalzhyn ojysy kolderge baj Үlkenderi Қypshak Әzhibeksor Kerej Қiyakty Қozhakol zhәne buryngy Қorgalzhyn kolinin ornynda pajda bolgan Asaubalyk Қokaj Olardan baska Nuranyn zhajylmasy men eski angarda usak kolder kop Topyragy men osimdikteriOjysta negizinen kyzgylt konyr konyr sor tandy bozgylt konyr topyraktar taragan Қaragan tobylgy betege seleu kylkan seleu kokshunak betege zhusan sarsazan karabarak sorkanbak ozen kol zhagalaularynda kamys kurak t b osedi Teniz Қorgalzhyn ojysynyn basym boligin Қorgalzhyn korygy alyp zhatyr Қalgan boligi Akmola oblysynyn Egindikol Қorgalzhyn zhәne Қaragandy oblysynyn Nura audandary sharuashylyktarynyn karamagynda DerekkozderATAMEKEN Geografiyalyk enciklopediya Bas red B Ө Zhakyp Almaty Қazak enciklopediyasy 2011 648 bet ISBN 9965 893 70 5