Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Руаль Амундсен норв. Roald Engelbregt Gravning Amundsen (1872-1928) – норвег саяхатшысы.
| Руаль Амундсен | |
| норв. Roald Engelbregt Gravning Amundsen | |
 Кітаптағы сурет, 1908 ж. | |
| Туған күні | Lua error Module:Wikidata ішіндегі 39 жолында: attempt to concatenate field '?' (a nil value). |
|---|---|
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | Баренц теңізі (мүмкін) |
| Азаматтығы | |
| Ұлты | |
| Қызметі |
|
| Әкесі | Йенс Энгебрект Амундсен |
| Анасы | Ханна Хенрике Густава Салквист |
Кеме капитанының отбасында дүниеге келген. 20 жасында Кристияния қаласындағы университеттің медицина факультетін бітіреді. 1894 – 99 жылдары аралығында бірде матрос, бірде штурман болып әр түрлі кемеде жүзген. 1903 жылдан бастап көпшілікке әйгілі болған бірнеше экспедицияға қатысқан. 1903-1906 жылдар аралығында “Йоа” кемесімен Гренландиядан Аляскаға жетті. Норвегиядан (1910) “” кемесімен Антарктикаға аттанады. 1911 жылы 14 желтоқсанда ағылшын саяхатшысы бір ай бұрын Оңтүстік полюске жетеді. 1926 жылы Шпицберген – Солтүстік полюс – Аляска бағыты бойынша “Норвегия” дирижаблімен 1-трансарктикалық ұшуды басқарды. Солтүстік мұзды мұхитта апатқа ұшыраған экспедициясына көмек көрсетпекші болып “Латам” гидроұшағының экипажымен бірге қаза тапты. Солтүстік Мұзды мұхитта Амундсен есімімен аталатын қазан-шұңқырлар, бұғаздар бар.
Шығу тегі. Отбасы
Амундсендер тегінің генеалогиясы XVII ғасырдан бастау алады: оның ата-бабалары аралынан шыққан шаруалар болған. Руальдің үлкен атасы жер сатып алуға мүмкіндігі жеткен. Руальдің атасы Амундсен тегін алған алғашқы адам болған, ал әкесі — Йенс Амундсен (1820—1886) — 12 баланың 4-шісі болған. Аға-інілі Амундсендер теңіз саудасымен айналысқан және жалпы жеке қонысқа ие кеткен. 1880-ші жылға қарай отбасы иелігі 20 кемелер мен қайықтарға және жеке кеме шығаратын жайға дейін жетеді..
Йенс Амундсен Қырым соғысы арқасында байіды. Ол соғыс кезінде ағылшын және француз әскерлеріне бидай мен сабан тасыған; оның «Феникс» кемесі кезінде ағылшын офицерлерін орналастыруға пайдаланылған. 1866 жылы Қытайдан Кубаға қарай қант плантацияларына 300 қытайлық тасыған.
1863 жылы,43 жасында атқамінер Ханн Хенрик Густав Салквисттің қызын әйел ретінде алған. Оның отбасында 4 ер-бала туған—олар:
|
Саяхат барысы
Амундсен поляр сапарларының сәтсіздікке ұшырауының басты себебі - поляршылардың кемені дұрыс басқара алмағандығынан екендігін білді. Ол капитан шеніне емтихан тапсырды, кейіннен күрделі міндетті абыройлы атқарды: және Канада Арктикалық аралдар шоғырына жүзіп өтті (1903-1906 жж.)
Келесі міндет - Солтүстік полюс, бірақ қосын әзір тұрған кезде американдықтардың полюсті бағындырғаны туралы хабар келді.1911 ж. 14 желтоқсанында Амундсен ағылшын Роберт Скотты бір ай артқа тастап, Оңтүстік полюске жетті.
1918 ж. жазында батыл саяхатшы Сібір жағалауларын бойлай Солтүстік теңіз жолымен жүріп өтті және Солтүстік Атлантикадан Тынық мұхитқа апаратын екі жолды кемемен жүзген алғашқы адам болды.
1926 ж. төрт жылдық дайындықтан кейін ол Солтүстік полюс арқылы Шпицбергеннен Аляскаға дейін дирижабльде ұшып өтті. Бұл дирижабльді итальяндық конструктор және поляр саяхатшысы Умберто Нобиле құрастырып шығарды. Ұшудың жетекшілері – Нобиле мен Амундсенді қосқанда, 16 адам дирижабльге орналасты.
1928 ж. 18 маусымында Руаль Амундсен Нобиле қосынын іздеу үшін «Латам» гидроұшағымен жолға шықты. Нобиленің дирижаблі «Италия» Солтүстік Мұзды мұхитында апатқа ұшырады. Амундсен іздеу кезінде экипаждың бес мүшесімен бірге қаза тапты. Нобилені швед ұшқышы Лундборг құтқарып алды, итальяндық конструктордың сапарында аман қалған мүшелер «Красин» атты кеңістік мұзжарғыштың бортына жеткізілді.
Норвегияның ұлттық батыры, атақты саяхатшы Руаль Амундсеннің есімімен теңіз, шығанақ, тау, мұздық, Антарктидағы американдық ғылыми бекет («Амундсен-Скотт»), Солтүстік Мұзды мұхитындағы шығанақ пен шұңғыма аталады.
Қызықты дерек
Өлерінен бірнеше ай бұрын журналистерге берген сұхбатында Арктика мен Антарктидадағы мұзды шөлдер туралы әңгімелей келіп, Амундсен:
 | Сіздер оның қандай әдемі екендіктерін көз алдарыңызға елестете алмайсыздар, мен сонда қайтыс болуды қалар едім |  |
- деген болатын.
Дереккөздер
- Roald Amundsen. PBS.org. Тексерілді, 11 наурыз 2010.
- Буманн-Ларсен, 2005
- Huntford, 1999, p. 33—34
- Huntford, 1999, p. 34
- Буманн-Ларсен, 2005
| Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Руаль Амундсен |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Rual Amundsen norv Roald Engelbregt Gravning Amundsen 1872 1928 norveg sayahatshysy Rual Amundsennorv Roald Engelbregt Gravning AmundsenKitaptagy suret 1908 zh Tugan kүniLua error Module Wikidata ishindegi 39 zholynda attempt to concatenate field a nil value Қajtys bolgan kүni18 mausym 1928 1928 06 18 Қajtys bolgan zheriBarenc tenizi mүmkin AzamattygyNorvegiyaҰltyNorvegҚyzmetiӘkesiJens Engebrekt AmundsenAnasyHanna Henrike Gustava Salkvist Keme kapitanynyn otbasynda dүniege kelgen 20 zhasynda Kristiyaniya kalasyndagy universitettin medicina fakultetin bitiredi 1894 99 zhyldary aralygynda birde matros birde shturman bolyp әr tүrli kemede zhүzgen 1903 zhyldan bastap kopshilikke әjgili bolgan birneshe ekspediciyaga katyskan 1903 1906 zhyldar aralygynda Joa kemesimen Grenlandiyadan Alyaskaga zhetti Norvegiyadan 1910 kemesimen Antarktikaga attanady 1911 zhyly 14 zheltoksanda agylshyn sayahatshysy bir aj buryn Ontүstik polyuske zhetedi 1926 zhyly Shpicbergen Soltүstik polyus Alyaska bagyty bojynsha Norvegiya dirizhablimen 1 transarktikalyk ushudy baskardy Soltүstik muzdy muhitta apatka ushyragan ekspediciyasyna komek korsetpekshi bolyp Latam gidroushagynyn ekipazhymen birge kaza tapty Soltүstik Muzdy muhitta Amundsen esimimen atalatyn kazan shunkyrlar bugazdar bar Shygu tegi OtbasyAmundsender teginin genealogiyasy XVII gasyrdan bastau alady onyn ata babalary aralynan shykkan sharualar bolgan Rualdin үlken atasy zher satyp aluga mүmkindigi zhetken Rualdin atasy Amundsen tegin algan algashky adam bolgan al әkesi Jens Amundsen 1820 1886 12 balanyn 4 shisi bolgan Aga inili Amundsender teniz saudasymen ajnalyskan zhәne zhalpy zheke konyska ie ketken 1880 shi zhylga karaj otbasy ieligi 20 kemeler men kajyktarga zhәne zheke keme shygaratyn zhajga dejin zhetedi Jens Amundsen Қyrym sogysy arkasynda bajidy Ol sogys kezinde agylshyn zhәne francuz әskerlerine bidaj men saban tasygan onyn Feniks kemesi kezinde agylshyn oficerlerin ornalastyruga pajdalanylgan 1866 zhyly Қytajdan Kubaga karaj kant plantaciyalaryna 300 kytajlyk tasygan 1863 zhyly 43 zhasynda atkaminer Hann Henrik Gustav Salkvisttin kyzyn әjel retinde algan Onyn otbasynda 4 er bala tugan olar Jens Ule Antoni lakap aty Toni 1866 zhyldyn kantar ajynda tenizde kytajlyk kulilerinin bunty kezinde tugan Kәsipkerlikpen ajnalyskan zhәne margarin men kurgak sүtti shygaru zhana tehnologiyasyn ojlap tapkan Gustav Salkvist 1868 zhyldyn 7 mausymynda tugan Әskeri bilim algan 1902 zhyly zvaniyasyna dejin koterilgen Leon 1870 zhyldyn 4 kyrkүjeginde tugan Kommerciyalyk gimnaziyasyn bitirgen 1892 zhyldan bastap Franciyada turgan Franciyada sharap saudasymen ajnalyskan Rual 1872 zhyldyn 16 shildesinde tugan Sayahat barysyAmundsen polyar saparlarynyn sәtsizdikke ushyrauynyn basty sebebi polyarshylardyn kemeni durys baskara almagandygynan ekendigin bildi Ol kapitan shenine emtihan tapsyrdy kejinnen kүrdeli mindetti abyrojly atkardy zhәne Kanada Arktikalyk araldar shogyryna zhүzip otti 1903 1906 zhzh Kelesi mindet Soltүstik polyus birak kosyn әzir turgan kezde amerikandyktardyn polyusti bagyndyrgany turaly habar keldi 1911 zh 14 zheltoksanynda Amundsen agylshyn Robert Skotty bir aj artka tastap Ontүstik polyuske zhetti 1918 zh zhazynda batyl sayahatshy Sibir zhagalaularyn bojlaj Soltүstik teniz zholymen zhүrip otti zhәne Soltүstik Atlantikadan Tynyk muhitka aparatyn eki zholdy kememen zhүzgen algashky adam boldy 1926 zh tort zhyldyk dajyndyktan kejin ol Soltүstik polyus arkyly Shpicbergennen Alyaskaga dejin dirizhablde ushyp otti Bul dirizhabldi italyandyk konstruktor zhәne polyar sayahatshysy Umberto Nobile kurastyryp shygardy Ұshudyn zhetekshileri Nobile men Amundsendi koskanda 16 adam dirizhablge ornalasty 1928 zh 18 mausymynda Rual Amundsen Nobile kosynyn izdeu үshin Latam gidroushagymen zholga shykty Nobilenin dirizhabli Italiya Soltүstik Muzdy muhitynda apatka ushyrady Amundsen izdeu kezinde ekipazhdyn bes mүshesimen birge kaza tapty Nobileni shved ushkyshy Lundborg kutkaryp aldy italyandyk konstruktordyn saparynda aman kalgan mүsheler Krasin atty kenistik muzzhargyshtyn bortyna zhetkizildi Norvegiyanyn ulttyk batyry atakty sayahatshy Rual Amundsennin esimimen teniz shyganak tau muzdyk Antarktidagy amerikandyk gylymi beket Amundsen Skott Soltүstik Muzdy muhityndagy shyganak pen shungyma atalady Қyzykty derekӨlerinen birneshe aj buryn zhurnalisterge bergen suhbatynda Arktika men Antarktidadagy muzdy sholder turaly әngimelej kelip Amundsen Sizder onyn kandaj әdemi ekendikterin koz aldarynyzga elestete almajsyzdar men sonda kajtys boludy kalar edim degen bolatyn DerekkozderRoald Amundsen PBS org Tekserildi 11 nauryz 2010 Bumann Larsen 2005 Huntford 1999 p 33 34 Huntford 1999 p 34 Bumann Larsen 2005 Ortakkorda bugan katysty media fajldar bar Rual Amundsen