Солтүстік полюс - Жердің айналу осінің Солтүстік жарты шарда Жердің бетімен қиылысатын нүктесі, Солтүстік жарты шардағы Мұзды мұхиттың ортасында орналасқан географиялық нүкте.
Тарихы
Солтүстік полюске алғаш рет америкалық зерттеушілер Ф.Кук 1908 жылы, ал Р. Пири 1909 жылы жеткен. Солтүстік полюсті 1909 жылы алғаш ашқан зерттеуші ретінде аты аталғанымен, ол кезде Пиридің қасында тағы да бес адам болған. Ол Роберт Пиридің досы Афроамерикан Метью Хенсон мен тағы да жол көрсетуші төрт Эскимос.
Роберт Пиридің тобы Гренландия аралы арқылы Солтүстік полюске қарай бет алған. Нəтижесінде, олар Солтүстік полюстің құрлықта емес, мұхиттың қақ ортасында екендігін анықтады. Ол мұзды мұхиттың қалың мұзының үстінде тұр. Солтүстік полюс жердің шыңы деп аталады.
Орналасуы
Жер бетіндегі ең солтүстік нүкте - «Нағыз Солтүстік» деп те аталатын географиялық Солтүстік полюс. Ол солтүстік ендікте 90 ° жерде орналасқан, бірақ оның бойлық сызығы жоқ.
Географиялық Солтүстік полю Гренландиядан солтүстікке қарай шамамен 450 мильде (725 км), Солтүстік Мұзды мұхиттың ортасында орналасқан: теңіз тереңдігі 13 410 фут (4087 метр). Көбінесе теңіз мұзы Солтүстік полюсті жауып тұрады.
Ерекшеліктері
Солтүстік полюсте 19 наурыздан 25 қыркүйекке дейінгі аралықта полюс күні (немесе поляр күн, оқулықтарда «полярлы күн» деп те жазылады) болады. Поляр күн кезінде Солтүстік полюс аймағында Күн 24 сағат бойы көкжиекке батпайды. Түні жарық болады. Бұл кезең шамамен 190 күнге созылады, содан кейін поляр түн басталады.
Мұндай күндер күзге дейін Оңтүстік полюсте болды. Енді ол құбылыс 2019 жылдың 21 қыркүйегінен 2020 жылдың 23 наурызына дейінгі аралықта қайталанады.
Солтүстік полюсте елді мекендердің географиялық орналасуына байланысты поляр күннің ұзақтығы әртүрлі болады.
Дереккөздер
- Қазақ тілі термиңдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: География және геодезия. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. — 264 бет. ISBN 9965-36-367-6
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Soltүstik polyus Zherdin ajnalu osinin Soltүstik zharty sharda Zherdin betimen kiylysatyn nүktesi Soltүstik zharty shardagy Muzdy muhittyn ortasynda ornalaskan geografiyalyk nүkte Soltүstik polyusTarihySoltүstik polyuske algash ret amerikalyk zertteushiler F Kuk 1908 zhyly al R Piri 1909 zhyly zhetken Soltүstik polyusti 1909 zhyly algash ashkan zertteushi retinde aty atalganymen ol kezde Piridin kasynda tagy da bes adam bolgan Ol Robert Piridin dosy Afroamerikan Metyu Henson men tagy da zhol korsetushi tort Eskimos Robert Piridin toby Grenlandiya araly arkyly Soltүstik polyuske karaj bet algan Netizhesinde olar Soltүstik polyustin kurlykta emes muhittyn kak ortasynda ekendigin anyktady Ol muzdy muhittyn kalyn muzynyn үstinde tur Soltүstik polyus zherdin shyny dep atalady OrnalasuyZher betindegi en soltүstik nүkte Nagyz Soltүstik dep te atalatyn geografiyalyk Soltүstik polyus Ol soltүstik endikte 90 zherde ornalaskan birak onyn bojlyk syzygy zhok Geografiyalyk Soltүstik polyu Grenlandiyadan soltүstikke karaj shamamen 450 milde 725 km Soltүstik Muzdy muhittyn ortasynda ornalaskan teniz terendigi 13 410 fut 4087 metr Kobinese teniz muzy Soltүstik polyusti zhauyp turady ErekshelikteriSoltүstik polyustegi gylymi lager 1990 zh shilde Soltүstik polyuste 19 nauryzdan 25 kyrkүjekke dejingi aralykta polyus kүni nemese polyar kүn okulyktarda polyarly kүn dep te zhazylady bolady Polyar kүn kezinde Soltүstik polyus ajmagynda Kүn 24 sagat bojy kokzhiekke batpajdy Tүni zharyk bolady Bul kezen shamamen 190 kүnge sozylady sodan kejin polyar tүn bastalady Mundaj kүnder kүzge dejin Ontүstik polyuste boldy Endi ol kubylys 2019 zhyldyn 21 kyrkүjeginen 2020 zhyldyn 23 nauryzyna dejingi aralykta kajtalanady Soltүstik polyuste eldi mekenderdin geografiyalyk ornalasuyna bajlanysty polyar kүnnin uzaktygy әrtүrli bolady DerekkozderҚazak tili terminderinin salalyk gylymi tүsindirme sozdigi Geografiya zhәne geodeziya Almaty Mektep baspasy 2007 264 bet ISBN 9965 36 367 6 Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet