Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Орда Ежен хан (туған жылы белгісіз – 1253 жылы дүниеден озған) – Жошы ұлысының сол қанатының алғашқы билеушісі (1226 – 1253), қолбасшы Шыңғыс ханның немересі, Жошы ханның үлкен ұлы, қазақ хандарының арғы атасы. Орда Ежен 1236 – 1242 жылы моңғолдардың батысқа жасаған барлық жорықтарына белсене қатысты. Жошы ұлысы екі қанатқа бөлінгенде сол қанатын Орда Ежен, оң қанатын Бату хан басқарған. Осының негізінде 13 ғасырдың ортасында әскери-саяси иеліктер қалыптасып, соңынан олар дербес мемлекеттерге айналды. Жошы ұлысының сол қанатын билеген Орда-Ежен інілерімен қосылып Алтын Орда құрамына енетін, ішкі-сыртқы саясаты тәуелсіз Ақ Орда мемлекетін құрды. Рашид әд-Дин Алтын Орда мен Ақ Орда жөнінде олар бір-бірінен өте алыста жатты және өзара тәуелсіз ұлыстар болды деп жазды. Алғашында Орда-Ежен өзінің ордасын әкесі Жошының орталығына жақын жердегі Ертіс өзенінің жағалауына жайғастырды. Дегенмен, 1246 жылы Плано Карпини Моңғолияға бара жатқан сапарында оның ордасы Алакөл маңында болды деп көрсетеді. Орда Ежен өз беделінің күштілігіне қарамастан әкесінің орнына інісі Батудың Алтын Орда тағына отыруын қолдады. Қарақорымда Күйікті ұлы хан көтерген құрылтайға Жошы әулетінің атынан қатысты. Осы жиында Шыңғыс хан ұрпақтарының үлкендері ретінде Мөңке екеуі бірігіп, көтеріліске шыққандардың ісін тексеріп, жазаға тартты. Орда-Еженнің саяси рөлі тек Жошы ұлысында ғана емес, бүкіл моңғол империясында да жоғары болды. Рашид әд-Диннің айтуы бойынша, Алтын Орда билеушісі ресми түрде Бату болғанымен, Мөңке хан Шыңғыс хан империясының атынан өзі шығарған үкімдері мен жарлықтарында Орда-Еженнің атын Батудан бұрын қойған. Орда-Ежен өлген соң оның орнына төртінші ұлы келді.
| Орда Ежен хан | ||
| Лауазымы | ||
|---|---|---|
| ||
| 1226 — 1253 | ||
| Ізашары | мемлекет құрылды | |
| Ізбасары | Күнқыран хан | |
| Өмірбаяны | ||
| Дүниеге келуі | белгісіз Дешті Қыпшақ | |
| Қайтыс болуы | 1253 | |
| Династия | Шыңғыстықтар | |
| Әкесі | Жошы хан | |
| Анасы | Кочу қатын | |
| Балалары | Күнқыран | |
өңдеу  | ||
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VII том; Ускенбай К., Восточный Дашт-и Кыпшак в ХІІ – первой трети XV вв. Из истории Ак Орды // Вопросы истории Казахстана. ч.3, А., 2002; Қинаятұлы З., Қазақ мемлекеті және Жошы хан, Аст., 2004.
Тағы қараңыз
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Orda Ezhen han tugan zhyly belgisiz 1253 zhyly dүnieden ozgan Zhoshy ulysynyn sol kanatynyn algashky bileushisi 1226 1253 kolbasshy Shyngys hannyn nemeresi Zhoshy hannyn үlken uly kazak handarynyn argy atasy Orda Ezhen 1236 1242 zhyly mongoldardyn batyska zhasagan barlyk zhoryktaryna belsene katysty Zhoshy ulysy eki kanatka bolingende sol kanatyn Orda Ezhen on kanatyn Batu han baskargan Osynyn negizinde 13 gasyrdyn ortasynda әskeri sayasi ielikter kalyptasyp sonynan olar derbes memleketterge ajnaldy Zhoshy ulysynyn sol kanatyn bilegen Orda Ezhen inilerimen kosylyp Altyn Orda kuramyna enetin ishki syrtky sayasaty tәuelsiz Ak Orda memleketin kurdy Rashid әd Din Altyn Orda men Ak Orda zhoninde olar bir birinen ote alysta zhatty zhәne ozara tәuelsiz ulystar boldy dep zhazdy Algashynda Orda Ezhen ozinin ordasyn әkesi Zhoshynyn ortalygyna zhakyn zherdegi Ertis ozeninin zhagalauyna zhajgastyrdy Degenmen 1246 zhyly Plano Karpini Mongoliyaga bara zhatkan saparynda onyn ordasy Alakol manynda boldy dep korsetedi Orda Ezhen oz bedelinin kүshtiligine karamastan әkesinin ornyna inisi Batudyn Altyn Orda tagyna otyruyn koldady Қarakorymda Kүjikti uly han kotergen kuryltajga Zhoshy әuletinin atynan katysty Osy zhiynda Shyngys han urpaktarynyn үlkenderi retinde Monke ekeui birigip koteriliske shykkandardyn isin tekserip zhazaga tartty Orda Ezhennin sayasi roli tek Zhoshy ulysynda gana emes bүkil mongol imperiyasynda da zhogary boldy Rashid әd Dinnin ajtuy bojynsha Altyn Orda bileushisi resmi tүrde Batu bolganymen Monke han Shyngys han imperiyasynyn atynan ozi shygargan үkimderi men zharlyktarynda Orda Ezhennin atyn Batudan buryn kojgan Orda Ezhen olgen son onyn ornyna tortinshi uly keldi Orda Ezhen hanLauazymyAk Ordanyn 1 shi hany1226 1253Izashary memleket kuryldyIzbasary Kүnkyran hanӨmirbayanyDүniege kelui belgisiz Deshti ҚypshakҚajtys boluy 1253 1253 Dinastiya ShyngystyktarӘkesi Zhoshy hanAnasy Kochu katynBalalary Kүnkyranondeu Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 VII tom Uskenbaj K Vostochnyj Dasht i Kypshak v HII pervoj treti XV vv Iz istorii Ak Ordy Voprosy istorii Kazahstana ch 3 A 2002 Қinayatuly Z Қazak memleketi zhәne Zhoshy han Ast 2004 Tagy karanyz