Кинофестиваль

Кинофестиваль (кино және фр. festіval,лат. festіvus – мерекелі, көңілді) – кино өнері туындыларының байқауы. Кинофестиваль кино өнерінің белгілі бір кезеңдегі табысы мен даму бағытын айқындау, кинематографияшылар байланысын нығайту, өзара тәжірибе алмасу мақсатында өткізіліп тұрады. Көркем фильмдермен қатар деректі, ғылыми-көпшілік фильмдер, оқу киносы, мультипликациялық фильмдердің Кинофестивальдары да ұйымдастырылады. Кейде Кинофестивальдарды фильмдердің онкүндігі, айлығы, апталығы, бір күндігі деп те атайды. Маман режиссерлер қойған фильмдерден басқа кино әуесқойларының түсірген фильмдерінің де Кинофестивальдары өткізіледі. Тұңғыш халықаралық Кинофестиваль 1932 ж. Венецияда (Италия) өтті. 1935 жылы Мәскеуде Киновестиваль ұйымдастырылды. 1939–45 жылдары 2-дүниежүзілік соғыстан кейін халықаралық Киновестивальдер жиі өткізілетін болды. Қазір Еуропаның, Солтүстік және Оңтүстік Американың, Азия мен Африканың көптеген елдерінде халықаралық Кинофестивальдер өтіп тұрады. Кейде халықаралық Кинофестивальдер музыка және театр фестивальдерінің бір бөлігі ретінде ұйымдастырылады, ал кейде дүниежүзілік көрмелер ашылған кезде, жастар мен студенттердің фестивалі тұсында өткізіледі. Әдетте, ең жақсы фильмге, оны жасаған адамдарға сыйлықтар, дипломдар беріледі. Кинофестивальдерді өткізу ережелерін қадағалап отыру негізгі міндеттерінің бірі болып саналатын Халықаралық (1933 ж. ұйымдасқан) жұмыс істейді. Халықаралық Кинофестивальдерді маңызына қарай бірнеше топқа бөледі. Мәртебелі халықаралық Кинофестивальдер Венеция (Италия, 1932 жылдан), (Франция, 1946), (Чехия, 1950), Берлин (Германия, 1951), Сан-Себастьян (Испания, 1955), Мәскеу (КСРО, 1959) қалаларында өтіп тұрды. Халықаралық Кинофестивальдерде қазақ көркем фильмдері: “Ана туралы аңыз” (1963; 1964), “Менің атым Қожа” (1963; 1967), “Атамекен” (1966; 1966), “Транссібір экспресі” (1977; 1978), “Өз кінәңнен арыл” (1983; 1984), “Сүйрік” (1984; 1985), “Бөтен Ақ және Шұбар” (1986, 1986). жүлде алды 1958 жылдан бастап Кеңес Одағы ыдырағанға дейін бұрынғы КСРО-да Кинофестивальдер өткізілді, оған барлық одақтас республикалар киностудиялары шығарған фильмдер қатысты. 6-ншы (1973) және 19-ыншы (1986) бүкілодақтық Кинофестивальдер, телевизия фильмдерінің 10-бүкілодақтық Кинофестивальі (1983) Алматыда өтті. Бүкілодақтық Кинофестивальдерде “Қараш-Қараш” (1968; 1970), “Мәншүк туралы жыр” (1969; 1970), “Көксерек” (1973; 1974), “Алпамыс мектепке барады” (1977; 1977), “Транссібір экспресі” (1977; 1978), “Қан мен тер” (1978; 1979), “Жаушы” (1980; 1981), “Жылан жылы” (1981; 1982) т.б. ондаған фильм сыйлықтарға, жүлделерге ие болды. Тәуелсіздік алумен бірге Қазақстан кинематографиясы жаңа белестерге көтеріле бастады. Кинорежиссер Д.Өмірбаевтың “Қайрат”, Ә.Қарақұловтың “Күйдіргі”, “Көгершін өсіруші”, Т.Теменовтың “Қызғыш құс”, Е.Шынарбаевтың “Сұрқай үшбұрыштағы орын”, Б.Қалымбетовтың “Соңғы ызғар”, С.Тәуекеловтың “Батыр Баян”, В.Пұсырмановтың “Қайсар” фильмдері түрлі халықаралық Кинофестивальдерде марапатталды. Француз кино өнері академиясының Жорж Садуль атындағы сыйлығымен қатар алты бас жүлдеге ие болған С.Нарымбетовтың “Көзімнің қарасы” мен халықаралық Кинофестивальдерде алты бас жүлдені жеңіп алған А.Әмірқұловтың "Отырардың күйреуі" фильмдері Қазақстанның Мемлекеттік сыйлығына ие болды.

Odessa International Film Festival - 17 шілде 2010

Дереккөздер

1. Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8