Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Армян қыпшақтардың тілі — XI — XV ғасырлардағы ескі қыпшақ тілдерінің оңтүстік -батыс бұтағы.
| Армян-қыпшақ тілі | |
| Өз атауы: | Хыпчах тили |
|---|---|
| Елдер: | |
| Санаты: | Еуразия тілдері |
| |
| ISO 639-1: | — |
| : | tut |
| : | — |
| Тағы қараңыз: | |
XI ғасырдың 2-жартысында Багратидтер мемлекеті құлап, оны селжұқтар басып алғаннан кейін, қоныс аударған армяндар бірте-бірте жылыса отырып, Қырымға жеткенде осы өлкені жайлайтын қыпшақтармен етене аралас өмір сүрген. Армяндардың күнделікті сөйлеу тілінде қыпшақ тілі "екінші ана тілі" болып саналған.
XIII ғ. моңғол шапқыншылығынан ығысқан армяндар (300 үй шамасында) Кавказ бен Қырым өңірін жайлаған қыпшақтармен бірге король Лео І-нің шақыруымен Батыс Украинаға, , Подольеге, оның ішінде Каменецке ауысып көшіп келген (1820 ж.). Онда армяндардың дербес құқығы бар колониясы құрылып, іс қағаздары үш тілде — армян, қыпшақ, поляк тілдерінде — жүргізілген. ХҮ ғ. (1496 жылдан бастап) орталығы Каменец — Подольск қаласы болған. Армян әліпбиімен сол кездегі қыпшақ тілінде немесе қыпшақ тілі туралы армян тілінде жазылған материалдар бар. Бірен-сараны ғана болмаса, олар баспа жүзін көрген жоқ.
ХҮІ— ХҮІІ ғ. іс-қағаздарынан құрастырылған 32 кітап бар (Киевте). Көптеген материалдар Еуропа кітапханаларында сақталған. Негізгі қор Ереванда (Матендаранда). Азаматтық-тарихи құжаттар мен очерктерден басқа филолог еңбектер де бар. Мысалы, грамматикалық трактаттар (Венада), армян-қыпшақ сөздігі (Венада), жинағы (қыпшақ тілінде, Венада, Парижде, Ереванда). Діни уағыздамаларды, бірқатар мәтіндерді белгілі ғалымымдар Ж. Дени мен Т. И. Грунин жеке кітаптар етіп бастырып шығарды.
Барлық қолжазбалардың тілі сол кездегі "кәдімгі қыпшақ тілінің" аясында жазылған, әсіресе "Кодекс Куманикус" тіліне қатты ұқсайды. Поляк ғалымдары осы тіл (қыпшақ тілі) және осы жазу (армян жазуы) бойынша арнайы мамандар дайындап алып, бірнеше басылымдар жариялады.
Дереккөздер
- Қазақ тілі. Энциклопедия. Алматы: Қазақстан Республикасы Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігі, Қазақстан даму институты, 1998 жыл, 509 бет. ISBN 5-7667-2616-3
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Armyan kypshaktardyn tili XI XV gasyrlardagy eski kypshak tilderinin ontүstik batys butagy Armyan kypshak tiliӨz atauy Hypchah tiliElder Armeniya Ukraina Polsha Moldova RumyniyaSanaty Euraziya tilderiAltaj tilderi Tүrki tarmagyҚypshak toby dd dd ISO 639 1 tut Tagy karanyz Parizhdegi ulttyk kitaphanada kolzhazba retinde saktalgan dugalar XI gasyrdyn 2 zhartysynda Bagratidter memleketi kulap ony selzhuktar basyp algannan kejin konys audargan armyandar birte birte zhylysa otyryp Қyrymga zhetkende osy olkeni zhajlajtyn kypshaktarmen etene aralas omir sүrgen Armyandardyn kүndelikti sojleu tilinde kypshak tili ekinshi ana tili bolyp sanalgan XIII g mongol shapkynshylygynan ygyskan armyandar 300 үj shamasynda Kavkaz ben Қyrym onirin zhajlagan kypshaktarmen birge korol Leo I nin shakyruymen Batys Ukrainaga Podolege onyn ishinde Kamenecke auysyp koship kelgen 1820 zh Onda armyandardyn derbes kukygy bar koloniyasy kurylyp is kagazdary үsh tilde armyan kypshak polyak tilderinde zhүrgizilgen HҮ g 1496 zhyldan bastap ortalygy Kamenec Podolsk kalasy bolgan Armyan әlipbiimen sol kezdegi kypshak tilinde nemese kypshak tili turaly armyan tilinde zhazylgan materialdar bar Biren sarany gana bolmasa olar baspa zhүzin korgen zhok HҮI HҮII g is kagazdarynan kurastyrylgan 32 kitap bar Kievte Koptegen materialdar Europa kitaphanalarynda saktalgan Negizgi kor Erevanda Matendaranda Azamattyk tarihi kuzhattar men ocherkterden baska filolog enbekter de bar Mysaly grammatikalyk traktattar Venada armyan kypshak sozdigi Venada zhinagy kypshak tilinde Venada Parizhde Erevanda Dini uagyzdamalardy birkatar mәtinderdi belgili galymymdar Zh Deni men T I Grunin zheke kitaptar etip bastyryp shygardy Barlyk kolzhazbalardyn tili sol kezdegi kәdimgi kypshak tilinin ayasynda zhazylgan әsirese Kodeks Kumanikus tiline katty uksajdy Polyak galymdary osy til kypshak tili zhәne osy zhazu armyan zhazuy bojynsha arnajy mamandar dajyndap alyp birneshe basylymdar zhariyalady DerekkozderҚazak tili Enciklopediya Almaty Қazakstan Respublikasy Bilim mәdeniet zhәne densaulyk saktau ministrligi Қazakstan damu instituty 1998 zhyl 509 bet ISBN 5 7667 2616 3