Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Альбрехт Дюрер (нем. Albrecht Dürer, 21 мамыр 1471, Нюрнберг — 6 сәуір 1528, Нюрнберг) — неміс суретшісі, портрет жанрының шебері, ксилографияның еуропадағы қас шебері деп танылған, ең үздік батыс еуропалық шебері. Өз заманының көптеген қайраткерлерінің сан алуан іс әрекеттеріне үңіле қараған суретші адам образын өз шығармашылығының басты такырыбы етіп алды. Ол бейнелеген жандар халық үшін қалтқысыз қызмет еткен әр мінезді, әділетті, парасатты қайраткерлер. Айырылмас досы Пиркгеймер, жазушы досы Роттердамдық Эразм, қоғам қайраткерлері Мелантхон портреттері — суретшінің гуманистік идеяларын жан-жақты ашып көрсететін, терең мағыналы шығармалар. Сонымен қатар әлемге аты кең тараған: "Жас жігіт портреті" (Дрезден сурет галереясы), "Кәрі бюргер" (Мадрид), Хальциеуар портреті (Берлин), өмірінің соңғы жылдарында аяқтаған "Төрт апостол" (Мюнхен) және басқа да туындылар Дюрер есімін Рафаэль, Тициан, Джорджоне есімдерімеп қатар қоюға мүмкіндік береді.
| Альбрехт Дюрер | |
| нем. Albrecht Dürer | |
 "Жүннен жасалған киіммен автопортрет", 1500.ж | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | Нюрнберг, Қасиетті Рим империясы |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | Нюрнберг, Қасиетті Рим империясы |
| Азаматтығы | |
| Жанры | |
Альбрехт Дюрер Ортаққорда | |
Ескерте кететін бір жайт, Дюрер суретшілердің ішінде бірінші болып қарапайым халық өкілдерінің бейнесін реалистік жолмен көрсетуге тырысты. Мысалы, 1497—1500 жылдары жазылған "Үш шаруа" деп аталатынын сурет — шаруалар соғысы қарсаңындағы әлеуметтік жағдайды көрсететін, тарихи маңызы бар шығарма. Сол сияқты "Шаруа және оның әйелі", “Би үстіндегі шаруалар”, “Жәрменкеге бара жатқан екі шаруа” тағы басқа бірқатар еңбегі арқылы Дюрер сол кездегі ел тұрмысын шынайы суреттеп берді. Және қарапайым адамдар — қолөнершілер, жер емген шаруалар өмірі өзекті тақырыптарының біріне айналған еді.
Өнер тарихында Дюрер тек қана суретші ретінде ғана қалған жоқ. Бос уақытында ол мүсін, сәулет үлгілерімен де айналысты. Ғылымның қоғамдағы орнына айрықша назар аударып, суреткер Италия математиктерінің, Нюрнберг астрономдарының күрделі еңбектерімен жан-жақты танысты, соғыс бекіністерін салу туралы арнаулы еңбек жазған инженер болды. "Пропорциялар туралы төрт кітап" атты трактаты суретшілердің тамаша өсиет кітабына айналды.
Альбрехт Дюрер 1528 жылы 6 сөуірде дүние салды. Содан бері 480 жылдай уақыт өтсе де, ұлы неміс суретшісінің есімі дүниежүзілік мәдениет, өнер, ғылым тарихында аса көрнекті орын алады.
Өмірбаяны
Ерте өмір (1471-1490)
Альбрехт Дюрер кезінде тоғыз жол торабы болған, қолөнер, сауда-саттық істермен аты шыққан Нюрнберг қаласында дүниеге келген. Әкесі ауыр да азапты тұрмыстан еңсесін бір көтере алмай кеткен екен. Ертеректе, 1455 жылы, "Жерұйық" — Венгриядан келсе керек. Содан осы қалада тұрақтап, үйелмелі - сүйелмелі он сегіз Паланы асыраудың қамымен арып-ашып, жоқшылықта күн кешеді. Бірақ өзі де қара жаяу емес еді. Зергерлік өнері бар, ісмер кісі болыпты. Шама-шарқынша балаларының барлығында осы өнер жолына баулып, білгенің, көңілге түйгенін үйретіпті.
Сол он сегіз баланың ішінен Альбрехттің зейіні мен бейімі барлығын әке жүрегі ерте сезіп, оның талабына іштей сүйсінеді. Он үш жастағы зерек Альбрехт әке өсиеттерін бұлжытпай орындады, графика өнеріне ерекше назар аударды. Қолына түскен бор, көмір, қылқалам оның негізгі "ермегіне айналды". Болашақ суретшінің үй-үйдің қабырғаларындағы алуан-алуан тақырыпқа салынған суреттері көз сүрінетіндей болады. Оның салған суретін көрген жұрт сүйсінбей өте алмайтын.
Оның алтыннан, күмістен және басқа да асыл тастардан жасаған өрнектері, әшекейлі бұйымдары назар аударта бастайды. Алайда білікті маман, нағыз шебер болу үшін әке тәлімі аз еді. Білімін көтеріп, тәжірибе жинақтау үшін 1486 жылы көрнекті өнер қайраткері Михаэль Вольгемут шеберханасына оқушы болып барады. Сонда өткізіген үш жыл үлкен үйрену мектебі, ізденіс жолы болды. Кейін осынау игілік жолын одан әрі жалғастырып, басқа да көптеген суретшілердің шығармашылығымен танысуға мүмкіндік алады. Саяхат Майндағы Франкфурт қаласынан басталды. Рейн өзенімен жоғары жүзіп Страсбург, Кольмар, қалаларын аралайды. Өзімен пікірлес көптеген достар табады. Төрт жылғы саяхат оған ұшан-теңіз білім береді. Ұстазы Вольгемут шеберханасында сурет салудың техникалық тәсілдері мен әр түрлі материалдарды пайдалануды үйренсе, Германияның басқа қалаларын аралау сапарынан адам анатомиясын зерттеп дене қимылдары механикасына зер салады, кітап басу ісіне, оны көркемдеу мәселелеріне ерекше назар аударады.
Кольмар қаласындағы әйгілі кітап бастыру ісімен танысып, көптеген білім, ғылым, мәдениет қайраткерлерімен де жүзбе-жүз кездесіп, олардан көптеген ақыл-кеңес алады.
Ел аралау кезінде А.Дюрер салған суреттер сан жағынан аздау, саусақпен санағандай еді. Оларға “Автопортрет” (1484 жыл), "Әке портреті" (1486 жыл, екеуі де Вена қаласында), "Әулие Христос" (1486), "Адасқан ұл", "Ерлер моншасы" (1497), "Самсон", "Геркулес" (1498) және тағы басқа суреттер жатады. Кейіннен салған түрлі табиғат көріністері, хайуанаттар суреті — бұл туындылар Дюрердің аз уақыт ішінде нағыз қылкалам шебері болып қалыптасқанын, өз ерекшеліктері бар ойшыл суретші екенін танытқанды.
Дюрер Италияда болуды армандайтын, таулы Тирольді, мәңгі мұз шыңдары күн көзімен шағылыскан Альпіні, ақындардың талайы жыр еткен ғажайып қала Венецияны оймен шарлайтын. Соның сәті 1494— 1495 жылдары ғана түседі. Табиғаттың ғажайып көріністерін көріп, сәулет өнерінің, қылқалам күдіретінің небір классикалық үлгілерімен танысады. Ірі баспаханалардың жұмысын қызықтап, Джованни Бельини, Карраччи, Мантенья, Поллайоло туындылары қиялына қанат, ойына шабыт береді. Осы сапардан қайтып оралған соң, Дюрер ерекше шығармашылық шабытпен іске кіріседі.
Бұл жерде айта кететін бір жайт, XV ғасырдың аяғында Германияда көптеген әлеуметтік толқулар басталды. Феодалдар, князьдар алауыздығы елді саяси бытыраңқылыққа итермеледі. Император өкіметі, католик шіркеуі ұзаққа созылған бақталастық соғыстан титықтады. Бұл кез Реформация мен ұлы шаруалар соғысының қарсаңы еді.
Көреген де сезімтал азамат Германия үшін орасан зор маңызы бар, пісуі жеткен бірқатар мәселелерге өз шығармалары арқылы жауап беруге тырысты. Соның бір тамаша айғағы — “Апокалипсис” деп аталатын он бес гравюра. Бұл шебер жазылған туындыда Дюрер "Ақырзаман болады-мыс" деп халықты үрейлендірген шіркеу өкілдерін өлтіре сынға алды. Халық Дюрердің шығармасының күшті идеясын, ішкі философиялық мәнін терең түсініп, есімін мақтан тұтады.
Дереккөздер
- Өнер: Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағытындағы 11-сыныбына арналған оқулык/Қ.Болатбаев, Е.Қосбармақов, А.Еркебай. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. ISBN 9965-33-998-8
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Albreht Dyurer nem Albrecht Durer 21 mamyr 1471 Nyurnberg 6 sәuir 1528 Nyurnberg nemis suretshisi portret zhanrynyn sheberi ksilografiyanyn europadagy kas sheberi dep tanylgan en үzdik batys europalyk sheberi Өz zamanynyn koptegen kajratkerlerinin san aluan is әreketterine үnile karagan suretshi adam obrazyn oz shygarmashylygynyn basty takyryby etip aldy Ol bejnelegen zhandar halyk үshin kaltkysyz kyzmet etken әr minezdi әdiletti parasatty kajratkerler Ajyrylmas dosy Pirkgejmer zhazushy dosy Rotterdamdyk Erazm kogam kajratkerleri Melanthon portretteri suretshinin gumanistik ideyalaryn zhan zhakty ashyp korsetetin teren magynaly shygarmalar Sonymen katar әlemge aty ken taragan Zhas zhigit portreti Drezden suret galereyasy Kәri byurger Madrid Halcieuar portreti Berlin omirinin songy zhyldarynda ayaktagan Tort apostol Myunhen zhәne baska da tuyndylar Dyurer esimin Rafael Tician Dzhordzhone esimderimep katar koyuga mүmkindik beredi Albreht Dyurernem Albrecht Durer Zhүnnen zhasalgan kiimmen avtoportret 1500 zhTugan kүni21 mamyr 1471 1471 05 21 Tugan zheriNyurnberg Қasietti Rim imperiyasyҚajtys bolgan kүni6 sәuir 1528 1528 04 06 56 zhas Қajtys bolgan zheriNyurnberg Қasietti Rim imperiyasyAzamattygyҚasietti Rim imperiyasyZhanrykeskindeme gravyura portret grafika ksilografiyaAlbreht Dyurer Ortakkorda Eskerte ketetin bir zhajt Dyurer suretshilerdin ishinde birinshi bolyp karapajym halyk okilderinin bejnesin realistik zholmen korsetuge tyrysty Mysaly 1497 1500 zhyldary zhazylgan Үsh sharua dep atalatynyn suret sharualar sogysy karsanyndagy әleumettik zhagdajdy korsetetin tarihi manyzy bar shygarma Sol siyakty Sharua zhәne onyn әjeli Bi үstindegi sharualar Zhәrmenkege bara zhatkan eki sharua tagy baska birkatar enbegi arkyly Dyurer sol kezdegi el turmysyn shynajy surettep berdi Zhәne karapajym adamdar kolonershiler zher emgen sharualar omiri ozekti takyryptarynyn birine ajnalgan edi Өner tarihynda Dyurer tek kana suretshi retinde gana kalgan zhok Bos uakytynda ol mүsin sәulet үlgilerimen de ajnalysty Ғylymnyn kogamdagy ornyna ajryksha nazar audaryp suretker Italiya matematikterinin Nyurnberg astronomdarynyn kүrdeli enbekterimen zhan zhakty tanysty sogys bekinisterin salu turaly arnauly enbek zhazgan inzhener boldy Proporciyalar turaly tort kitap atty traktaty suretshilerdin tamasha osiet kitabyna ajnaldy Albreht Dyurer 1528 zhyly 6 souirde dүnie saldy Sodan beri 480 zhyldaj uakyt otse de uly nemis suretshisinin esimi dүniezhүzilik mәdeniet oner gylym tarihynda asa kornekti oryn alady Albreht Dyurerdin monogrammasy Osy belgisimen ol ozinin koptegen zhumystaryna kol kojdy suretter men baspalar ӨmirbayanyErte omir 1471 1490 Dyurer 13 zhasynda Avtoportret 1484 zh Albreht Dyurer kezinde togyz zhol toraby bolgan koloner sauda sattyk istermen aty shykkan Nyurnberg kalasynda dүniege kelgen Әkesi auyr da azapty turmystan ensesin bir kotere almaj ketken eken Erterekte 1455 zhyly Zherujyk Vengriyadan kelse kerek Sodan osy kalada turaktap үjelmeli sүjelmeli on segiz Palany asyraudyn kamymen aryp ashyp zhokshylykta kүn keshedi Birak ozi de kara zhayau emes edi Zergerlik oneri bar ismer kisi bolypty Shama sharkynsha balalarynyn barlygynda osy oner zholyna baulyp bilgenin konilge tүjgenin үjretipti Sol on segiz balanyn ishinen Albrehttin zejini men bejimi barlygyn әke zhүregi erte sezip onyn talabyna ishtej sүjsinedi On үsh zhastagy zerek Albreht әke osietterin bulzhytpaj oryndady grafika onerine erekshe nazar audardy Қolyna tүsken bor komir kylkalam onyn negizgi ermegine ajnaldy Bolashak suretshinin үj үjdin kabyrgalaryndagy aluan aluan takyrypka salyngan suretteri koz sүrinetindej bolady Onyn salgan suretin korgen zhurt sүjsinbej ote almajtyn A Dyurer Agnesa Dyurer Қyl kalam 1494 Onyn altynnan kүmisten zhәne baska da asyl tastardan zhasagan ornekteri әshekejli bujymdary nazar audarta bastajdy Alajda bilikti maman nagyz sheber bolu үshin әke tәlimi az edi Bilimin koterip tәzhiribe zhinaktau үshin 1486 zhyly kornekti oner kajratkeri Mihael Volgemut sheberhanasyna okushy bolyp barady Sonda otkizigen үsh zhyl үlken үjrenu mektebi izdenis zholy boldy Kejin osynau igilik zholyn odan әri zhalgastyryp baska da koptegen suretshilerdin shygarmashylygymen tanysuga mүmkindik alady Sayahat Majndagy Frankfurt kalasynan bastaldy Rejn ozenimen zhogary zhүzip Strasburg Kolmar kalalaryn aralajdy Өzimen pikirles koptegen dostar tabady Tort zhylgy sayahat ogan ushan teniz bilim beredi Ұstazy Volgemut sheberhanasynda suret saludyn tehnikalyk tәsilderi men әr tүrli materialdardy pajdalanudy үjrense Germaniyanyn baska kalalaryn aralau saparynan adam anatomiyasyn zerttep dene kimyldary mehanikasyna zer salady kitap basu isine ony korkemdeu mәselelerine erekshe nazar audarady Kolmar kalasyndagy әjgili kitap bastyru isimen tanysyp koptegen bilim gylym mәdeniet kajratkerlerimen de zhүzbe zhүz kezdesip olardan koptegen akyl kenes alady El aralau kezinde A Dyurer salgan suretter san zhagynan azdau sausakpen sanagandaj edi Olarga Avtoportret 1484 zhyl Әke portreti 1486 zhyl ekeui de Vena kalasynda Әulie Hristos 1486 Adaskan ul Erler monshasy 1497 Samson Gerkules 1498 zhәne tagy baska suretter zhatady Kejinnen salgan tүrli tabigat korinisteri hajuanattar sureti bul tuyndylar Dyurerdin az uakyt ishinde nagyz kylkalam sheberi bolyp kalyptaskanyn oz erekshelikteri bar ojshyl suretshi ekenin tanytkandy Dyurer Italiyada boludy armandajtyn tauly Tiroldi mәngi muz shyndary kүn kozimen shagylyskan Alpini akyndardyn talajy zhyr etken gazhajyp kala Veneciyany ojmen sharlajtyn Sonyn sәti 1494 1495 zhyldary gana tүsedi Tabigattyn gazhajyp korinisterin korip sәulet onerinin kylkalam kүdiretinin nebir klassikalyk үlgilerimen tanysady Iri baspahanalardyn zhumysyn kyzyktap Dzhovanni Belini Karrachchi Mantenya Pollajolo tuyndylary kiyalyna kanat ojyna shabyt beredi Osy sapardan kajtyp oralgan son Dyurer erekshe shygarmashylyk shabytpen iske kirisedi Bul zherde ajta ketetin bir zhajt XV gasyrdyn ayagynda Germaniyada koptegen әleumettik tolkular bastaldy Feodaldar knyazdar alauyzdygy eldi sayasi bytyrankylykka itermeledi Imperator okimeti katolik shirkeui uzakka sozylgan baktalastyk sogystan tityktady Bul kez Reformaciya men uly sharualar sogysynyn karsany edi Koregen de sezimtal azamat Germaniya үshin orasan zor manyzy bar pisui zhetken birkatar mәselelerge oz shygarmalary arkyly zhauap beruge tyrysty Sonyn bir tamasha ajgagy Apokalipsis dep atalatyn on bes gravyura Bul sheber zhazylgan tuyndyda Dyurer Akyrzaman bolady mys dep halykty үrejlendirgen shirkeu okilderin oltire synga aldy Halyk Dyurerdin shygarmasynyn kүshti ideyasyn ishki filosofiyalyk mәnin teren tүsinip esimin maktan tutady DerekkozderӨner Zhalpy bilim beretin mekteptin zharatylystanu matematika bagytyndagy 11 synybyna arnalgan okulyk Қ Bolatbaev E Қosbarmakov A Erkebaj Almaty Mektep baspasy 2007 ISBN 9965 33 998 8Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet