Ғарифолла Құрманғалиев (1 қаңтар 1909, Батыс Қазақстан облысы Қаратөбе ауданы — 1993, Алматы) — ҚР мәдениетіне еңбек сіңірген қайраткер, әнші (тенор), Қазақ КСР халық әртісі.
Ғарифолла Құрманғалиев | |
Негізгі ақпарат | |
---|---|
Туған күні | |
Туған жері | Ақкөл ауылы, Қаратөбе ауданы, Орал облысы, Ресей империясы |
Қайтыс болған күні | |
Қайтыс болған жері | |
Мемлекет | Қазақстан (1991–1993) |
Мамандықтары | |
Дауыс түрі |
Өмірбаяны
Байұлы тайпасының Алаша руынан шыққан.
- Әншілік өнерге бейімділігі бала кезінен байқалды. Ұлы Мүхиттың шәкірттері Шынтас пен Шайқыдан дәріс алды.
- 1934 жылы Алматыда өткен халық көркемөнерпаздарының бірінші Бүкіл Қазақстандық слетіне қатысты.
- Сол жылы Қазақтың музыкалық драма театрының (қазір Қазақтың опера және балет театры аталады) құрамына қабылданды.
- 1967 жылдан бастап Республикалық өнер және цирк студиясында сабақ берді.
Шығармашылығы
Құрманғалиев Е.Брусиловскийдің "Ер Тарғын", "Айман-Шолпан", "Қыз Жібек", Мұқан Төлебаевтың "Біржан-Сара", А.Жұбанов пен Л.Хамидидің "Абай" операларында күрделі партиялар мен рөлдерді ойнады. Оның орындауында халық әндері асқақ та әсем әуезімен аспан астын толтыра сорғалай шырқады. Ол әрбір әуенді әуелете салған сайын оған жан мен жүрек бітіріп, дауыс сазына даланың ұланғайыр дарқандығын өз көңіл толқынысымен ұштастыра сиғызып жіберетін. Ғарифолла аңыратып, жамыратып ән төкпелеткен кезде тыңдаушының көз алдына арқыраған арғымақтар мен аса киелі аруаналар даласының кескін-келбеті келеді. Ақтарыла тасыған ақ жарма өзендер мен ағын сулар әуені қыран құстардың қанат қағысы, алып таулар асқақтығы, ақиық ақын Махамбет жырының атойы бар бояуымен, ішкі рух нәр-нақышымен Ғарекеңнің өз жүрек түкпірінен шығып жатарды. Ол өзі негізін салып кеткен әншілік мектептің осындай өзгеше орындаушылық шеберлікті қажет ететін дара қасиеттері бар. Оның кемеліне келтіре орындаған «Айнамкөз», «Үлкен айдай», «Ақ кербез», «Ісмет», «Боз жорға», «Он алты кыз» т. б. халық әндері жұртшылық көңілінен берік орын алды. Ол орындаушылық өнерімен катар, өзі де көптеген әндер («Ақ Жайық», «Сүйген жар», «Нұржамал», «Жан еркем», «Аққу», «Сүйемін туған өлкемді») шығарды.
Ғ.Құрманғалиев ән сапарымен төрткүл дүниенің талай елдерінде болып, сан-сан сахналардан ұлттық музыкалық салт-дәстүріміздің байлығын паш етті. Оның Отандық мәдениетке сіңірген орасан зор еңбегі әлденеше мәрте мемлекеттік марапаттармен бағаланды.
Дереккөздер
- Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8
- Ғарифолла Құрманғалиевтың өмірбаяны: өскен ортасы, оның тәрбиелік ықпалы | “Адырна” ұлттық порталы (қаз.).
- Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002 жыл. ISBN 9965-607-02-8
- Атырау: Энциклопедия. -Алматы: Атамұра, 2000 ISBN 5-7667-9129-1
- Тарихи тұлғалар. Танымдық - көпшілік басылым. Мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілікке арналған. Құрастырушы: Тоғысбаев Б. Сужикова А. – Алматы. “Алматыкітап баспасы”, 2009 ISBN 978-601-01-0268-2
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Ғarifolla Қurmangaliev 1 kantar 1909 Batys Қazakstan oblysy Қaratobe audany 1993 Almaty ҚR mәdenietine enbek sinirgen kajratker әnshi tenor Қazak KSR halyk әrtisi Ғarifolla ҚurmangalievNegizgi akparatTugan kүni1 kantar 1909 1909 01 01 Tugan zheriAkkol auyly Қaratobe audany Oral oblysy Resej imperiyasyҚajtys bolgan kүni1993 1993 Қajtys bolgan zheriAlmaty ҚazakstanMemleket Қazakstan 1991 1993 KSRO 1922 1991 RKFSR 1917 1922 Resej imperiyasy 1909 1917 Mamandyktarykompozitor akter pedagog әnshiDauys tүritenorӨmirbayanyBajuly tajpasynyn Alasha ruynan shykkan Әnshilik onerge bejimdiligi bala kezinen bajkaldy Ұly Mүhittyn shәkirtteri Shyntas pen Shajkydan dәris aldy 1934 zhyly Almatyda otken halyk korkemonerpazdarynyn birinshi Bүkil Қazakstandyk sletine katysty Sol zhyly Қazaktyn muzykalyk drama teatrynyn kazir Қazaktyn opera zhәne balet teatry atalady kuramyna kabyldandy 1967 zhyldan bastap Respublikalyk oner zhәne cirk studiyasynda sabak berdi ShygarmashylygyҚurmangaliev E Brusilovskijdin Er Targyn Ajman Sholpan Қyz Zhibek Mukan Tolebaevtyn Birzhan Sara A Zhubanov pen L Hamididin Abaj operalarynda kүrdeli partiyalar men rolderdi ojnady Onyn oryndauynda halyk әnderi askak ta әsem әuezimen aspan astyn toltyra sorgalaj shyrkady Ol әrbir әuendi әuelete salgan sajyn ogan zhan men zhүrek bitirip dauys sazyna dalanyn ulangajyr darkandygyn oz konil tolkynysymen ushtastyra sigyzyp zhiberetin Ғarifolla anyratyp zhamyratyp әn tokpeletken kezde tyndaushynyn koz aldyna arkyragan argymaktar men asa kieli aruanalar dalasynyn keskin kelbeti keledi Aktaryla tasygan ak zharma ozender men agyn sular әueni kyran kustardyn kanat kagysy alyp taular askaktygy akiyk akyn Mahambet zhyrynyn atojy bar boyauymen ishki ruh nәr nakyshymen Ғarekennin oz zhүrek tүkpirinen shygyp zhatardy Ol ozi negizin salyp ketken әnshilik mekteptin osyndaj ozgeshe oryndaushylyk sheberlikti kazhet etetin dara kasietteri bar Onyn kemeline keltire oryndagan Ajnamkoz Үlken ajdaj Ak kerbez Ismet Boz zhorga On alty kyz t b halyk әnderi zhurtshylyk konilinen berik oryn aldy Ol oryndaushylyk onerimen katar ozi de koptegen әnder Ak Zhajyk Sүjgen zhar Nurzhamal Zhan erkem Akku Sүjemin tugan olkemdi shygardy Ғ Қurmangaliev әn saparymen tortkүl dүnienin talaj elderinde bolyp san san sahnalardan ulttyk muzykalyk salt dәstүrimizdin bajlygyn pash etti Onyn Otandyk mәdenietke sinirgen orasan zor enbegi әldeneshe mәrte memlekettik marapattarmen bagalandy DerekkozderҚazak mәdenieti Enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty Aruna Ltd ZhShS 2005 ISBN 9965 26 095 8 Ғarifolla Қurmangalievtyn omirbayany osken ortasy onyn tәrbielik ykpaly Adyrna ulttyk portaly kaz Batys Қazakstan oblysy Enciklopediya Almaty Arys baspasy 2002 zhyl ISBN 9965 607 02 8 Atyrau Enciklopediya Almaty Atamura 2000 ISBN 5 7667 9129 1 Tarihi tulgalar Tanymdyk kopshilik basylym Mektep zhasyndagy okushylar men kopshilikke arnalgan Қurastyrushy Togysbaev B Suzhikova A Almaty Almatykitap baspasy 2009 ISBN 978 601 01 0268 2 Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet