Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Басқа мағыналар үшін Құрма (айрық) деген бетті қараңыз.Құрма (лат. Diospyros) — Эбен тұқымдасына (лат. Ebenaceae) жататын ағаш және бұта туысы. Құрманың 700-ге жуық түрі бар.
| Құрма (Эбен тұқымдасы) | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Diospyros chloroxylon | ||||||||||||
| ||||||||||||
| About 750 species | ||||||||||||
L. | ||||||||||||
|
Құрма туысына ағаштар және бұталы өсімдіктер жатады. Құрманың 500-ге тарта түрі субтропиктік және тропиктік аймақтарда таралған. Шығыс құрмасының (D. kaki) биіктігі 10 — 12 м, жемісі ірі, шырынды, диаметрі 8 см-ге жетеді, түсі қызыл сары, сырты жылтыр, қабығы жұқа. Жас жемісінде 20% қант, 0,5 — 1,5% ақуыз, 2 — 3% күл, С, А дәрумендері бар. Кептірген жемісінде 52% қант, 48% глюкоза болады. Құрма тұқым күйінде және телу, ұластыру арқылы өсіріледі. Ұластыруға Қырым, Тәжікстанда өсетін жабайы түрін, Орта Азияда суыққа төзімді пайдаланады. Құрманы тұқымынан өсіргенде 5 — 7 жылда, ұластырылғандары 3 — 4 жылда жеміс береді. Ірі ағаштары жылына 250 кг-ға дейін өнім береді. Құрма –18 — 20оС суыққа төзімді. 50 — 60 жыл, ал қолайлы жағдайда 100 жылға дейін қурамайды. Олар пішініне, дәніне, түсіне, оның дәмі мен консистенттілігіне, пісу мерзіміне, т.б. белгілеріне қарай ажыратылады. Жемісі тәтті, шарап өндірісінде, джем жасауға пайдаланылады. Дәнсіз жемістерін кептіріп, тағамға інжір тәрізді қолданады. Құрманың , , Емон, Зенджи-мару, Гейли, т.б. сорттары бар. Қытай, Әзірбайжан, Өзбекстан, Түрікменстан, т.б. елдерде өсіріледі.
Жіктелуі
Туысқа қазіргі таңда 725 биологиялыұ түр кіреді.
Кейбір түрлері:
- Diospyros celebica
- Diospyros crassiflora
- Diospyros digyna - Қара құрма
- Diospyros discolor
- Diospyros ebenum
- Diospyros humilis ()
- Diospyros kaki - Шығыс құрмасы
- Diospyros lotus -
- Diospyros melanoxylon
- Diospyros mespiliformis|aut= ex
- Diospyros oppositifolia
- Diospyros sandwicensis ()
- Diospyros virginiana|aut=
Дереккөздер
- : Diospyros Мұрағатталған 3 наурыздың 2021 жылы.
Сілтемелер
- Қытайдың Тайхан тауларындағы қар басқан құрма ағаштары
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Baska magynalar үshin Қurma ajryk degen betti karanyz Қurma lat Diospyros Eben tukymdasyna lat Ebenaceae zhatatyn agash zhәne buta tuysy Қurmanyn 700 ge zhuyk tүri bar Қurma Eben tukymdasy Diospyros chloroxylonDүniesi ӨsimdikterBolimi AngiospermsTaby Қos zharnaktylarSaby Tukymdasy Tegi Diospyros L About 750 speciesL Cargillia R Br Cavanillea Desr Ebenus Kuntze nom illeg Embryopteris Gaertn Guaiacana Duhamel nom illeg Idesia Scop Maba J R Forst amp G Forst Mabola Raf Macreightia A DC Noltia Thonn Paralea Aubl Pimia Seem Rhaphidanthe Hiern ex Gurke Ropourea Aubl Royena L Tetraclis HiernKeptirilgen shygys kurmasy zhemisi Қytajda tanymal tәtti bolyp tabylady Қurma tuysyna agashtar zhәne butaly osimdikter zhatady Қurmanyn 500 ge tarta tүri subtropiktik zhәne tropiktik ajmaktarda taralgan Shygys kurmasynyn D kaki biiktigi 10 12 m zhemisi iri shyryndy diametri 8 sm ge zhetedi tүsi kyzyl sary syrty zhyltyr kabygy zhuka Zhas zhemisinde 20 kant 0 5 1 5 akuyz 2 3 kүl S A dәrumenderi bar Keptirgen zhemisinde 52 kant 48 glyukoza bolady Қurma tukym kүjinde zhәne telu ulastyru arkyly osiriledi Ұlastyruga Қyrym Tәzhikstanda osetin zhabajy tүrin Orta Aziyada suykka tozimdi pajdalanady Қurmany tukymynan osirgende 5 7 zhylda ulastyrylgandary 3 4 zhylda zhemis beredi Iri agashtary zhylyna 250 kg ga dejin onim beredi Қurma 18 20oS suykka tozimdi 50 60 zhyl al kolajly zhagdajda 100 zhylga dejin kuramajdy Olar pishinine dәnine tүsine onyn dәmi men konsistenttiligine pisu merzimine t b belgilerine karaj azhyratylady Zhemisi tәtti sharap ondirisinde dzhem zhasauga pajdalanylady Dәnsiz zhemisterin keptirip tagamga inzhir tәrizdi koldanady Қurmanyn Emon Zendzhi maru Gejli t b sorttary bar Қytaj Әzirbajzhan Өzbekstan Tүrikmenstan t b elderde osiriledi ZhikteluiTuyska kazirgi tanda 725 biologiyalyu tүr kiredi Kejbir tүrleri Diospyros celebica Diospyros crassiflora Diospyros digyna Қara kurma Diospyros discolor Diospyros ebenum Diospyros humilis Diospyros kaki Shygys kurmasy Diospyros lotus Diospyros melanoxylon Diospyros mespiliformis aut ex Diospyros oppositifolia Diospyros sandwicensis Diospyros virginiana aut Derekkozder Diospyros Muragattalgan 3 nauryzdyn 2021 zhyly SiltemelerҚytajdyn Tajhan taularyndagy kar baskan kurma agashtary Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet