Қараөзен (өзен)

Қараөзен, Үлкен Өзен — Ресейдің Саратов және Қазақстанның Батыс Қазақстан облыстары жеріндегі өзен. Қазақстан аумағында Қараөзен деп аталады. Еділ-Жайық өзендері аралығында. Ұзындығы 650 км.

Қараөзен
Сипаттамасы
Ұзындығы	650 км
Су алабының ауданы	14 300 км²
Бастауы	Жалпы Сырттың батыс бөлігіндегі жазық
• Орналасқан жері	Ресей
• Биіктігі	120 м
• Координаттары	51°40′ с. е. 48°45′ ш. б. / 51.667° с. е. 48.750° ш. б. / 51.667; 48.750 ^(G) ^(O) ^(Я)^(T)
Сағасы	Қамыс-Самар көлдері
• Орналасқан жері	Қазақстан
• Координаттары	48°57′ с. е. 50°00′ ш. б. / 48.950° с. е. 50.000° ш. б. / 48.950; 50.000 ^(G) ^(O) ^(Я)Координаттар: 48°57′ с. е. 50°00′ ш. б. / 48.950° с. е. 50.000° ш. б. / 48.950; 50.000 ^(G) ^(O) ^(Я)^(T)
Орналасуы
Ел	Ресей  Қазақстан
Аймақ	Ресейдің Саратов және Қазақстанның Батыс Қазақстан облыстары

 Басқа мағыналар үшін Қараөзен (айрық) деген бетті қараңыз.

Бастауы

Жалпы Сырттың батыс бөлігіндегі жазықтан басталып, Қамыс-Самар көлдеріне құяды.

Гидрологиясы

Қазақстан аумағындағы су жиналатын алабының ауданы 9,4 мың км², көп жылдық орташа су ағымы 7,80 м³/с. Аңғары кең, көпшілік жерінде батпақты жайылмасы шағын көлшіктер жасайды. Қар суымен толығады. Көктемде су бірнеше км-ге жайылып, жазда суы тартылғаннан кейін астық тұқымдас шалғын шөп қалың өседі.

Археология

Өзеннің археологиялық ескерткіштері белгілі, соның ішінде ортағасырлық қорымдар бар қорғандар. Мокринск қорымының археологиялық зерттеулері кезінде Алтын Орданың күміс теңгелері табылды.

Өзеннің оң жағалауында Орошаемое елді мекенінен оңтүстікке қарай 150 м және Александров Гайдан солтүстікке қарай 1,5 км жерде Алғай неолиттік орны бар.

Мамонттың қалдықтары (тістері, азулары - жақсы сақталған, сүйектері) және антидилювиялық бұқаның қалдықтары өзен жартастары мен түбінен жиі кездеседі.

Өзен бойындағы елді-мекендер

• Саратов облысы:
  • Краснопартизан ауданы: Милорадовка, Головинщено;
  • Ершов ауданы: Семено-Полтавка, Целинный, Рефлектор, Михайловка, Осинов Гай, Новорепное, Орлов Гай;
  • Дергачев ауданы: Золотуха, Зерновой;
  • Новоузенск ауданы: Куриловка, бекініс Өзен, Таловка, Дмитриевка, Радищево, Новоузенск, Алғай;
  • Александров Гай ауданы: Луков Кордон, Александров Гай, Новоалександровка, Приузенский;
• Батыс Қазақстан облысы:
  • Казталов ауданы: Қайыңды, Ақпәтер, Егінсай, Таңат, Жаңажол, Жалпақтал, Сатыбалды, Ащысай, Қараөзен;
  • Жаңақала ауданы: Кіші Айдархан, Жаңажол, Мәштексай, Мұқыр, Сарыкөл.

Дереккөздер

1. Батыс Қазақстан: энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002. — 592 б. — ISBN 9965-607-02-8
2. «Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9