Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Қапаған қаған, Қабылан, Мочур (туған жылы белгісіз – 716 ж.) – Шығыс Түрік қағанатының бас қағаны (691 – 716). Құтлық қағанның немере інісі, Күлтегін мен Білгенің немере ағасы.
Қапаған қаған    | ||
| Лауазымы | ||
|---|---|---|
| ||
| 691 — 716 | ||
| Ізашары | Құтлық қаған | |
| Ізбасары | Инел қаған | |
| Өмірбаяны | ||
| Діні | Тәңіршілдік | |
| Дүниеге келуі | белгісіз | |
| Қайтыс болуы | 716 | |
| Династия | Ашина | |
| Әкесі | Сыгинь | |
| Жұбайы | Цзинь Шань | |
| Балалары | Янвочжи Дэлэ Инел қаған | |
өңдеу  | ||
Басқаруы
Қапаған Қаған түрік қағандығының қуатын арттырып, оның әскерін күшейтті.Шығыс түрік қағандығының иелігін Темір қақпадан (Дербент) Қадырхан тауына, Тоқарыстаннан Ұлы Хинган тауларына, Сарыөзенге (Хуанхэ) дейін ұлғайтуды мақсат етті. Қапаған қағанның Қытаймен соғыстары негізінен Сарыөзеннің Солтүстік жагалауларында жүргізілді. 694 жылы басталған қытаймен соғыстары Қытай корғанының арғы жағында жатқан Ордос түркілерін елге қайтару мақсатында жүргізілді. 697 жылы қытай шапқыншылығына ұшыраған қидандарды түгелімен, бүкіл Маньчжурия өзіне қосып алды. 706 жылы Солтүстік Қытайға шабуыл жасады. 706-07 жылдары қытай және та¬табы шапқыншылықтарына тойтарыс беріп отырды. 709 жылы тоғыз-оғыздарды женді. 711-12 жылдары Енисей аздары мен шіктерін өзіне қаратты. 712-13 жылдары Алтайдан асып, Жетісудағы он оқтарды бағындырды. Сырдариядан өтіп, Темір қақпаға жалғас жатқан Тоқарыстанға жетіп, соғдыларды күйрете жеңді. 714 жылы қайта бас көтере бастаған табғаштарға алты рет соққы берді. Қапаған Қаған үдере көшпек болган тоғыз- оғыздарды тоқтатып, Ұлы Құм даланың (Гоби) солтүстігінде оларға күйрете соққы берді. Қапаған қаған қытай заңына негізделген заңды бұзып, ежелгі түркілер заңын қалпына келтірді. 716 жылы Толы өзенінің жағасында Бай-егу (Байырғы) тайпасы Қапаған қағанның әскерімен шайқасып, күйрей жеңілді. Шағын ғана жасақпен жорықтан оралып келе жатқан Қапаған қағанға байегулер тұтқиылдан шабуыл жасап өлтіреді де, қағанның басын қытайларға апарып береді.
Дереккөздер
- А 31 Айбын. Энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. - 880 бет. ISBN 9965-893-73-Х
Тағы қараңыз
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қapagan kagan Қabylan Mochur tugan zhyly belgisiz 716 zh Shygys Tүrik kaganatynyn bas kagany 691 716 Қutlyk kagannyn nemere inisi Kүltegin men Bilgenin nemere agasy Қapagan kaganLauazymy2 shi kagany691 716Izashary Қutlyk kaganIzbasary Inel kaganӨmirbayanyDini TәnirshildikDүniege kelui belgisizҚajtys boluy 716 0716 Dinastiya AshinaӘkesi SyginZhubajy Czin ShanBalalary Yanvochzhi Dele Inel kaganondeu BaskaruyҚapagan Қagan tүrik kagandygynyn kuatyn arttyryp onyn әskerin kүshejtti Shygys tүrik kagandygynyn ieligin Temir kakpadan Derbent Қadyrhan tauyna Tokarystannan Ұly Hingan taularyna Saryozenge Huanhe dejin ulgajtudy maksat etti Қapagan kagannyn Қytajmen sogystary negizinen Saryozennin Soltүstik zhagalaularynda zhүrgizildi 694 zhyly bastalgan kytajmen sogystary Қytaj korganynyn argy zhagynda zhatkan Ordos tүrkilerin elge kajtaru maksatynda zhүrgizildi 697 zhyly kytaj shapkynshylygyna ushyragan kidandardy tүgelimen bүkil Manchzhuriya ozine kosyp aldy 706 zhyly Soltүstik Қytajga shabuyl zhasady 706 07 zhyldary kytaj zhәne ta taby shapkynshylyktaryna tojtarys berip otyrdy 709 zhyly togyz ogyzdardy zhendi 711 12 zhyldary Enisej azdary men shikterin ozine karatty 712 13 zhyldary Altajdan asyp Zhetisudagy on oktardy bagyndyrdy Syrdariyadan otip Temir kakpaga zhalgas zhatkan Tokarystanga zhetip sogdylardy kүjrete zhendi 714 zhyly kajta bas kotere bastagan tabgashtarga alty ret sokky berdi Қapagan Қagan үdere koshpek bolgan togyz ogyzdardy toktatyp Ұly Қum dalanyn Gobi soltүstiginde olarga kүjrete sokky berdi Қapagan kagan kytaj zanyna negizdelgen zandy buzyp ezhelgi tүrkiler zanyn kalpyna keltirdi 716 zhyly Toly ozeninin zhagasynda Baj egu Bajyrgy tajpasy Қapagan kagannyn әskerimen shajkasyp kүjrej zhenildi Shagyn gana zhasakpen zhoryktan oralyp kele zhatkan Қapagan kaganga bajeguler tutkiyldan shabuyl zhasap oltiredi de kagannyn basyn kytajlarga aparyp beredi DerekkozderA 31 Ajbyn Enciklopediya Bas red B Ө Zhakyp Almaty Қazak enciklopediyasy 2011 880 bet ISBN 9965 893 73 HTagy karanyz