Қайыңды — Алматы облысындағы сел көшкіні жылжығанның нәтижесінде бір ғасыр астам бұрын пайда болған көл. Алматыдан шығысқа қарай 280 шақырым жерде қарағайлы мен жапырақты ормандармен жабылған Күнгей Алатауында орналасқан. Жолаушының көз алдында біршама сюрреалистік көрініс тұрады: суға батқан кемелерге ұқсас Тянь-Шань шыршаларының діңгектері тура судың ішінен 15 метрге дейін көтерілгендей. Алайда, суға түсем дегендерді өзгеше көрініс күтуде: олардың көз алдарына желдің самалымен есілген су бетінде шағылып, күн сәулесінен тараған кемпірқосақтың барлық түстерімен ойнақтаған саз балшықпен басылған ағаштар діңгектері көрінеді. Берілген мәлімет әзірленіп жатқан уақытта, яғни 2010 жылдың маусым айында Қайыңды көлі сел тасқынымен шайылып кетті. Көлдің бүгінгі күндегі деңгейі 10 метрге төмендеген, ал судан өсіп тұратын шыршалы пейзажы енді қалпына келмес. Бұл орынға апаратын жол да бүлінген. Көлдің бірегейлігі мынада: шатқалды бөгеп тастаған табиғи бөгет пайда болғаннан кейін, бөгетті толтырған су көлді қалыптастырып, осы жерде өзен бойында өсіп тұрған шырша ағаштарын жоймаған. (Қайыңды өзені көлге құяды, биіктігі шамамен 20 метр екі жақты жартастық қысқыштан өтеді). Су ағып тұрған ағаштардың жоғарғы бөлігі бүйір бұтақтар мен қабығын жоғалтып алғандықтан ағаш ақ түске ие болған. Осындай панораманы көргенде, су басқан эскадрильяның көрінісі ашылады: жалаңаш ағаш бұтақтары батып бара жатқан кемелердің бағаналарына ұқсайды. Көлдің бетінің түсі үнемі өзгеріп тұрады және әдемі көк болып келеді. Бұл таңқаларлық түс жүз жыл бұрын суда болған әк және басқа минералдардан туындаған. Көлге жақындаған сайын, су мөлдір болады, кейде одан форельді де көруге болады. Су температурасының төмендігіне қарамастан, Қайыңды көлі сүңгуір әуесқойларымен танымал.
Қайыңды | |
Морфометрия | |
---|---|
Теңiз деңгейiнен биіктігі | 1667 м |
Тереңдігі | 21 м |
Орналасуы | |
42°59′15″ с. е. 78°27′50″ ш. б. / 42.9875° с. е. 78.4639° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 42°59′15″ с. е. 78°27′50″ ш. б. / 42.9875° с. е. 78.4639° ш. б. (G) (O) (Я) | |
Ел | Қазақстан |
Аймақ | Алматы облысы |
Аудан | Райымбек ауданы |
Қайыңды Ортаққорда |
Дереккөздер
- Қарағанды. Қарағанды облысы: Энциклопедия. - Алматы: Атамұра, 2006. ІSBN 9965-34-515-5
Сыртқы сілтемелер
- Қайыңды және Көлсай көлдері
- [1] Мұрағатталған 1 тамыздың 2012 жылы.
- Қазақстандағы Қайыңды көлі: су астындағы ағаштар. Мұрағатталған 29 желтоқсанның 2016 жылы. travel.ru. өтініш күні 21 Сәуір 2016.
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қajyndy Almaty oblysyndagy sel koshkini zhylzhygannyn nәtizhesinde bir gasyr astam buryn pajda bolgan kol Almatydan shygyska karaj 280 shakyrym zherde karagajly men zhapyrakty ormandarmen zhabylgan Kүngej Alatauynda ornalaskan Zholaushynyn koz aldynda birshama syurrealistik korinis turady suga batkan kemelerge uksas Tyan Shan shyrshalarynyn dingekteri tura sudyn ishinen 15 metrge dejin koterilgendej Alajda suga tүsem degenderdi ozgeshe korinis kүtude olardyn koz aldaryna zheldin samalymen esilgen su betinde shagylyp kүn sәulesinen taragan kempirkosaktyn barlyk tүsterimen ojnaktagan saz balshykpen basylgan agashtar dingekteri korinedi Berilgen mәlimet әzirlenip zhatkan uakytta yagni 2010 zhyldyn mausym ajynda Қajyndy koli sel taskynymen shajylyp ketti Koldin bүgingi kүndegi dengeji 10 metrge tomendegen al sudan osip turatyn shyrshaly pejzazhy endi kalpyna kelmes Bul orynga aparatyn zhol da bүlingen Koldin biregejligi mynada shatkaldy bogep tastagan tabigi boget pajda bolgannan kejin bogetti toltyrgan su koldi kalyptastyryp osy zherde ozen bojynda osip turgan shyrsha agashtaryn zhojmagan Қajyndy ozeni kolge kuyady biiktigi shamamen 20 metr eki zhakty zhartastyk kyskyshtan otedi Su agyp turgan agashtardyn zhogargy boligi bүjir butaktar men kabygyn zhogaltyp algandyktan agash ak tүske ie bolgan Osyndaj panoramany korgende su baskan eskadrilyanyn korinisi ashylady zhalanash agash butaktary batyp bara zhatkan kemelerdin baganalaryna uksajdy Koldin betinin tүsi үnemi ozgerip turady zhәne әdemi kok bolyp keledi Bul tankalarlyk tүs zhүz zhyl buryn suda bolgan әk zhәne baska mineraldardan tuyndagan Kolge zhakyndagan sajyn su moldir bolady kejde odan foreldi de koruge bolady Su temperaturasynyn tomendigine karamastan Қajyndy koli sүnguir әueskojlarymen tanymal ҚajyndyMorfometriyaTeniz dengejinen biiktigi1667 mTerendigi21 mOrnalasuy42 59 15 s e 78 27 50 sh b 42 9875 s e 78 4639 sh b 42 9875 78 4639 G O Ya Koordinattar 42 59 15 s e 78 27 50 sh b 42 9875 s e 78 4639 sh b 42 9875 78 4639 G O Ya T El ҚazakstanAjmakAlmaty oblysyAudanRajymbek audanyҚajyndyҚajyndyҚajyndy Ortakkorda Baska magynalar үshin Қajyndy degen betti karanyz DerekkozderҚaragandy Қaragandy oblysy Enciklopediya Almaty Atamura 2006 ISBN 9965 34 515 5Syrtky siltemeler Қajyndy zhәne Kolsaj kolderi 1 Muragattalgan 1 tamyzdyn 2012 zhyly Қazakstandagy Қajyndy koli su astyndagy agashtar Muragattalgan 29 zheltoksannyn 2016 zhyly travel ru otinish kүni 21 Sәuir 2016 Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet