Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Эдмунд Галлей (ағылш. Edmond Halley) — ағылшын астрономы, геофизигі және математигі.
| Эдмунд Галлей | |
| ағылш. Edmond Halley | |
 Томас Мюррей салған портрет (1687) | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | Хаггерстон, Мидлсекс, Англия Патшалығы |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | Гринвич, Кент, Ұлыбритания |
| Ғылыми аясы | |
| Жұмыс орны | Гринвич обсерваториясы |
| Альма-матер | Оксфорд университеті |
| Несімен белгілі | Галлей кометасын зерттеді |
Эдмунд Галлей Ортаққорда | |
Ол алғаш рет кометаның орбитасын есептеп, оның көріну жиілігін анықтап шығарған. Бұған орай сол алғашқы зерттелген комета Галлейдің атымен аталды.
1678 жылдан бастап ол мүшесі, 1703 жылдан Оксфорд университетінің профессоры болды. 1720 жылдан бастап Корольдік астроном лауазымын иеленді, яғни директоры болды.
Оңтүстік Африка мен Америка жағалауларына жасалған экспедициялардың қорытындысы бойынша Галлей алғашқы геомагниттік картаны жасады (1701). Ол жер магнетизмі мен полярлық жарқылдың табиғаты жайлы тиянақты зерттеулер жүргізді.
1705 жылы ол Astronomiae cometicae synopsis атты еңбегін жариялап, онда кометалардың орбиталары бар екенін дәлелдеді. Ньютонның бүкіл әлемдік тартылыс заңын пайдаланып, бір кометаның нақты келу-алыстау жиілігін анықтады, соны 1758 жылы аспанда тағы көруге болады деген болжам жасады. Айтқан уақытта сол кометаны Жерден бақылауға болды, теорияның дұрыс болуына орай оған ғалымның есімі берілді.
50-ге келіп, ол араб тілін меңгерген. Ежелгі грек астрономы мен геометрі Аполлониустың Conics атты еңбегін грек тілінен және арабша аудармалынан ағылшынға аудару жұмыстарын сәтті аяқтаған. Геометрия бойынша ежелден жеткен осы елеулі еңбекті аударуды оның Оксфордтағы әріптесі Эдвард Бернард бастаған еді.
Галлей есімімен аталған нысандар
- Галлей кометасы
- Әулие Елена аралындағы төбе (680 м)
Дереккөздер
- Қазақ совет энциклопедиясы, 3-том.
- PeterLancaster-Brown Halley & His Comet — Blandford Press, 1985. — P. 76–78. — ISBN 0-7137-1447-6.
- M.B. Hall, Arabick Learning in the Correspondence of the Royal Society, 1660–1677, The 'Arabick' Interest of the Natural Philosophers in 17th-Century England, p.154
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Edmund Gallej agylsh Edmond Halley agylshyn astronomy geofizigi zhәne matematigi Edmund Gallejagylsh Edmond HalleyTomas Myurrej salgan portret 1687 Tugan kүni29 kazan 1656 1656 10 29 Tugan zheriHaggerston Midlseks Angliya PatshalygyҚajtys bolgan kүni14 kantar 1742 1742 01 14 85 zhas Қajtys bolgan zheriGrinvich Kent ҰlybritaniyaҒylymi ayasyAstronomiya geofizika fizika demografiyaZhumys ornyGrinvich observatoriyasyAlma materOksford universitetiNesimen belgiliGallej kometasyn zerttediEdmund Gallej Ortakkorda Ol algash ret kometanyn orbitasyn eseptep onyn korinu zhiiligin anyktap shygargan Bugan oraj sol algashky zerttelgen kometa Gallejdin atymen ataldy 1678 zhyldan bastap ol mүshesi 1703 zhyldan Oksford universitetinin professory boldy 1720 zhyldan bastap Koroldik astronom lauazymyn ielendi yagni direktory boldy Ontүstik Afrika men Amerika zhagalaularyna zhasalgan ekspediciyalardyn korytyndysy bojynsha Gallej algashky geomagnittik kartany zhasady 1701 Ol zher magnetizmi men polyarlyk zharkyldyn tabigaty zhajly tiyanakty zertteuler zhүrgizdi 1705 zhyly ol Astronomiae cometicae synopsis atty enbegin zhariyalap onda kometalardyn orbitalary bar ekenin dәleldedi Nyutonnyn bүkil әlemdik tartylys zanyn pajdalanyp bir kometanyn nakty kelu alystau zhiiligin anyktady sony 1758 zhyly aspanda tagy koruge bolady degen bolzham zhasady Ajtkan uakytta sol kometany Zherden bakylauga boldy teoriyanyn durys boluyna oraj ogan galymnyn esimi berildi 50 ge kelip ol arab tilin mengergen Ezhelgi grek astronomy men geometri Apolloniustyn Conics atty enbegin grek tilinen zhәne arabsha audarmalynan agylshynga audaru zhumystaryn sәtti ayaktagan Geometriya bojynsha ezhelden zhetken osy eleuli enbekti audarudy onyn Oksfordtagy әriptesi Edvard Bernard bastagan edi Gallej esimimen atalgan nysandarGallej kometasy Әulie Elena aralyndagy tobe 680 m estelik taktaDerekkozderҚazak sovet enciklopediyasy 3 tom PeterLancaster Brown Halley amp His Comet Blandford Press 1985 P 76 78 ISBN 0 7137 1447 6 M B Hall Arabick Learning in the Correspondence of the Royal Society 1660 1677 The Arabick Interest of the Natural Philosophers in 17th Century England p 154