Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Хромтау ауданы — Ақтөбе облысының солтүстігінде орналасқан әкімшілік-аумақтық бөлініс. 1935 жылы құрылған. Жер аумағы 12 900 км². Орталығы – Хромтау қаласы.
| Қазақстан ауданы | |
| Хромтау ауданы | |
| Әкімшілігі | |
|---|---|
| Облысы | |
| Аудан орталығы | |
| Ауылдық округтер саны | 13 |
| Қалалық әкімдіктер саны | 1 |
| Ауыл саны | 27 |
| Қала саны | 1 |
| Әкімі | Нұрхан Жасұланұлы Тілеумұратов |
| Аудан әкімдігінің мекенжайы | Хромтау қаласы, Горький көшесі, №9 |
| Тарихы мен географиясы | |
| Координаттары | 50°16′12″ с. е. 58°27′00″ ш. б. / 50.27000° с. е. 58.45000° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 50°16′12″ с. е. 58°27′00″ ш. б. / 50.27000° с. е. 58.45000° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Құрылған уақыты | 1935 |
| Жер аумағы | 12,9 мың км² |
| Уақыт белдеуі | UTC+5:00 |
| Тұрғындары | |
| Тұрғыны | 46 321 адам (2023) |
| Тығыздығы | 3,6 адам/км² |
| Ұлттық құрамы | қазақтар (80,37%), орыстар (12,11%), украиндар (3,43%), немістер (1,16%), татарлар (0,77%), басқалары (2,16%) |
| Сандық идентификаторлары | |
| Телефон коды | +7 71336 |
| Пошта индексі | 031100-031120 |
| Автомобиль коды | 04 |
| Хромтау ауданының әкімдігі | |
|
| |
|
| |
Географиялық орны
Хромтау ауданы солтүстік-батысында Қарғалы ауданымен, батысында Ақтөбе қаласымен, оңтүстігінде Мұғалжар, Алға, шығысында Әйтеке би аудандарымен, солтүстігінде Ресей Федерациясымен шектеседі. Аудан жері Мұғалжар тауының қырқалы-төбелі солтүстік-батыс бөлігін қамтиды. Батысы мен орталық тұсы көтеріңкі дөңес келген. Ең биік жері 487 м. Шығысы мен оңтүстік-шығысы сай-жыралармен тілімделген жазық. Бұл жағы Торғай үстіртінің біраз бөлігін алып жатыр. Аласа келген Никельтау (432 м), Бақай (436 м), Шұқыртау (462 м), Бәйментау (456 м), Әулиемола (320 м), т.б. таулары бар. Жер қойнауынан хромит, никель, мыс, мырыш, тас көмір, құрылыс материалдары барланған.
Климаты
Ауданның климаты тым континенттік. Қысы суық, ызғарлы, жазы жылы әрі қуаң. Қаңтар айындағы ауаның жылдық орташа температурасы –16 — 18°С, шілдеде 21 — 23°С. Қыс айларында температура кейде –44°С-қа дейін төмендейді, ал жаз айларында 42 °C-қа дейін көтеріледі. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 250 — 300 миллиметр. Аудан жерімен Жақсы Қарғалы, Ор, Қызылқайың, Ойсылқара, Ақтасты, Дүбір, Сармырза, Қарабұтақ, Тамды, т.б. өзендер ағады. Ор, Жақсы Қарғалы өзендерінде шағын бөгендер салынған. Өзендері түгелдей дерлік Жайық және Елек өзендерінің саласы саналады.
Топырағы, өсімдігі мен жануарлар дүниесі
Аудан жерінің топырағы негізінен құрғақ дала белдеміне тән сұр, сортаңды сұр (оңтүстік.-батысы мен оңтүстік-нде) қоңыр, бозғылт қоңыр (кейде қызғылт қоңыр) топырақ болып келеді. Өзен аңғарларында шалғынды сұр, шалғынды қоңыр топырақ қалыптасқан. Өсімдік жамылғысын боз, бетеге, жусан, ши, тал, су айдындары бойын қамыс, құрақ құрайды. Жануарлар дүниесінде қасқыр, түлкі, қоян, суыр, сарышұнақ, аламан, т.б. дала ландшафтысына тән аң-құстар мекендейді. Хромтау ауданында халық біркелкі қоныстанған.
Халқы
| 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 1999 | 2009 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 19781 | ▲29657 | ▲39036 | ▲42112 | ▲47471 | ▼43814 | ▼39748 | ▲43579 |
Тұрғындар саны 42951 адам (2019). Ұлттық құрамы: қазақтар (79,00%), орыстар (12,76%), украиндар (3,82%), немістер (1,27%), татарлар (0,82%), басқалары (2,32%). Халықтың 1км²-ге шаққандағы орташа тығыздығы 3,32 адам.
Әкімшілік бөлінісі
Аудандағы 28 елді мекен 1 қалалық, 1 ауылдық әкімдік пен 13 ауылдық округке біріктірілген:
| Әкімшілік бірлік | Орталығы | Елді мекендері | Халқы (2021) |
|---|---|---|---|
| Абай ауылдық округі | Абай ауылы | 2 | ▼366 |
| Ақжар ауылдық округі | Ақжар ауылы | 2 | ▲2566 |
| Аққұдық ауылдық округі | Аққұдық ауылы | 1 | ▲675 |
| Бөгетсай ауылдық округі | Бөгетсай ауылы | 2 | ▼1538 |
| Дөң ауылдық округі | Дөң ауылы | 2 | ▲3468 |
| Көктау ауылдық округі | Көктау ауылы | 1 | ▲2174 |
| Көктөбе ауылдық округі | Майтөбе ауылы | 2 | ▼484 |
| Қопа ауылдық округі | Қопа ауылы | 2 | ▼1263 |
| Құдықсай ауылдық округі | Құдықсай ауылы | 2 | ▼322 |
| Қызылсу ауылдық округі | Сарысай ауылы | 2 | ▼856 |
| Некілтау ауылдық әкімдігі | Некілтау ауылы | 1 | ▼925 |
| Табантал ауылдық округі | Табантал ауылы | 3 | ▼540 |
| Тасөткел ауылдық округі | Тасөткел ауылы | 3 | ▼517 |
| Тассай ауылдық округі | Тассай ауылы | 2 | ▼555 |
| Хромтау қалалық әкімдігі | Хромтау қаласы | 1 | ▲29579 |
Ірі елді мекендері
| Елді мекен | Халқы (2009) |
|---|---|
| Хромтау | ▲ 24089 |
| Дөң | ▲ 2529 |
| Ақжар | ▲ 2097 |
| Бөгетсай | ▼ 1354 |
| Көктау | ▲ 1013 |
| Некілтау | ▲ 932 |
| Қопа | ▼ 784 |
| Тамды | ▼ 577 |
| Тассай | ▼ 534 |
| Абай | ▼ 518 |
| Табантал | ▼ 502 |
Шаруашылығы
Ауданда 1995 жылға дейін астық өндіруге, биязы жүнді қой және етті-сүтті мал, жылқы, көкөніс, картоп өсіруге маманданған 5 ұжымшар, 6 кеңшар, 1 мал бордақылау бірлестігі нарықтық экономикаға өтуге байланысты жекешелендіріп, 3 АҚ, 7 ӨК, 96 ЖШС және 1200-ден астам шаруа қожалықтары құрылды. Ауданда ауыл шаруашылығына жарамды жердің аумағы 346,8 мың га, оның ішінде жыртылатын жер 124,5 мың га, шабындығы 2,7 мың га, жайылымы 219,3 мың гектар. Мал шаруашылығында 35,1 мың қой мен ешкі, 2,0 мың жылқы, 5 мың түйе болды (2006). Аудан өнеркәсібінің негізін хромит кені негізінде жұмыс істейтін “Дөң кен байыту комбинаты” құрайды. Одан басқа бірнеше ірі кәсіпорындар (“Керамика”, “Рахат-21” АҚ-дары, “Сауда орталығы”, “Әділ” ЖШС-тері, т.б.) жұмыс істейді. Соңғы жылдары құрылыс саласындағы кәсіпорындар (қыш, кірпіш, әйнек, темір-бетон з-ттары, т.б.) іске қосылды.
Инфрақұрылымы
Әлеуметтік-мәдени салада жалпы білім беретін 38 мектеп, 1 кәсіптік-техикалық мектеп, 3 балабақша, кеншілер мәдениет үйі, мешіт, стадион, 32 мәдениет мекемесі, ауданы. мекемелер, аурухана, 29 фельдшафт-акушерлік пункт, “Мұғалжар” демалыс базасы, 5 тарихи-археологиялық және табиғат ескерткіштері бар. Аудан жерімен республикалық маңызы бар Атырау — Қандыағаш — Алтынсарин — Жітіқара — Қостанай т. ж., Орал — Ақтөбе — Хромтау — Қостанай автомобил жолы өтеді.
Дереккөздер
- Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
- Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)
- Қазақстан почталық индекстері
- Ресей империясы, КСРО халық санақтары
- ҚР халық санақтары
- “Қазақ Энциклопедиясы”, II-том
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Hromtau audany Aktobe oblysynyn soltүstiginde ornalaskan әkimshilik aumaktyk bolinis 1935 zhyly kurylgan Zher aumagy 12 900 km Ortalygy Hromtau kalasy Қazakstan audanyHromtau audanyӘkimshiligiOblysyAktobe oblysyAudan ortalygyHromtauAuyldyk okrugter sany13Қalalyk әkimdikter sany1Auyl sany27Қala sany1ӘkimiNurhan Zhasulanuly TileumuratovAudan әkimdiginin mekenzhajyHromtau kalasy Gorkij koshesi 9Tarihy men geografiyasyKoordinattary50 16 12 s e 58 27 00 sh b 50 27000 s e 58 45000 sh b 50 27000 58 45000 G O Ya Koordinattar 50 16 12 s e 58 27 00 sh b 50 27000 s e 58 45000 sh b 50 27000 58 45000 G O Ya Қurylgan uakyty1935Zher aumagy12 9 myn km Uakyt beldeuiUTC 5 00TurgyndaryTurgyny46 321 adam 2023 Tygyzdygy3 6 adam km Ұlttyk kuramykazaktar 80 37 orystar 12 11 ukraindar 3 43 nemister 1 16 tatarlar 0 77 baskalary 2 16 Sandyk identifikatorlaryTelefon kody 7 71336Poshta indeksi031100 031120Avtomobil kody04Hromtau audanynyn әkimdigiGeografiyalyk ornyHromtau audany soltүstik batysynda Қargaly audanymen batysynda Aktobe kalasymen ontүstiginde Mugalzhar Alga shygysynda Әjteke bi audandarymen soltүstiginde Resej Federaciyasymen shektesedi Audan zheri Mugalzhar tauynyn kyrkaly tobeli soltүstik batys boligin kamtidy Batysy men ortalyk tusy koterinki dones kelgen En biik zheri 487 m Shygysy men ontүstik shygysy saj zhyralarmen tilimdelgen zhazyk Bul zhagy Torgaj үstirtinin biraz boligin alyp zhatyr Alasa kelgen Nikeltau 432 m Bakaj 436 m Shukyrtau 462 m Bәjmentau 456 m Әuliemola 320 m t b taulary bar Zher kojnauynan hromit nikel mys myrysh tas komir kurylys materialdary barlangan KlimatyAudannyn klimaty tym kontinenttik Қysy suyk yzgarly zhazy zhyly әri kuan Қantar ajyndagy auanyn zhyldyk ortasha temperaturasy 16 18 S shildede 21 23 S Қys ajlarynda temperatura kejde 44 S ka dejin tomendejdi al zhaz ajlarynda 42 C ka dejin koteriledi Zhauyn shashynnyn zhyldyk ortasha molsheri 250 300 millimetr Audan zherimen Zhaksy Қargaly Or Қyzylkajyn Ojsylkara Aktasty Dүbir Sarmyrza Қarabutak Tamdy t b ozender agady Or Zhaksy Қargaly ozenderinde shagyn bogender salyngan Өzenderi tүgeldej derlik Zhajyk zhәne Elek ozenderinin salasy sanalady Topyragy osimdigi men zhanuarlar dүniesiAudan zherinin topyragy negizinen kurgak dala beldemine tәn sur sortandy sur ontүstik batysy men ontүstik nde konyr bozgylt konyr kejde kyzgylt konyr topyrak bolyp keledi Өzen angarlarynda shalgyndy sur shalgyndy konyr topyrak kalyptaskan Өsimdik zhamylgysyn boz betege zhusan shi tal su ajdyndary bojyn kamys kurak kurajdy Zhanuarlar dүniesinde kaskyr tүlki koyan suyr saryshunak alaman t b dala landshaftysyna tәn an kustar mekendejdi Hromtau audanynda halyk birkelki konystangan Halky1939 1959 1970 1979 1989 1999 2009 2021 19781 29657 39036 42112 47471 43814 39748 43579 Turgyndar sany 42951 adam 2019 Ұlttyk kuramy kazaktar 79 00 orystar 12 76 ukraindar 3 82 nemister 1 27 tatarlar 0 82 baskalary 2 32 Halyktyn 1km ge shakkandagy ortasha tygyzdygy 3 32 adam Әkimshilik bolinisiAudandagy 28 eldi meken 1 kalalyk 1 auyldyk әkimdik pen 13 auyldyk okrugke biriktirilgen Әkimshilik birlik Ortalygy Eldi mekenderi Halky 2021 Abaj auyldyk okrugi Abaj auyly 2 366Akzhar auyldyk okrugi Akzhar auyly 2 2566Akkudyk auyldyk okrugi Akkudyk auyly 1 675Bogetsaj auyldyk okrugi Bogetsaj auyly 2 1538Don auyldyk okrugi Don auyly 2 3468Koktau auyldyk okrugi Koktau auyly 1 2174Koktobe auyldyk okrugi Majtobe auyly 2 484Қopa auyldyk okrugi Қopa auyly 2 1263Қudyksaj auyldyk okrugi Қudyksaj auyly 2 322Қyzylsu auyldyk okrugi Sarysaj auyly 2 856Nekiltau auyldyk әkimdigi Nekiltau auyly 1 925Tabantal auyldyk okrugi Tabantal auyly 3 540Tasotkel auyldyk okrugi Tasotkel auyly 3 517Tassaj auyldyk okrugi Tassaj auyly 2 555Hromtau kalalyk әkimdigi Hromtau kalasy 1 29579Iri eldi mekenderiEldi meken Halky 2009 Hromtau 24089Don 2529Akzhar 2097Bogetsaj 1354Koktau 1013Nekiltau 932Қopa 784Tamdy 577Tassaj 534Abaj 518Tabantal 502SharuashylygyAudanda 1995 zhylga dejin astyk ondiruge biyazy zhүndi koj zhәne etti sүtti mal zhylky kokonis kartop osiruge mamandangan 5 uzhymshar 6 kenshar 1 mal bordakylau birlestigi naryktyk ekonomikaga otuge bajlanysty zhekeshelendirip 3 AҚ 7 ӨK 96 ZhShS zhәne 1200 den astam sharua kozhalyktary kuryldy Audanda auyl sharuashylygyna zharamdy zherdin aumagy 346 8 myn ga onyn ishinde zhyrtylatyn zher 124 5 myn ga shabyndygy 2 7 myn ga zhajylymy 219 3 myn gektar Mal sharuashylygynda 35 1 myn koj men eshki 2 0 myn zhylky 5 myn tүje boldy 2006 Audan onerkәsibinin negizin hromit keni negizinde zhumys istejtin Don ken bajytu kombinaty kurajdy Odan baska birneshe iri kәsiporyndar Keramika Rahat 21 AҚ dary Sauda ortalygy Әdil ZhShS teri t b zhumys istejdi Songy zhyldary kurylys salasyndagy kәsiporyndar kysh kirpish әjnek temir beton z ttary t b iske kosyldy InfrakurylymyӘleumettik mәdeni salada zhalpy bilim beretin 38 mektep 1 kәsiptik tehikalyk mektep 3 balabaksha kenshiler mәdeniet үji meshit stadion 32 mәdeniet mekemesi audany mekemeler auruhana 29 feldshaft akusherlik punkt Mugalzhar demalys bazasy 5 tarihi arheologiyalyk zhәne tabigat eskertkishteri bar Audan zherimen respublikalyk manyzy bar Atyrau Қandyagash Altynsarin Zhitikara Қostanaj t zh Oral Aktobe Hromtau Қostanaj avtomobil zholy otedi Hromtau audanyndagy temir zhol vokzalyDerekkozderҚazakstan Respublikasy halkynyn zhynysy zhәne zhergilikti zherdin tipine karaj sany 2023 zhylgy 1 kantarga Қazakstan Respublikasy halkynyn zhekelegen etnostary bojynsha sany 2022 zhyl basyna Қazakstan pochtalyk indeksteri Resej imperiyasy KSRO halyk sanaktary ҚR halyk sanaktary Қazak Enciklopediyasy II tom