Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Фазалық кеңістік — 1) физикалық жүйенің барлық мүмкін күйлерінің жиынтығын білдіретін геометриялық бейне. Жүйенің қандай да бір уақыт мезетіндегі күйі осы кеңістіктегі нүкте түрінде кескінделеді. Мысалы, серіппеге тік ілінген жүктің күйі серіппенің созылуымен (s) және жүктің жылдамдығымен анықталады. Оның координаттары s және болатын нүктелер түріндегі күйлерінің жиыны қарастырылып отырған жүйенің екі өлшемді Фазалық кеңістікі болып табылатын жазықтықты құ-рады. Мұнда серіппедегі жүктің жақын күйлеріне фазалық жазықтықтың жақын күйлері сәйкес келеді және керісінше. Жүйе күйі өзгергенде бұл күйді кескіндейтін нүкте Фазалық кеңістікте қисық сызық сызады. Ол фазалық траектория деп аталады. Фазалық кеңістіктің әрбір нүктесі арқылы тек бір фазалық траектория өтеді. Сондықтан Фазалық кеңістік жүйенің барлық мүмкін күйлеріне сәйкес қиылыспайтын фазалық траекторияларға бөлінеді. Фазалық кеңістіктің қиылыспайтын фазалық траекториялармен толған бұл геометриялық бейнесі жүйенің фазалық портреті деп аталады. Көптеген физикалық тербелмелі құбылыстар — автотербелістер, тербелісті қоздырудың жұмсақ және қатаң тәртіптері, автотербелісті қармау, созу, периодын екі еселеу және модуляциялау фазалық портреттерде математикалық жолмен сипатталады. Фазалық кеңістік жөніндегі түсініктер статистикалық физикада және тербелістер мен толқындар теориясында кеңінен қолданылады. 2) Статистикалық физикада остері N еркіндік дәрежелі мех. жүйенің барлық жалпыланған qі координаттары мен pі(і=1, 2, …, N) импульстері болып табылатын көп өлшемді кеңістік. Фазалық кеңістіктің өлшемділігі 2N-ге тең. Жүйенің күйін Фазалық кеңістікте координаттары q1, p1,…, qN, pN нүкте, ал жүйе күйінің уақыт бойынша өзгерісін нүктенің фазалық траектория бойымен қозғалысы кескіндейді. Жүйе энергиясының белгілі бір E мәніне сәйкес нүктелер Фазалық кеңістікте кеңістіктік энергияның әлдеқайда жоғары және төмен мәндеріне сәйкес екі бөлікке бөледі. Энергия мәндері әр түрлі беттер қиылыспайды. Тұйықталған жүйенің (Е тұрақты) траекториялары осы беттерде жатады. Көп бөлшектерден тұратын жүйе күйін статистикалық сипаттау үшін фазалық көлем (Фазалық кеңістік көлемінің элементі) және жүйенің бөліну функциясы — жүйе күйін кескіндейтін нүктенің фазалық көлемнің кез келген элементінде болу ықтималдығы ұғымдары енгізіледі. Фазалық кеңістік — көп бөлшектерден тұратын жүйенің бөліну функциясын зерттейтін классикалық, статистикалық механиканың негізгі ұғымы.
Сілтемелер
"Қазақ Энциклопедиясы", 9 том
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Fazalyk kenistik 1 fizikalyk zhүjenin barlyk mүmkin kүjlerinin zhiyntygyn bildiretin geometriyalyk bejne Zhүjenin kandaj da bir uakyt mezetindegi kүji osy kenistiktegi nүkte tүrinde keskindeledi Mysaly serippege tik ilingen zhүktin kүji serippenin sozyluymen s zhәne zhүktin zhyldamdygymen anyktalady Onyn koordinattary s zhәne bolatyn nүkteler tүrindegi kүjlerinin zhiyny karastyrylyp otyrgan zhүjenin eki olshemdi Fazalyk kenistiki bolyp tabylatyn zhazyktykty ku rady Munda serippedegi zhүktin zhakyn kүjlerine fazalyk zhazyktyktyn zhakyn kүjleri sәjkes keledi zhәne kerisinshe Zhүje kүji ozgergende bul kүjdi keskindejtin nүkte Fazalyk kenistikte kisyk syzyk syzady Ol fazalyk traektoriya dep atalady Fazalyk kenistiktin әrbir nүktesi arkyly tek bir fazalyk traektoriya otedi Sondyktan Fazalyk kenistik zhүjenin barlyk mүmkin kүjlerine sәjkes kiylyspajtyn fazalyk traektoriyalarga bolinedi Fazalyk kenistiktin kiylyspajtyn fazalyk traektoriyalarmen tolgan bul geometriyalyk bejnesi zhүjenin fazalyk portreti dep atalady Koptegen fizikalyk terbelmeli kubylystar avtoterbelister terbelisti kozdyrudyn zhumsak zhәne katan tәrtipteri avtoterbelisti karmau sozu periodyn eki eseleu zhәne modulyaciyalau fazalyk portretterde matematikalyk zholmen sipattalady Fazalyk kenistik zhonindegi tүsinikter statistikalyk fizikada zhәne terbelister men tolkyndar teoriyasynda keninen koldanylady 2 Statistikalyk fizikada osteri N erkindik dәrezheli meh zhүjenin barlyk zhalpylangan qi koordinattary men pi i 1 2 N impulsteri bolyp tabylatyn kop olshemdi kenistik Fazalyk kenistiktin olshemdiligi 2N ge ten Zhүjenin kүjin Fazalyk kenistikte koordinattary q1 p1 qN pN nүkte al zhүje kүjinin uakyt bojynsha ozgerisin nүktenin fazalyk traektoriya bojymen kozgalysy keskindejdi Zhүje energiyasynyn belgili bir E mәnine sәjkes nүkteler Fazalyk kenistikte kenistiktik energiyanyn әldekajda zhogary zhәne tomen mәnderine sәjkes eki bolikke boledi Energiya mәnderi әr tүrli better kiylyspajdy Tujyktalgan zhүjenin E turakty traektoriyalary osy betterde zhatady Kop bolshekterden turatyn zhүje kүjin statistikalyk sipattau үshin fazalyk kolem Fazalyk kenistik koleminin elementi zhәne zhүjenin bolinu funkciyasy zhүje kүjin keskindejtin nүktenin fazalyk kolemnin kez kelgen elementinde bolu yktimaldygy ugymdary engiziledi Fazalyk kenistik kop bolshekterden turatyn zhүjenin bolinu funkciyasyn zerttejtin klassikalyk statistikalyk mehanikanyn negizgi ugymy Siltemeler Қazak Enciklopediyasy 9 tom Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz