Басқа мағыналар үшін Тоғанас деген бетті қараңыз Тоғанас Бәйтікұлы 1812 1864 батыр би ӨмірбаяныАлшынның беделді руы Шөме

Басқа мағыналар үшін Тоғанас деген бетті қараңыз.

Тоғанас Бәйтікұлы (1812 – 1864) – батыр, би.

Өмірбаяны

Алшынның беделді руы Шөмекейден шыққан. Әкесі Бәйтік Бәймәмбетұлы да батыр болған.

Сырдарияның төменгі ағысы бойында туып-өскен.

Хиуа және Қоқан хандықтарының жергілікті халыққа жасаған озбырлық әрекеттеріне қарсы тұрған. Тоғанас қарақалпақ, бектерімен де соғысып, олардың Сыр бойынан ауа көшуіне ықпал еткен. Хиуалықтармен бірнеше рет Қуаңдария бойындағы Аққыр тауы маңындағы «Қарақ» деген жерде айқасып, Қожанияз бекті ойсырата жеңіп, «Қожанияз – қамал бекінісін» жойып жіберді. Кенесары Қасымұлы басқарған ұлт-азаттық қозғалысқа қатысып, Шөмекей жасағын басқарды. 1845 – 1852 жылдары қоқандықтар мен хиуалықтардың бірнеше шабуылдарын тойтарып, барымталанған малдарды қайтарды. Тоғанастың өзінің арнайы мөрі, әкесі Бәйтіктен қалған ақ туы болған. Тоғанас ерліктері ауызша, жазбаша деректерде, тарихшылар Е.Бекмаханов пен Ж. Қасымбаевтың еңбектерінде, зерттеушілер Қ.Бердәулетовтің «Бұқарбай батыр» (1992), Тоғанас Дайрабайдың «Тоғанас батыр» (1992) кітаптарында және « батыр» (1998) жинағында көрініс тапқан.

Дереккөздер

Қазақ ұлттық энциклопедиясы, 18 том

Бұл — мақаланың бастамасы.
Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

[1] Қазақ ұлттық энциклопедиясы, 18 том