Терістік линнея (лат. Linnaea borealis) – ұшқаттар тұқымдасына жататын . Алтайдыӊ және Көкшетау өрініӊ қыраттарына (солтүстік Ақмола және Шығыс Қазақстан облыстарыныӊ) жапырақты және қылқан жапырақты аралас ормадарына тән мекендеуші. Алтайда мүкті шыршалы және самырсынды ормандарда қалыӊ жамылғы құрайды. Жиі қаулап өскен күйінде кездеседі. Өсімдіктіӊ атауы белгілі , қазіргі өсімдіктер номенклатурасыныӊ авторы Карл Линнейдіӊ құрметіне берілген. 1737 жылдан бастап К.Линнейдіӊ кітаптарыныӊ алдыӊғы бетітерістік Линнейдіӊ кескінімен, К.Линнейдіӊ портреті және ата тектік таным белгісімен безендіріледі. Туыстыӊ жалғыз түрі Еуразия континентінде тараған, басқа екеуі тек Америкада кездеседі. Бұл аласа төсемелі бұташық,жұқа ағаштанған бұтақтары метрден ұзындау. Жапырағы күӊгірт жасыл, қабықты қыстайтын бұтақтыӊ бойымен қарама - қарсы орналасқан. Жапырақтыӊ сағақтары қысқа,тақтасы дөӊгеленген 2 см жиегі жалғыздап немесе 2 - 3 онша тереӊ емес тістерімен. Гүлдеп тұрған бұтақтар көтеріӊкі 15 - 20 см - ге дейін, гүлдері қосжынысты екіден, жиі үш төрттен бас жағындағы жартылай шатырға жиналған. Тостағанша түтүк тәрізді. Жіңішке бес бөлікке тарамдалған өсіңкі түйінмен. Күлтесі воронка тәрізді, қоңырау пішінді, ұзындығы 1 см. Түсі бозғылт күлгін, ақ, сирек күлгін, ашық қызыл. Қызғылт және сары дақтарымен ерекшеленеді. Аталықтары төртеу, алдыңғылары артқыларынан аздап қысқа, түйіні төрт ұялы, тек бір ұя, бір тұқым бүршігімен жетіледі. Гүлдеу мерзімі маусым - тамыз, ұзақ (гүл салатын жаңа бұтақтың пайда болуына байланысты). Тозаңдану жәндіктердің көмегімен жүреді. Олрады гүлдердің хош иісі мен гүлдердегі ашық дақтар тартады, жемісі ұлпа, жұмырқа пішінді, бір ғана тұқымды, тамыз - құркүйекте піседі. Ерекше сәндік түр,вегативті түрде көбейеді. Бұтақтары,жапырақтары және жемістері халықтық медицинада жүйке ауруларын және жұқпалы ауруларды емдеуде кеңінен қолданылады. Гүлдерді шай орнына пайдаланады.
Терістік линнея | ||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Linnaea borealis ssp. longiflora | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
Linnaea borealis L. | ||||||||||||||||||
Кіші тектері | ||||||||||||||||||
|
Дереккөздер
- Қазақ Энциклопедиясы, республикалық ғылыми-танмыдық, көпшілік журнал, 2010 жыл ISSN 2078-6727
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Teristik linneya lat Linnaea borealis ushkattar tukymdasyna zhatatyn Altajdyӊ zhәne Kokshetau oriniӊ kyrattaryna soltүstik Akmola zhәne Shygys Қazakstan oblystarynyӊ zhapyrakty zhәne kylkan zhapyrakty aralas ormadaryna tәn mekendeushi Altajda mүkti shyrshaly zhәne samyrsyndy ormandarda kalyӊ zhamylgy kurajdy Zhii kaulap osken kүjinde kezdesedi Өsimdiktiӊ atauy belgili kazirgi osimdikter nomenklaturasynyӊ avtory Karl Linnejdiӊ kurmetine berilgen 1737 zhyldan bastap K Linnejdiӊ kitaptarynyӊ aldyӊgy betiteristik Linnejdiӊ keskinimen K Linnejdiӊ portreti zhәne ata tektik tanym belgisimen bezendiriledi Tuystyӊ zhalgyz tүri Euraziya kontinentinde taragan baska ekeui tek Amerikada kezdesedi Bul alasa tosemeli butashyk zhuka agashtangan butaktary metrden uzyndau Zhapyragy kүӊgirt zhasyl kabykty kystajtyn butaktyӊ bojymen karama karsy ornalaskan Zhapyraktyӊ sagaktary kyska taktasy doӊgelengen 2 sm zhiegi zhalgyzdap nemese 2 3 onsha tereӊ emes tisterimen Gүldep turgan butaktar koteriӊki 15 20 sm ge dejin gүlderi koszhynysty ekiden zhii үsh tortten bas zhagyndagy zhartylaj shatyrga zhinalgan Tostagansha tүtүk tәrizdi Zhinishke bes bolikke taramdalgan osinki tүjinmen Kүltesi voronka tәrizdi konyrau pishindi uzyndygy 1 sm Tүsi bozgylt kүlgin ak sirek kүlgin ashyk kyzyl Қyzgylt zhәne sary daktarymen erekshelenedi Atalyktary torteu aldyngylary artkylarynan azdap kyska tүjini tort uyaly tek bir uya bir tukym bүrshigimen zhetiledi Gүldeu merzimi mausym tamyz uzak gүl salatyn zhana butaktyn pajda boluyna bajlanysty Tozandanu zhәndikterdin komegimen zhүredi Olrady gүlderdin hosh iisi men gүlderdegi ashyk daktar tartady zhemisi ulpa zhumyrka pishindi bir gana tukymdy tamyz kurkүjekte pisedi Erekshe sәndik tүr vegativti tүrde kobejedi Butaktary zhapyraktary zhәne zhemisteri halyktyk medicinada zhүjke aurularyn zhәne zhukpaly aurulardy emdeude keninen koldanylady Gүlderdi shaj ornyna pajdalanady Teristik linneyaLinnaea borealis ssp longifloraDүniesi ӨsimdikterBolimi Gүldi osimdikterTaby Қos zharnaktylar unranked AsteridsSaby Tukymdasy CaprifoliaceaeKishi tukymdasy Tegi Linnaea L Tүri L borealisLinnaea borealis L Kishi tekteriL borealis subsp borealis L borealis subsp americana L borealis subsp longifloraDerekkozderҚazak Enciklopediyasy respublikalyk gylymi tanmydyk kopshilik zhurnal 2010 zhyl ISSN 2078 6727Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet