Терминологиялық сөздік

Терминологиялық сөздік — белгілі бір тілдегі ғылым мен техника, өнер, білім саласындағы арнаулы атаулардын сөздігі. Қазақ тіліндегі 1950 жылда дейінгі Терминологиялық сөздіктер жеке бірсалаға арналмай, жалпы терминдерге арналып келді. Мысалы: "" (1931 ж.) "" (1936 ж.), "" (1948, 1950 ж.). Бұларда бергі уақытта қалыптасқан термин сөздерді жинақтап, жұртшылыққа ұсыну мақсаты көзделген. 1950 жылы бергі кезенде экономика мен мәдениеттін, ғылым мен техниканын дамуына байланысты әрбір ғылым, білім саласының терминдері өз алдына жеке сөздік ретінде шыға бастады. Солардын алғашқыларының бірі — "" (1952, 1955 ж.). Кейін тіл білімі, әдебиеттану, музыка, металлургия, , математика, физика, астрономия, педагогика, экономика, философия т. б. салаларға байланысты 30-ға жуық Терминологиялық сөздіктер жарық көрді.

Алғашқы қазақ тілі біліміндегі терминологиялық  сөздіктер

• 1925 ж. Мәскеуде басылып шыққан Қ. Кемеңгерұлының «Қазақша-орысша тілмашта»: пленка – үлдірік, экономия - үнем, прогресс - үдеу, колонизатор - отаршыл, эксперт – сарапшы, поэма – дастан, лекция – дәріс, чиновник – төре, правитель – әкім, власть – әкімдік, творчество – шығарғыштық, федерация – құрама.
• «Орысша – қазақша әскерлік атаулар» (Қызылорда, 1926 ж.): авангард – алғы әскер, адская машина – ажал машинасы, атака – шабуыл, банда – басбашы, барабан – дабыл, батальон – қос, батарея – зеңбірек қосы. Терминдердің аудармашысы - А.Өтембаев.
• 1927 ж. шыққан терминография тарихындағы маңызды еңбектердің бірі – Н.Қаратышқанұлы құрастырған «Пән сөздері». Сөздікте: абберация – бұлдырлық, агит суд – үгіт соты, аквариум – су қора, анатомия тән жүйесі, выводная труба – шүмек, высший центр мозга, вычитаемое – азайтқыш, гипноз – ұйыту, испарение – кебу, каолин – ақ саз.
• алық ағарту комис­сариаты білім кеңесінің терминология комиссиясы 1931 жылы тұңғыш рет кирилл-латын графикасында жазылған «Атаулар сөздігін» шы­ғар­ды.

Дереккөздер

1. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы. «Сөздік-Словарь», 2005 жыл. ISBN 9965-409-88-9