Сарыағаш ауданы – Түркістан облысының оңтүстік бөлігіндегі әкімшілік-аумақтық бөлік. 1939 жылы құрылған. Жерінің аумағы 4,2 мың км². Орталығы – Сарыағаш қаласы.
Қазақстан ауданы | |||
Сарыағаш ауданы | |||
| |||
Әкімшілігі | |||
---|---|---|---|
Облысы | |||
Аудан орталығы | |||
Ауылдық округтер саны | 13 | ||
Қалалық әкімдіктер саны | 1 | ||
Ауыл саны | 62 | ||
Қала саны | 1 | ||
Әкімі | Арман Айдарұлы Абдуллаев | ||
Аудан әкімдігінің мекенжайы | Сарыағаш қаласы, Исмаилов көшесі, №37 | ||
Тарихы мен географиясы | |||
Координаттары | 41°37′12″ с. е. 68°43′12″ ш. б. / 41.62000° с. е. 68.72000° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 41°37′12″ с. е. 68°43′12″ ш. б. / 41.62000° с. е. 68.72000° ш. б. (G) (O) (Я) | ||
Құрылған уақыты | 1939 | ||
Жер аумағы | 4 181 км² | ||
Уақыт белдеуі | UTC+5:00 | ||
Тұрғындары | |||
Тұрғыны | 218 998 адам (2023) | ||
Ұлттық құрамы | қазақтар (85,70%), тәжіктер (5,00%), өзбектер (2,79%), әзербайжандар (1,67%), түріктер (1,35%), орыстар (1,08%), татарлар (0,75%), ұйғырлар (0,68%), басқа ұлт өкілдері (0,98%) | ||
Сандық идентификаторлары | |||
Автомобиль коды | 13 | ||
Сарыағаш ауданының әкімдігі | |||
|
Тарихы
1928 жылы орталығы Сарыағаш ауылында Келес ауданы құрылған. 1939 жылы 16 қазанда аталған аудан Келес, Сарыағаш аудандары болып екіге бөлінді. 1963 жылы 2 қаңтарда Сарыағаш ауданына таратылған Келес ауданының аумағы беріледі. 1969 жылы 13 қаңтарда Келес ауданы екінші рет құрылып, 1988 жылы Сарыағаш ауданы құрамына қайтадан өтеді. 1989 жылы 13 қазанда Келес ауданы үшінші рет бөлініп шығып, 1997 жылы 24 сәуірде тағы таратылады. 2018 жылы 5 маусымда Келес ауданы төртінші рет қайта бөлініп шықты.
Географиялық орны, жер бедері
Солтүстігінде Арыс қаласымен, шығысында Қазығұрт, батысында Шардара, оңтүстігінде Келес аудандарымен және оңтүстік-шығысында Өзбекстанмен шектеседі.
Аудан жері негізінен төбелі, қырқалы жазықты келеді. Солтүстігін Белтау жотасы (592 м), батысын Ызақұдық құмы, Қауынбаймолда жотасы, оңтүстігін Шардара бөгені алып жатыр. Жер қойнауында мәрмәр, құм, бентонит балшығы, шипалы минералды суы барланған. Климаты континенттік, қысы жұмсақ, жазы ыстық, қуаң. Ауаның жылдық орташа температурасы қаңтарда –2 – 3°С, шілдеде 24 – 28°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 200 – 300 мм. Ауданның батысын бойлай Сырдария, Оңтүстік-шығысынан Келес, Құркелес, Ащысай өзендері ағып өтеді. Жері сұр топырақты және құмды келеді. Бетеге, жусан, жүзгін, баялыш, өзен бойларында қамыс, бұта, аралас ағаш өседі. Қасқыр, түлкі, қоян, саршұнақ, күзен, жылан мен кесірткенің түрлері кездеседі. Өсімдіктердің өсіп-өну мерзімі 220-320 тәулік. Аудан аумағынан сулы Келес және Құр Келес өзендері ағып өтеді.
Халқы
1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 1999 | 2009 | 2021 |
---|---|---|---|---|---|---|
58841 | ▲80107 | ▲96586 | ▲190366 | ▲212848 | ▼162031 | ▲211851 |
Тұрғыны 186 109 адам (2019). Халқы көп ұлтты, басым көпшілігі қазақтар (85,09%), одан басқа өзбектер (2,98%), тәжіктер (5,00%), әзербайжандар (1,70%), орыстар (1,24%), түріктер (1,41%), т.б. ұлт өкілдері тұрады. Ірі елді мекендері (2003): Сарыағаш қаласы (26,0 мың адам), Абай (18,0), Дербісек (10,3), Жібек жолы (5,8), Ынтымақ (5,4), Қабыланбек (5,1), Ақжар (5,0), Қызылжар (4,7), Жылға (4,1), Дарбаза (3,7), Ақниет (3,6), Құркелес (3,3), Қошқарата (3,2), К.Маркс (3,1), Ақжол (3,0), Таскескен (3,0), Көктерек кенті (2,6).
Әкімшілік бөлінісі
63 елді мекен 1 қалалық әкімдік пен 13 ауылдық округке біріктірілген:
Ауылдық округтері | 2009 | 2021 | 2021 2009-ға пайызбен | Ерлер 2009 | Ерлер 2021 | 2021 2009-ға пайызбен | Әйелдер 2009 | Әйелдер 2021 | 2021 2009-ға пайызбен |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ақжар ауылдық округі | 6778 | ▲7594 | 112 | 3471 | ▲3868 | 111,4 | 3307 | ▲3726 | 112,7 |
Әлімтау ауылдық округі | 1705 | ▼1438 | 84,3 | 888 | ▼747 | 84,1 | 817 | ▼691 | 84,6 |
Дарбаза ауылдық округі | 6491 | ▲7278 | 112,1 | 3232 | ▲3695 | 114,3 | 3259 | ▲3583 | 109,9 |
Дербісек ауылдық округі | 12168 | ▲14670 | 120,6 | 6164 | ▲7501 | 121,7 | 6004 | ▲7169 | 119,4 |
Жартытөбе ауылдық округі | 15656 | ▲19557 | 124,9 | 7868 | ▲9945 | 126,4 | 7788 | ▲9612 | 123,4 |
Жемісті ауылдық округі | 3273 | ▲4444 | 135,8 | 1643 | ▲2216 | 134,9 | 1630 | ▲2228 | 136,7 |
Жылға ауылдық округі | 8633 | ▲8634 | 100 | 4406 | ▲4494 | 102 | 4227 | ▼4140 | 97,9 |
Жібек жолы ауылдық округі | 16167 | ▲18298 | 113,2 | 8035 | ▲9250 | 115,1 | 8132 | ▲9048 | 111,3 |
Көктерек ауылдық округі | 5492 | ▲6964 | 126,8 | 2670 | ▲3435 | 128,6 | 2822 | ▲3529 | 125 |
Қабланбек ауылдық округі | 15148 | ▲18493 | 122,1 | 7461 | ▲9208 | 123,4 | 7687 | ▲9285 | 120,8 |
Құркелес ауылдық округі | 19186 | ▲30989 | 161,5 | 9684 | ▲15568 | 160,7 | 9502 | ▲15421 | 162,2 |
Қызылжар ауылдық округі | 6229 | ▲7627 | 122,4 | 3158 | ▲3881 | 122,9 | 3071 | ▲3746 | 122 |
Сарыағаш қалалық әкімдігі | 40280 | ▲59606 | 148 | 19732 | ▲29591 | 150 | 20548 | ▲30015 | 146,1 |
Тегісшіл ауылдық округі | 4825 | ▲6259 | 129,7 | 2456 | ▲3117 | 126,9 | 2369 | ▲3142 | 132,6 |
ЖАЛПЫ САНЫ | 162031 | ▲211851 | 130,7 | 80868 | ▲106516 | 131,7 | 81163 | ▲105335 | 129,8 |
Шаруашылығы
Сарыағаш ауданында мақта, жүзім, көкөніс, астық, жеміс, бақша, картоп, қаракөл қойы, биязы жүнді қой, сүтті-етті мал, шошқа өсіруге маманданған 4 ұжымшар, 16 кеңшар, Мемлекеттік сұрыптау ст. болған. Ауданда 16 өнеркәсіп орны, 7077 агроқұрылым, оның ішінде: 101 заңды тұлға, 6976 шаруа қожалықтары бар. Аудан аумағында «Сарыағаш шипажайы» АҚ, «Арман», «Алтын бұлақ – Р» демалыс орындары, балалар шипажайы бар. «Алекс» ЖШС – Қазақстан – Польша бірлескен кәсіпорны, «Демеу», «Әсем-ай», «Курорт – Барс – 2030» ЖШС-тері Сарыағаш шипалы суын құятын кәсіпорындар, «Мырзакент»АҚ, «Айша бибі» ӨК – мақта тазарту завотында мақта талшығын өндіреді. «Сенім» ЖШС – тігін, тоқыма бұйымдарын шығарады. Сарыағаш. ауданында жүзім шаруашылығын өркендету үшін «Жүзім» бағдарламасы жасалынған, бұл бағытта «Қабыланбек» шарап жасайтын компаниясы, «Дербісек – Бахус» ЖШС, «Назико» ЖШС, «Ақжол» АҚ-ның шарап заттары, жүзім өңдейтін 6 цех жұмыс істейді. Ауданның барлық егіс көлемінің үштен бір бөлігіне дәнді дақыл, 11,9%-на көкөніс, 17,3%-на мақта, 31,1%-на жүзімдік егілген. Облыстағы арпаның жалпы өнімінің – 9,5%, жүгерінің – 26,5%, күнбағыстың – 36,5%, картоптың – 30,5%, көкөністің – 26,4%, жемістің – 24,5%, жүзімнің 39,9% жиналады. Облыстағы темекі өсіретін бірден-бір аудан. Аудан шаруашылықтарында облыстағы мүйізді ірі қара малдың – 10,4%, оның ішінде сиырдың – 12,5%, қой мен ешкінің – 13,7%, шошқаның – 3,7%, жылқының – 8,4% шоғырланған; түйе – 180, құс – 75,3 мың басты құрайды. Келес өзенінің бойында «Келес» ӨК-нің су электр ст. электр энергиясын өндіреді. Жалпы білім беретін 137 мектеп бар, оның 94-і орта, 15-і орталау, 28-і бастауыш және 2 спорт, музыка мектептері. Мәдени мекемелерден 290 мәдениет орталықтары мен 36 кітапхана бар. Денсаулық сақтау саласында 2 емхана, 4 аурухана, 24 отбасылық дәрігерлік амбулатория, 104 фельдш.-акушерлік пункт, туберкулезге қарсы диспансер жұмыс істейді. Өзбекстанмен шекаралас Жібек жолы ауылында кеден бекеті орналасқан. Аудан жерінен Шымкент – Термез Халықараралық автомобил магистралі, Орынбор – Ташкент темір жолы өтеді.
Аудандағы ірі, орта және шағын әртүрлі меншіктегі кәсіпорындардың өнім шығарып тұрғандары 46% құрайды.
Өнеркәсіп саласы бойынша негізінен Сарыағаш минералды су құю (28.4%) және жеңіл өнеркәсіп (24.7%) салалары бар. Атап айтқанда «Алекс» ЖШС-минералды су құю өндірісі, «Айша-Бибі» ЖШС-мақта талшықтары өндірісі, «АВК Капланбек» АШК-жоғары сапалы шарап өнімдері, «Сенім» ЖШС-жеңіл өнеркәсіп өнімдерін өндіреді. «Әуес», «Жылға-Агро» ЖШС-тері - бидай ұнын экспортқа шығаруда. «Дина-Н» ЖШС-құрылыс материалдарының 8 түрін шығаруда.
«Сарыағаш шипажайы»
Ауданның бiрден-бiр табиғи байлығы жер асты минералды емдiк-ас сулары болып табылады. Қазiргi кезде 55 термальды су скважиналарының барлығы аудан мекемелерi мен тұрғындарына қызмет көрсетуде. Аудан аумағында аты Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге де мәлiм «Сарыағаш шипажайы» МҚК, «Алтын-Бұлақ», «Арман» санаториясы, «Ана мен бала» шипажайы сияқты 10 демалыс аймағы бар. «Сарығаш шипажайы» - бальнеологиялық шипажай, Ташкент қаласынан 15 шақырымдай қащықтықта орналасқан. 1953 – 1956 жылдар аралығында емдеу орнына айналды. «Сарыағаш шипажайы» табиғи байлығы жер асты минералды емдiк-ас сулары болып табылатынтықтан, шаруашылық ұңғымалардан тәулігіне 84 м3 су алады. Ауасы құрғақ, жазы ыстық, ұзақ, қысы жұмсақ. Емге пайдаланатын минералды суының температурасы 49 – 52С. Құрамында кремний қышқылы, радиоактивті элементтер, азот, гидрокарбонат, натрий, калий, кальций, магний, алюминий, мыс, марганец, молибден және микроэлементтер бар. Ас қорыту органдарының қызметі, зат алмасуы бұзылған, жүйке жүйесі, қол-аяқ, тері, әйел ауруларымен сырқаттанып қалғандар келіп емделеді. Бұл шипажай Қазақстан Республикасы және басқада тыс жерлерге белгілі.
Дереккөздер
- Сарыағаш ауданының жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі 2022-2023 жылдарға арналған жоспарын бекіту туралы
- Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
- Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)
- Ресей империясы, КСРО халық санақтары
- ҚР халық санақтары
- 2021 жылғы ұлттық халық санағының қорытындылары
- Қазақ Энциклопедиясы, 7 том
- https://qazir.kz/article/Saryagash_qalasy
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Saryagash audany Tүrkistan oblysynyn ontүstik boligindegi әkimshilik aumaktyk bolik 1939 zhyly kurylgan Zherinin aumagy 4 2 myn km Ortalygy Saryagash kalasy Қazakstan audanySaryagash audanyEltanbasyӘkimshiligiOblysyTүrkistan oblysyAudan ortalygySaryagashAuyldyk okrugter sany13Қalalyk әkimdikter sany1Auyl sany62Қala sany1ӘkimiArman Ajdaruly AbdullaevAudan әkimdiginin mekenzhajySaryagash kalasy Ismailov koshesi 37Tarihy men geografiyasyKoordinattary41 37 12 s e 68 43 12 sh b 41 62000 s e 68 72000 sh b 41 62000 68 72000 G O Ya Koordinattar 41 37 12 s e 68 43 12 sh b 41 62000 s e 68 72000 sh b 41 62000 68 72000 G O Ya Қurylgan uakyty1939Zher aumagy4 181 km Uakyt beldeuiUTC 5 00TurgyndaryTurgyny218 998 adam 2023 Ұlttyk kuramykazaktar 85 70 tәzhikter 5 00 ozbekter 2 79 әzerbajzhandar 1 67 tүrikter 1 35 orystar 1 08 tatarlar 0 75 ujgyrlar 0 68 baska ult okilderi 0 98 Sandyk identifikatorlaryAvtomobil kody13Saryagash audanynyn әkimdigiTarihy1928 zhyly ortalygy Saryagash auylynda Keles audany kurylgan 1939 zhyly 16 kazanda atalgan audan Keles Saryagash audandary bolyp ekige bolindi 1963 zhyly 2 kantarda Saryagash audanyna taratylgan Keles audanynyn aumagy beriledi 1969 zhyly 13 kantarda Keles audany ekinshi ret kurylyp 1988 zhyly Saryagash audany kuramyna kajtadan otedi 1989 zhyly 13 kazanda Keles audany үshinshi ret bolinip shygyp 1997 zhyly 24 sәuirde tagy taratylady 2018 zhyly 5 mausymda Keles audany tortinshi ret kajta bolinip shykty Geografiyalyk orny zher bederiSoltүstiginde Arys kalasymen shygysynda Қazygurt batysynda Shardara ontүstiginde Keles audandarymen zhәne ontүstik shygysynda Өzbekstanmen shektesedi Audan zheri negizinen tobeli kyrkaly zhazykty keledi Soltүstigin Beltau zhotasy 592 m batysyn Yzakudyk kumy Қauynbajmolda zhotasy ontүstigin Shardara bogeni alyp zhatyr Zher kojnauynda mәrmәr kum bentonit balshygy shipaly mineraldy suy barlangan Klimaty kontinenttik kysy zhumsak zhazy ystyk kuan Auanyn zhyldyk ortasha temperaturasy kantarda 2 3 S shildede 24 28 S Zhauyn shashynnyn zhyldyk ortasha molsheri 200 300 mm Audannyn batysyn bojlaj Syrdariya Ontүstik shygysynan Keles Қurkeles Ashysaj ozenderi agyp otedi Zheri sur topyrakty zhәne kumdy keledi Betege zhusan zhүzgin bayalysh ozen bojlarynda kamys buta aralas agash osedi Қaskyr tүlki koyan sarshunak kүzen zhylan men kesirtkenin tүrleri kezdesedi Өsimdikterdin osip onu merzimi 220 320 tәulik Audan aumagynan suly Keles zhәne Қur Keles ozenderi agyp otedi Halky1959 1970 1979 1989 1999 2009 2021 58841 80107 96586 190366 212848 162031 211851 Turgyny 186 109 adam 2019 Halky kop ultty basym kopshiligi kazaktar 85 09 odan baska ozbekter 2 98 tәzhikter 5 00 әzerbajzhandar 1 70 orystar 1 24 tүrikter 1 41 t b ult okilderi turady Iri eldi mekenderi 2003 Saryagash kalasy 26 0 myn adam Abaj 18 0 Derbisek 10 3 Zhibek zholy 5 8 Yntymak 5 4 Қabylanbek 5 1 Akzhar 5 0 Қyzylzhar 4 7 Zhylga 4 1 Darbaza 3 7 Akniet 3 6 Қurkeles 3 3 Қoshkarata 3 2 K Marks 3 1 Akzhol 3 0 Taskesken 3 0 Kokterek kenti 2 6 Әkimshilik bolinisi63 eldi meken 1 kalalyk әkimdik pen 13 auyldyk okrugke biriktirilgen Halkynyn sany 2009 2021 Auyldyk okrugteri 2009 2021 2021 2009 ga pajyzben Erler 2009 Erler 2021 2021 2009 ga pajyzben Әjelder 2009 Әjelder 2021 2021 2009 ga pajyzbenAkzhar auyldyk okrugi 6778 7594 112 3471 3868 111 4 3307 3726 112 7Әlimtau auyldyk okrugi 1705 1438 84 3 888 747 84 1 817 691 84 6Darbaza auyldyk okrugi 6491 7278 112 1 3232 3695 114 3 3259 3583 109 9Derbisek auyldyk okrugi 12168 14670 120 6 6164 7501 121 7 6004 7169 119 4Zhartytobe auyldyk okrugi 15656 19557 124 9 7868 9945 126 4 7788 9612 123 4Zhemisti auyldyk okrugi 3273 4444 135 8 1643 2216 134 9 1630 2228 136 7Zhylga auyldyk okrugi 8633 8634 100 4406 4494 102 4227 4140 97 9Zhibek zholy auyldyk okrugi 16167 18298 113 2 8035 9250 115 1 8132 9048 111 3Kokterek auyldyk okrugi 5492 6964 126 8 2670 3435 128 6 2822 3529 125Қablanbek auyldyk okrugi 15148 18493 122 1 7461 9208 123 4 7687 9285 120 8Қurkeles auyldyk okrugi 19186 30989 161 5 9684 15568 160 7 9502 15421 162 2Қyzylzhar auyldyk okrugi 6229 7627 122 4 3158 3881 122 9 3071 3746 122Saryagash kalalyk әkimdigi 40280 59606 148 19732 29591 150 20548 30015 146 1Tegisshil auyldyk okrugi 4825 6259 129 7 2456 3117 126 9 2369 3142 132 6ZhALPY SANY 162031 211851 130 7 80868 106516 131 7 81163 105335 129 8SharuashylygySaryagash audanynda makta zhүzim kokonis astyk zhemis baksha kartop karakol kojy biyazy zhүndi koj sүtti etti mal shoshka osiruge mamandangan 4 uzhymshar 16 kenshar Memlekettik suryptau st bolgan Audanda 16 onerkәsip orny 7077 agrokurylym onyn ishinde 101 zandy tulga 6976 sharua kozhalyktary bar Audan aumagynda Saryagash shipazhajy AҚ Arman Altyn bulak R demalys oryndary balalar shipazhajy bar Aleks ZhShS Қazakstan Polsha birlesken kәsiporny Demeu Әsem aj Kurort Bars 2030 ZhShS teri Saryagash shipaly suyn kuyatyn kәsiporyndar Myrzakent AҚ Ajsha bibi ӨK makta tazartu zavotynda makta talshygyn ondiredi Senim ZhShS tigin tokyma bujymdaryn shygarady Saryagash audanynda zhүzim sharuashylygyn orkendetu үshin Zhүzim bagdarlamasy zhasalyngan bul bagytta Қabylanbek sharap zhasajtyn kompaniyasy Derbisek Bahus ZhShS Naziko ZhShS Akzhol AҚ nyn sharap zattary zhүzim ondejtin 6 ceh zhumys istejdi Audannyn barlyk egis koleminin үshten bir boligine dәndi dakyl 11 9 na kokonis 17 3 na makta 31 1 na zhүzimdik egilgen Oblystagy arpanyn zhalpy oniminin 9 5 zhүgerinin 26 5 kүnbagystyn 36 5 kartoptyn 30 5 kokonistin 26 4 zhemistin 24 5 zhүzimnin 39 9 zhinalady Oblystagy temeki osiretin birden bir audan Audan sharuashylyktarynda oblystagy mүjizdi iri kara maldyn 10 4 onyn ishinde siyrdyn 12 5 koj men eshkinin 13 7 shoshkanyn 3 7 zhylkynyn 8 4 shogyrlangan tүje 180 kus 75 3 myn basty kurajdy Keles ozeninin bojynda Keles ӨK nin su elektr st elektr energiyasyn ondiredi Zhalpy bilim beretin 137 mektep bar onyn 94 i orta 15 i ortalau 28 i bastauysh zhәne 2 sport muzyka mektepteri Mәdeni mekemelerden 290 mәdeniet ortalyktary men 36 kitaphana bar Densaulyk saktau salasynda 2 emhana 4 auruhana 24 otbasylyk dәrigerlik ambulatoriya 104 feldsh akusherlik punkt tuberkulezge karsy dispanser zhumys istejdi Өzbekstanmen shekaralas Zhibek zholy auylynda keden beketi ornalaskan Audan zherinen Shymkent Termez Halykararalyk avtomobil magistrali Orynbor Tashkent temir zholy otedi Audandagy iri orta zhәne shagyn әrtүrli menshiktegi kәsiporyndardyn onim shygaryp turgandary 46 kurajdy Өnerkәsip salasy bojynsha negizinen Saryagash mineraldy su kuyu 28 4 zhәne zhenil onerkәsip 24 7 salalary bar Atap ajtkanda Aleks ZhShS mineraldy su kuyu ondirisi Ajsha Bibi ZhShS makta talshyktary ondirisi AVK Kaplanbek AShK zhogary sapaly sharap onimderi Senim ZhShS zhenil onerkәsip onimderin ondiredi Әues Zhylga Agro ZhShS teri bidaj unyn eksportka shygaruda Dina N ZhShS kurylys materialdarynyn 8 tүrin shygaruda Saryagash shipazhajy Audannyn birden bir tabigi bajlygy zher asty mineraldy emdik as sulary bolyp tabylady Қazirgi kezde 55 termaldy su skvazhinalarynyn barlygy audan mekemeleri men turgyndaryna kyzmet korsetude Audan aumagynda aty Қazakstan Respublikasynan tys zherlerge de mәlim Saryagash shipazhajy MҚK Altyn Bulak Arman sanatoriyasy Ana men bala shipazhajy siyakty 10 demalys ajmagy bar Sarygash shipazhajy balneologiyalyk shipazhaj Tashkent kalasynan 15 shakyrymdaj kashyktykta ornalaskan 1953 1956 zhyldar aralygynda emdeu ornyna ajnaldy Saryagash shipazhajy tabigi bajlygy zher asty mineraldy emdik as sulary bolyp tabylatyntyktan sharuashylyk ungymalardan tәuligine 84 m3 su alady Auasy kurgak zhazy ystyk uzak kysy zhumsak Emge pajdalanatyn mineraldy suynyn temperaturasy 49 52S Қuramynda kremnij kyshkyly radioaktivti elementter azot gidrokarbonat natrij kalij kalcij magnij alyuminij mys marganec molibden zhәne mikroelementter bar As korytu organdarynyn kyzmeti zat almasuy buzylgan zhүjke zhүjesi kol ayak teri әjel aurularymen syrkattanyp kalgandar kelip emdeledi Bul shipazhaj Қazakstan Respublikasy zhәne baskada tys zherlerge belgili DerekkozderSaryagash audanynyn zhajylymdardy baskaru zhәne olardy pajdalanu zhonindegi 2022 2023 zhyldarga arnalgan zhosparyn bekitu turaly Қazakstan Respublikasy halkynyn zhynysy zhәne zhergilikti zherdin tipine karaj sany 2023 zhylgy 1 kantarga Қazakstan Respublikasy halkynyn zhekelegen etnostary bojynsha sany 2022 zhyl basyna Resej imperiyasy KSRO halyk sanaktary ҚR halyk sanaktary 2021 zhylgy ulttyk halyk sanagynyn korytyndylary Қazak Enciklopediyasy 7 tom https qazir kz article Saryagash qalasy