Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Прометий (лат. Promethium; Pm) — Менделеевтің периодты системасының ІІІ тобындағы радиоактивті химиялық элемент; рет нөмірі 61, лантанидтер қатарына жатады. Қысқа уақыт сақталатын радитоактивті элемент болғаннан кейін табиғатта өте сирек кездеседі. Ең ұзақ сақталатын изотопының 145Pm жартылай ыдырау мерзімі Т1/2 = 18 ж.
| |||||
| Атом қасиеті | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Атауы, символ, нөмірі | Прометий, 61 | ||||
| Топ типі | |||||
| Топ, период, блок | ІІІ, 6, f | ||||
| Атомдық масса () | |||||
| Электрондық конфигурация | [Xe] 4f5 6s2 | ||||
| Қабықшалар бойынша электрондар | 2, 8, 18, 23, 8, 2 | ||||
| Атом радиусы | 183 | ||||
| Химиялық қасиеттері | |||||
| 199 | |||||
| 1,1 (Полинг шкаласы) | |||||
| Жай заттың термодинамикалық қасиеттері | |||||
| Термодинамикалық фаза | |||||
| Тығыздық () | 7,26 г/см³ | ||||
| Балқу температурасы | 1441 K | ||||
| Қайнау температурасы | ~3273 K | ||||
| Жай заттың кристаллдық торы | |||||
| c/a қатынас | 3,19 | ||||
| Басқа да қасиеттері | |||||
| (300 K) 17,9 Вт/(м·К) | |||||
| 7440-12-2 | |||||
1945 ж. американ ғылымдары Джакоб Маринский, Лоуренс Гледенин және Чарльз Кориелл уран бөлінуі кезінде пайда болған өнімнен 147Pm изотопын (жартылай ыдырау мерзімі Т1/2 = 2,7 ж. ) алған. Атауын грек мифологияның кейіпкері - адамдарды қорғайтын және отты Зевстен алып кетіп адамдарға берген каһарманы - Прометейдің атынан алған.
Металл Прометийдің тығыздығы 7,26 г/сm², балқу температурасы t = 1080°С. Қосылыстарында +3 валентті.
Прометийдің таза күйінде тотығы Pm2О3, хлориді Pm2, нитраты Pm(NO3)3, сондай-ақ оксалаты Pm2(С2O4)3*10Н2O алынған 147Pm изотопы ұзақ уақыт ыдырамай сақталатын радиоактивті улы зат, бұл атом бомбасы жарылғанда түзеледі.
Алынуы
Металл прометий PmF3-тен металлотермия арқылы алынады. 147Pm ядролық реакторларда түзілген әртүрлі элементтердің радиоактивті изотоптарының қоспасынан бөлінеді.
-
![image]()
Jacob A. Marinsky -
![image]()
Lawrence E. Glendenin -
![image]()
Charles D. Coryell
Дереккөздер
- “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Prometij lat Promethium Pm Mendeleevtin periodty sistemasynyn III tobyndagy radioaktivti himiyalyk element ret nomiri 61 lantanidter kataryna zhatady Қyska uakyt saktalatyn raditoaktivti element bolgannan kejin tabigatta ote sirek kezdesedi En uzak saktalatyn izotopynyn 145Pm zhartylaj ydyrau merzimi T1 2 18 zh 61 Neodim Prometij SamarijPm Np Periodicheskaya sistema elementov61 PmAtom kasietiAtauy simvol nomiriPrometij 61Top tipiLantanoidtarTop period blokIII 6 fAtomdyk massa 144 9127 m a b g mol Elektrondyk konfiguraciya Xe 4f5 6s2Қabykshalar bojynsha elektrondar2 8 18 23 8 2Atom radiusy183Himiyalyk kasietteri1991 1 Poling shkalasy 1 shi 540 kDzh mol eV 2 shi 1050 kDzh mol eV Zhaj zattyn termodinamikalyk kasietteriTermodinamikalyk fazaҚatty deneTygyzdyk 7 26 g sm Balku temperaturasy1441 KҚajnau temperaturasy 3273 KZhaj zattyn kristalldyk toryc a katynas3 19Baska da kasietteri 300 K 17 9 Vt m K 7440 12 2Prometij PmPrometij alynatyn uran keni 1945 zh amerikan gylymdary Dzhakob Marinskij Lourens Gledenin zhәne Charlz Koriell uran bolinui kezinde pajda bolgan onimnen 147Pm izotopyn zhartylaj ydyrau merzimi T1 2 2 7 zh algan Atauyn grek mifologiyanyn kejipkeri adamdardy korgajtyn zhәne otty Zevsten alyp ketip adamdarga bergen kaһarmany Prometejdin atynan algan Metall Prometijdin tygyzdygy 7 26 g sm balku temperaturasy t 1080 S Қosylystarynda 3 valentti Prometijdin taza kүjinde totygy Pm2O3 hloridi Pm2 nitraty Pm NO3 3 sondaj ak oksalaty Pm2 S2O4 3 10N2O alyngan 147Pm izotopy uzak uakyt ydyramaj saktalatyn radioaktivti uly zat bul atom bombasy zharylganda tүzeledi AlynuyMetall prometij PmF3 ten metallotermiya arkyly alynady 147Pm yadrolyk reaktorlarda tүzilgen әrtүrli elementterdin radioaktivti izotoptarynyn kospasynan bolinedi Jacob A Marinsky Lawrence E Glendenin Charles D CoryellDerekkozder Қazakstan Ұlttyk enciklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998