Омар хан

Омар Хан, Омар Нарботаұлы немесе Сейіт Мұхаммед Омар хан (1787, Қоқан – 1822, Қоқан) — Қоқан хандығының ханы (1809–1822). кейін билікке келді. Әйелі — өзбек әдебиетінің классигі Мохларойим Надира.

Омар хан
Лауазымы
Қоқан хандығының ханы
1809 — 1823
Ізашары	Әлім хан
Ізбасары
Өмірбаяны
Діні	Ислам
Дүниеге келуі	1787 (1787) Қоқан
Қайтыс болуы	1822 (1822) Қоқан
Әкесі	Нарбота би
Жұбайы	Надира
Балалары	ұлдары: Махмұд сұлтан
өңдеу

Оның тұсында қоқандықтардың Оңтүстік Қазақстанға басқыншылық саясаты күшейе түсті. Ташкенттің солтүстігінде жатқан бірқатар қалалар мен бекіністерге жорық жасап, 1813 жылы Қарнақ, 1814 жылы Түркістан қалаларын басып алды. Әсіресе Түркістан қаласын алуға үлкен мән беріп, осыдан бастап өзін «әмір әл-муслимин» – «мұсылмандардың әміршісі» деп атауға бұйрық берді және мұсылмандардың халифы саналатын түрік сұлтанына Түркістанды бағындырғаны жөнінде хат жазып, Ыстанбұлға арнайы елшілік жіберді. Қоқан – Бұхар арасындағы бақталастықты пайдаланған Түркістанның билеушісі Тоқай төре Бұхар хандығын паналап, сондағы қазақтардан қол жинады. Бірақ Түркістанды қайтармақ болған әрекеттері сәтсіз болды. 1821 жылы қоқандықтарға қарсы Тентек төре бастаған қазақтардың көтерілісі болды. Бұл жолы Омар Сайрам, Шымкент қалаларын басып алды. Тентек төре баж салығы мен зекет төлеп тұруға келісім беруге мәжбүр болды. Ал кейбір қазақ төрелері оған өз еріктерімен бағынды. Омар хан солтүстік-батыста , шығыста Іле өзеніне дейінгі жерге Ақмешіт, Күмісқорған, Жаңақорған, Жөлек, , Әулиеата, Ақсу, т.б. бекіністер салды. Мұндай бекініс қамалдар Талас, Шу өзендері бойындағы қырғыздар жеріне де салынды. Оның тұсында Қоқанның ресми жылнамасы – Умарнама және Шахнама-ий Умар-хани жазылды. Ол көптеген мешіт-медреселер салдырды, Әмір деген бүркеншек атпен парсы және түркі тілдерінде өлеңдер жинағын қалдырды.

Ш.Уәлиханов Қоқан хандары Омар ханнан бастап өздеріне «сейіт» деген сөзді қосып айтатын болған деп көрсетті.

Дереккөздер

1. Қазақ энциклопедиясы 7- том