Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Силлогизм (ағылш. syllogism, грек. συλλογισμός - syllogismos, 'қорытындылау, тұжырым') — логикалық ойлау формасы, абстрактілі ойлаудың маңызды түрі — силлогизм жолымен қол жеткізілген білім. Болмыс туралы білімді логикалық пайыммен ұғым, пікір, ой қорытынды формасында тұжырымдаймыз. Ойлаудың бұл формалары дүниетаным қалыптастырудың негізгі әдісі есептеледі.
Силлогизм — бір немесе бірнеше пікір қоспасынан шыққан жаңа пікір түріндегі ойлау формасы. Егер негізгі дұрыс болса, шығарған да дұрыс болады.
Берілген пікірден қорытынды шығару үшін ол пікірді мазмүны бойынша белгілі тәртіпте бір-бірімен байланыстыруымыз керек. Кездейсоқ қатар келетін пікірден қорытынды шығаруға болмайды. Өйткені, оларда ортақ мазмұн жоқ. Мысалы, мына екі пікірден қорытынды шығаруға болмайды: "Барлық құстар — жануар", "Капиталистердің бәрі — қанаушы", өйткені бұл пікірлердің арасында логикалық байланыс жоқ.
Дедуктивті пайымдау қорытындынын көп тараған айрықша формасын логика атасы Аристотель силлогизм (грек. "силлогизм"— жинақтау, корыту) деп атаған болатын. Бұл термин осы күнге дейін сақталып келеді. Силлогизм дегеніміз — екі немесе одан да көп алғышарттардан қорытынды, шығаратын дедукциялық ой қорытынды. Дедукциялық ой қорытынды немесе силлогизм — біреуі міндетті түрде жалпы пікір болатын екі пікірден үшінші пікір шығаратын ой қорытынды.
Мысалы: Барлық оқушылардың күнделігі бар. Дәурен — оқушы. Яғни, Дәуреннің де күнделігі бар.
Қарапайым силлогизм және полисиллогизм
Дедуктивті ой қорытындыға тән формасы — қарапайым силлогизм болып табылады. Қарапайым силлогизм екі сілтемеден және корытындыдан тұрады. Ал егер бірнеше қарапайым силлогизм бір ой қорытынды түрінде біріксе, онда ол күрделі силлогизм немесе полисиллогизм деп аталады.
Қарапайым силлогизмнің жалпы тәртіптері. Қарапайым силлогизм ақиқат сілтемелерді қатаң сақтамай, ақиқат қорытынды жасауға болмайтын жеке ережелерге бағынады. Осы ережелердің көмегімен силлогизмдік ой корытындылардағы қателіктерді табуға болады.
Силлогизмнің 7 ережесі
Силлогизмнің жалпы 7 ережесі бар: үш термин және төрт сілтеме ережелері.
Терминдер ережесі:
- Әрбір силлогизмде үш термин ғана болуы керек.
- Орта термин сілтемелердің біреуіне белінуі керек.
- Егер термин сілтемелерге бөлінбесе, онда ол қорытындыда да бөлінбейді.
Сілтеме ережелері:
- Екі қанағаттанғысыз сілтемелерден корытынды шығаруға болмайды.
- Егер сілтемелердің біреуі канағаттанғысыз болса, онда қорытынды да канағаттанғысыз болады.
- Екі жекеше сілтемеден қорытынды жасауға болмайды.
- Егер сілтемелердің бірі жекеше болса, онда корытынды да жекеше болады.
Силлогизмнің аксиомасы
Силлогизмнің үш терминінің (P-M-S) арасындағы қатынастар адамның ойлау практикасында сан мың рет қайталана келе, аксиомальщ сипатқа ие болады. Ал аксиома дегеніміз — ақиқаттығы өзінен-өзі көрініп тұрған, арнайы дәлелдеуді қажет етпейтін қағида екенін математикадан білеміз. Сондықтан да силлогизм адамның ой корытындысының табиғи формасы. Силлогизмнің аксиомасы терминдердің (ұғымдардың) көлемі жәнө белгілері жағынан екі түрлі тұжырымдалады.
Ғылым мен практиканың кез келген саласында таным үдерісі эмпириялык танымнан, яғни жеке нәрселер мен күбылыстардың сапалары мен қасиеттерін талдаудан басталады. Бір тектес табиғат және қоғам кұбылыстарын бақылау барысында зерттеуші ұқсас нәрселердің бөрінде кайталанатын белгілі бір касиеттерін табады. Олардың ұдайы қайталана беруі: ол қасиеттер белгілі бір топка, таігқа жататын барлық күбылыстар үшін ор- так жалпы қасиет екенін көрсетеді. Сөйтіп, жекеше білімнен жалпы білімге көшудің логикалық формасы — индукция әдісі қолданылады.
Индукциялық ой қорытындының негізгі идеясы — жеке айғактарды жинактап, жалпы ой корытып шығару. Бұл жалпылау өзінің мазмұны мен маңызы жағынан алуан түрлі — күнделікті карапайым іс — практикалық әрекеттен бастап, ғылымдағы тәжірибелік жалпылау немесе ғылымдардың ең жалпы заңдарын қорытып шығару.
Индукциялык ой қорытындының негізіне бір топқа жататын қайталанатын белгілер жайлы тәжірибе жолымен шығарылған жеке-дара жағдайлар алынады. Дедукциялык ой корытындымен салыстырғанда, индукциялық ой корытындының ақиқат сілтемелері әрдайым кажетті түрде ақиқат корытынды бере бермейді, өйткені индукциялық ой қорытынды жеке деректерге, тәжірибелік мәліметтерге негізделетіндіктен, ол деректердің барлық көріністерін түгел қамти алмайды. Тәжірибенің толық аяқталу-аяқталмауы индукциялык қорытындының логикалық сипатына айтарлыктай әсерін тигізеді. Сондықтан индукциялық қорытынды, негізінен, ықтималдық сипатта болады.
Тәжірибелік зерттеудің толықтығына, аяқталған- аяқталмағандығына қарай индукция толымды және толымсыз болып екі түрге бөлінеді.
Толымды индукция
Толымды индукция дегеніміз — белгілі бір құбылыстың барлық жағдайларын толық қамтитын алғышарттардан жалпы қорытынды шығаруымызға болатын индукциялык ой корытындының бір түрі.
—Өткен аптаның бірінші күні ауаның температурасы — 20°, екінші күні де — 20°, ал қалған күндері — 20° болғанын байқадық. Осы күндер жиылып, бір апта болады. Осыдан келіп біз өткен апта бойына ауаның температурасы — 20° болды деген қорытынды жасаймыз. Бұл ой қорытынды мына формада болады:
—Өткен аптада дүйсенбі, сейсенбі жәнө баска да күндері ауаның температурасы — 20° болды.
—Ал дүйсенбі, сейсенбі және басқа күндер жиылып, тұтас бір апта болады.
— Олай болса, өткен апта бойынша ауаның температурасы — 20' болды.
Толымды индукция тексеріп отырған құбылыстың барлық жағдайлары бізге белгілі болған уақытта ғана қолданылады (мысалы, геометрияда денелердің қасиеттерін, ал географияда дүниенің бөліктерін, дүние жүзіндегі елдерді жөне т.б. оқып үйренгенде толымды индукцияны қолдануға болады). Толымды индукциядан шығатын қорытынды тек белгілі жағдайларға ғана катысты болады. Мұнда басқа оқиғалар болуы мүмкін емес. Өйткені олай болғанда индукция толымды болмас еді.
Толымды индукцияны қолдану мүмкіндіктері шектеулі, өйткені көптеген нөрселер мен қүбылыстардың тобына жататын жеке түрлерін тольщ тізіп шығу іс жүзінде мүмкін емес. Зерттеушінің зерттеуі тиіс нәрселер мен құбылыстардың тобы шексіз болса, онда ой қорытынды толымсыз индукция формасында құрылады.
Толымсыз индукция.
Толымсыз индукция дегеніміз — зерттеліп отырған құбылыстың барлық жағдайларын қамтымайтын алғышарттардан жалпы қорытынды шығаратын индукциялық ой қорытындының бір түрі.
Толымсыз индукцияның ерекшелігі және сонымен бірге күндылығы мынада: біз толымсыз индукция арқылы зерттеп отырған құбылыстың барлық жағдайлары жөнінде жалпы қорытынды жасай алмаймыз. Бірақ толымсыз индукцияның сілтемелерінде ол жағдайлардың бәрі емес, біразы ғана көрсетіледі.
Алайда толымсыз индукцияны қолданатын жағдайлар есепке алынбаса, оның бұл ерекшелігі қате корытындыларға әкеп соқтыруы мүмкін. Мысалы, адамдар ақкудың барлығы ақ болады деп ойлап келген. Бұл қорытынды толымсыз индукция аркылы жасалған. Толымсыз индукцияның мұндай түрін қайшы жағдайлар кездеспейтін жай атап көрсету индукциясы деп атайды. Ғылыми индукция. Ғылыми индукция дегеніміз — белгілі топқа жататын нәрселердің кейбір бөлігінің себепті байланыстарын және мәнді қасиеттерін зерттеу негізінде, сол топқа жататын барлық нәрселер жөнінде жалпы қорытынды шығаратын индукциялық ой қорытындының бір түрі. Мұндай қорытынды жасау мүмкіншіліғі бір текті нәрселердің, қүбылыстардың өздеріне төн заңдылықтары мен себептерін білуге негізделген. Ғылыми индукция мен толымсыз индукцияның айырмасы осы жай атап көрсетуден корытындыланады. Мысалы, біз өзіміз көріп жүрген кұстардың барлығының ауамен тыныс алатынын бай- каймыз. Осыдан "барлық құстар ауамен тыныс алады" деген қорытынды жасаймыз. Бұл жай атап көрсету индукциясы деп аталады. Бірақ, біз бірнеше немесе тіпті бір құстың тіршілік ету үдерісін есептегенде ауаның өмір сүруге кажетті нөрсе екенін анықтағанбыз, енді біз ауаның барлык күстарға кажетті екені туралы жалпы қорытынды шығара аламыз. Бұл ғылыми индукция болады.
Ол өзінің қорытындыларында тек байқалған фактілердің санына сүйенуден гөрі (жай атап көрсету индукциясы секілді), фактілерді мұқият және жан-жақты зерттеуге ба- сымырақ сүйенеді. Егер фактілер зерттеу ісіне жаңа материалдар беретін болса және мұндағы заңдылықты тереңірек түсіну үшін мүмкіндік беретін болса, ғылыми индукция үшін фактілердің саны маңызды болады.
Аналогия
Ой қорытындының үшінші формасы жекеден жекеге қарай жасалады. Бұл форманы аналогия деп атайды.
Аналогия дегеніміз — екі нәрсенің кейбір белгілерінің үксастығынан бүл нәрселердің басқа белгілерінің ұқсастығы туралы корытынды жасауға мүмкіндік беретін ой корытындының формасы. Аналогия бойынша ой корытынды жасаудың мәнісі мынадай: А құбылысына бакылау жүргізіп, оның а, ә, б белгілері бар екенін анықтап, одан кейін Б құбылысына бақылау жүргізіл, оның да сол сиякты а, ә, б белгілері бар екенін аньщтадык деп есептейік. Оның үстіне Б құбылысында А құбылысында байқалмаған х бар екенін көрдік. Содан соң А мен Б-ның, а, ә, б белгілерінің үксастығына сүйеніп, А құбылысында да х белгісі бар болуы ықтимал деп күтеміз.
Аналогия бойынша жасалған ой қорытындыда әр уақыт тек ьщтимал қорытынды ғана шығады. Ықтималдықтың да дәрежесі бар, яғни ықтималдық жоғары болуы да, шамалы болуы да мүмкін. Аналогия бойынша жасалған қорытындылардың ішінде салыстырылып отырған неғүрлым көбірек ұқсас белгілеріне негізделген қорытындының ықтималдығы молырак. Бірақта егер ой корытынды жасап отырған нөрсенің немесе қүбылыстың корытындыда айтылған белгіге сөйкес келмейтін белгісі болса, онда ұқсас белгілер қаншама көп болса да, біздің корытындымыз жалған болып шығады.
Екі нәрсенің қасиеттерінің аналогиясы кейде ықтимал емес, ақиқат та қорытынды шығаруға мүмкіндік береді. Мысалы, Оңтүстік Африка қыраттарының геологиялық құры- лысы мен Шығыс Сібір қыраттарының құрылысында көп үксастыгы бар екен. Оңтүстік Африканың алмаз кенінің желісінен көгілдір минерал табылды. Дәл сондай көкшіл минерал Саха елінің бір кішкене өзені сағасынан да кездейсоқ табылды. Осыдан кейін, аналогия бойынша, бәлкім Саха елінде де алмаз кені бар шығар деген қорытынды жасалады.
Дереккөздер
- Қоғамдық білім негіздері: Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлықбағытындағы 10-сыныбына арналған окулық / Ә.Нысанбаев, Ғ.Есім, М.Изотов, К.Жүкешев, т.б. – Алматы: «Мектеп» баспасы, 2006 жыл. ISBN 9965-33-570-2
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Sillogizm agylsh syllogism grek syllogismos syllogismos korytyndylau tuzhyrym logikalyk ojlau formasy abstraktili ojlaudyn manyzdy tүri sillogizm zholymen kol zhetkizilgen bilim Bolmys turaly bilimdi logikalyk pajymmen ugym pikir oj korytyndy formasynda tuzhyrymdajmyz Ojlaudyn bul formalary dүnietanym kalyptastyrudyn negizgi әdisi esepteledi Sillogizm bir nemese birneshe pikir kospasynan shykkan zhana pikir tүrindegi ojlau formasy Eger negizgi durys bolsa shygargan da durys bolady Berilgen pikirden korytyndy shygaru үshin ol pikirdi mazmүny bojynsha belgili tәrtipte bir birimen bajlanystyruymyz kerek Kezdejsok katar keletin pikirden korytyndy shygaruga bolmajdy Өjtkeni olarda ortak mazmun zhok Mysaly myna eki pikirden korytyndy shygaruga bolmajdy Barlyk kustar zhanuar Kapitalisterdin bәri kanaushy ojtkeni bul pikirlerdin arasynda logikalyk bajlanys zhok Deduktivti pajymdau korytyndynyn kop taragan ajryksha formasyn logika atasy Aristotel sillogizm grek sillogizm zhinaktau korytu dep atagan bolatyn Bul termin osy kүnge dejin saktalyp keledi Sillogizm degenimiz eki nemese odan da kop algysharttardan korytyndy shygaratyn dedukciyalyk oj korytyndy Dedukciyalyk oj korytyndy nemese sillogizm bireui mindetti tүrde zhalpy pikir bolatyn eki pikirden үshinshi pikir shygaratyn oj korytyndy Mysaly Barlyk okushylardyn kүndeligi bar Dәuren okushy Yagni Dәurennin de kүndeligi bar Қarapajym sillogizm zhәne polisillogizmDeduktivti oj korytyndyga tәn formasy karapajym sillogizm bolyp tabylady Қarapajym sillogizm eki siltemeden zhәne korytyndydan turady Al eger birneshe karapajym sillogizm bir oj korytyndy tүrinde birikse onda ol kүrdeli sillogizm nemese polisillogizm dep atalady Қarapajym sillogizmnin zhalpy tәrtipteri Қarapajym sillogizm akikat siltemelerdi katan saktamaj akikat korytyndy zhasauga bolmajtyn zheke erezhelerge bagynady Osy erezhelerdin komegimen sillogizmdik oj korytyndylardagy katelikterdi tabuga bolady Sillogizmnin 7 erezhesiSillogizmnin zhalpy 7 erezhesi bar үsh termin zhәne tort silteme erezheleri Terminder erezhesi Әrbir sillogizmde үsh termin gana boluy kerek Orta termin siltemelerdin bireuine belinui kerek Eger termin siltemelerge bolinbese onda ol korytyndyda da bolinbejdi Silteme erezheleri Eki kanagattangysyz siltemelerden korytyndy shygaruga bolmajdy Eger siltemelerdin bireui kanagattangysyz bolsa onda korytyndy da kanagattangysyz bolady Eki zhekeshe siltemeden korytyndy zhasauga bolmajdy Eger siltemelerdin biri zhekeshe bolsa onda korytyndy da zhekeshe bolady Sillogizmnin aksiomasySillogizmnin үsh termininin P M S arasyndagy katynastar adamnyn ojlau praktikasynda san myn ret kajtalana kele aksiomalsh sipatka ie bolady Al aksioma degenimiz akikattygy ozinen ozi korinip turgan arnajy dәleldeudi kazhet etpejtin kagida ekenin matematikadan bilemiz Sondyktan da sillogizm adamnyn oj korytyndysynyn tabigi formasy Sillogizmnin aksiomasy terminderdin ugymdardyn kolemi zhәno belgileri zhagynan eki tүrli tuzhyrymdalady Induktivti pajymdauҒylym men praktikanyn kez kelgen salasynda tanym үderisi empiriyalyk tanymnan yagni zheke nәrseler men kүbylystardyn sapalary men kasietterin taldaudan bastalady Bir tektes tabigat zhәne kogam kubylystaryn bakylau barysynda zertteushi uksas nәrselerdin borinde kajtalanatyn belgili bir kasietterin tabady Olardyn udajy kajtalana berui ol kasietter belgili bir topka taigka zhatatyn barlyk kүbylystar үshin or tak zhalpy kasiet ekenin korsetedi Sojtip zhekeshe bilimnen zhalpy bilimge koshudin logikalyk formasy indukciya әdisi koldanylady Indukciyalyk oj korytyndynyn negizgi ideyasy zheke ajgaktardy zhinaktap zhalpy oj korytyp shygaru Bul zhalpylau ozinin mazmuny men manyzy zhagynan aluan tүrli kүndelikti karapajym is praktikalyk әreketten bastap gylymdagy tәzhiribelik zhalpylau nemese gylymdardyn en zhalpy zandaryn korytyp shygaru Indukciyalyk oj korytyndynyn negizine bir topka zhatatyn kajtalanatyn belgiler zhajly tәzhiribe zholymen shygarylgan zheke dara zhagdajlar alynady Dedukciyalyk oj korytyndymen salystyrganda indukciyalyk oj korytyndynyn akikat siltemeleri әrdajym kazhetti tүrde akikat korytyndy bere bermejdi ojtkeni indukciyalyk oj korytyndy zheke derekterge tәzhiribelik mәlimetterge negizdeletindikten ol derekterdin barlyk korinisterin tүgel kamti almajdy Tәzhiribenin tolyk ayaktalu ayaktalmauy indukciyalyk korytyndynyn logikalyk sipatyna ajtarlyktaj әserin tigizedi Sondyktan indukciyalyk korytyndy negizinen yktimaldyk sipatta bolady Tәzhiribelik zertteudin tolyktygyna ayaktalgan ayaktalmagandygyna karaj indukciya tolymdy zhәne tolymsyz bolyp eki tүrge bolinedi Tolymdy indukciya Tolymdy indukciya degenimiz belgili bir kubylystyn barlyk zhagdajlaryn tolyk kamtityn algysharttardan zhalpy korytyndy shygaruymyzga bolatyn indukciyalyk oj korytyndynyn bir tүri Өtken aptanyn birinshi kүni auanyn temperaturasy 20 ekinshi kүni de 20 al kalgan kүnderi 20 bolganyn bajkadyk Osy kүnder zhiylyp bir apta bolady Osydan kelip biz otken apta bojyna auanyn temperaturasy 20 boldy degen korytyndy zhasajmyz Bul oj korytyndy myna formada bolady Өtken aptada dүjsenbi sejsenbi zhәno baska da kүnderi auanyn temperaturasy 20 boldy Al dүjsenbi sejsenbi zhәne baska kүnder zhiylyp tutas bir apta bolady Olaj bolsa otken apta bojynsha auanyn temperaturasy 20 boldy Tolymdy indukciya tekserip otyrgan kubylystyn barlyk zhagdajlary bizge belgili bolgan uakytta gana koldanylady mysaly geometriyada denelerdin kasietterin al geografiyada dүnienin bolikterin dүnie zhүzindegi elderdi zhone t b okyp үjrengende tolymdy indukciyany koldanuga bolady Tolymdy indukciyadan shygatyn korytyndy tek belgili zhagdajlarga gana katysty bolady Munda baska okigalar boluy mүmkin emes Өjtkeni olaj bolganda indukciya tolymdy bolmas edi Tolymdy indukciyany koldanu mүmkindikteri shekteuli ojtkeni koptegen norseler men kүbylystardyn tobyna zhatatyn zheke tүrlerin tolsh tizip shygu is zhүzinde mүmkin emes Zertteushinin zertteui tiis nәrseler men kubylystardyn toby sheksiz bolsa onda oj korytyndy tolymsyz indukciya formasynda kurylady Tolymsyz indukciya Tolymsyz indukciya degenimiz zerttelip otyrgan kubylystyn barlyk zhagdajlaryn kamtymajtyn algysharttardan zhalpy korytyndy shygaratyn indukciyalyk oj korytyndynyn bir tүri Tolymsyz indukciyanyn ereksheligi zhәne sonymen birge kүndylygy mynada biz tolymsyz indukciya arkyly zerttep otyrgan kubylystyn barlyk zhagdajlary zhoninde zhalpy korytyndy zhasaj almajmyz Birak tolymsyz indukciyanyn siltemelerinde ol zhagdajlardyn bәri emes birazy gana korsetiledi Alajda tolymsyz indukciyany koldanatyn zhagdajlar esepke alynbasa onyn bul ereksheligi kate korytyndylarga әkep soktyruy mүmkin Mysaly adamdar akkudyn barlygy ak bolady dep ojlap kelgen Bul korytyndy tolymsyz indukciya arkyly zhasalgan Tolymsyz indukciyanyn mundaj tүrin kajshy zhagdajlar kezdespejtin zhaj atap korsetu indukciyasy dep atajdy Ғylymi indukciya Ғylymi indukciya degenimiz belgili topka zhatatyn nәrselerdin kejbir boliginin sebepti bajlanystaryn zhәne mәndi kasietterin zertteu negizinde sol topka zhatatyn barlyk nәrseler zhoninde zhalpy korytyndy shygaratyn indukciyalyk oj korytyndynyn bir tүri Mundaj korytyndy zhasau mүmkinshiligi bir tekti nәrselerdin kүbylystardyn ozderine ton zandylyktary men sebepterin biluge negizdelgen Ғylymi indukciya men tolymsyz indukciyanyn ajyrmasy osy zhaj atap korsetuden korytyndylanady Mysaly biz ozimiz korip zhүrgen kustardyn barlygynyn auamen tynys alatynyn baj kajmyz Osydan barlyk kustar auamen tynys alady degen korytyndy zhasajmyz Bul zhaj atap korsetu indukciyasy dep atalady Birak biz birneshe nemese tipti bir kustyn tirshilik etu үderisin eseptegende auanyn omir sүruge kazhetti norse ekenin anyktaganbyz endi biz auanyn barlyk kүstarga kazhetti ekeni turaly zhalpy korytyndy shygara alamyz Bul gylymi indukciya bolady Ol ozinin korytyndylarynda tek bajkalgan faktilerdin sanyna sүjenuden gori zhaj atap korsetu indukciyasy sekildi faktilerdi mukiyat zhәne zhan zhakty zertteuge ba symyrak sүjenedi Eger faktiler zertteu isine zhana materialdar beretin bolsa zhәne mundagy zandylykty terenirek tүsinu үshin mүmkindik beretin bolsa gylymi indukciya үshin faktilerdin sany manyzdy bolady AnalogiyaOj korytyndynyn үshinshi formasy zhekeden zhekege karaj zhasalady Bul formany analogiya dep atajdy Analogiya degenimiz eki nәrsenin kejbir belgilerinin үksastygynan bүl nәrselerdin baska belgilerinin uksastygy turaly korytyndy zhasauga mүmkindik beretin oj korytyndynyn formasy Analogiya bojynsha oj korytyndy zhasaudyn mәnisi mynadaj A kubylysyna bakylau zhүrgizip onyn a ә b belgileri bar ekenin anyktap odan kejin B kubylysyna bakylau zhүrgizil onyn da sol siyakty a ә b belgileri bar ekenin anshtadyk dep eseptejik Onyn үstine B kubylysynda A kubylysynda bajkalmagan h bar ekenin kordik Sodan son A men B nyn a ә b belgilerinin үksastygyna sүjenip A kubylysynda da h belgisi bar boluy yktimal dep kүtemiz Analogiya bojynsha zhasalgan oj korytyndyda әr uakyt tek shtimal korytyndy gana shygady Yktimaldyktyn da dәrezhesi bar yagni yktimaldyk zhogary boluy da shamaly boluy da mүmkin Analogiya bojynsha zhasalgan korytyndylardyn ishinde salystyrylyp otyrgan negүrlym kobirek uksas belgilerine negizdelgen korytyndynyn yktimaldygy molyrak Birakta eger oj korytyndy zhasap otyrgan norsenin nemese kүbylystyn korytyndyda ajtylgan belgige sojkes kelmejtin belgisi bolsa onda uksas belgiler kanshama kop bolsa da bizdin korytyndymyz zhalgan bolyp shygady Eki nәrsenin kasietterinin analogiyasy kejde yktimal emes akikat ta korytyndy shygaruga mүmkindik beredi Mysaly Ontүstik Afrika kyrattarynyn geologiyalyk kury lysy men Shygys Sibir kyrattarynyn kurylysynda kop үksastygy bar eken Ontүstik Afrikanyn almaz keninin zhelisinen kogildir mineral tabyldy Dәl sondaj kokshil mineral Saha elinin bir kishkene ozeni sagasynan da kezdejsok tabyldy Osydan kejin analogiya bojynsha bәlkim Saha elinde de almaz keni bar shygar degen korytyndy zhasalady DerekkozderҚogamdyk bilim negizderi Zhalpy bilim beretin mekteptin kogamdyk gumanitarlykbagytyndagy 10 synybyna arnalgan okulyk Ә Nysanbaev Ғ Esim M Izotov K Zhүkeshev t b Almaty Mektep baspasy 2006 zhyl ISBN 9965 33 570 2Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet