Мына мақаланы не бөлімін Мұхамеджан Қаратаев дегенмен біріктіруге ұсынылған. (Талқылауы) |
Мұхаметжан Қожаcбайұлы Қаратаев ( 27-ші желтоқсан, 1910 ж. т.) - әдебиет зерттеушісі, сыншы-ғалым, Қазақстан Республикасы ғылым академиясының академигі, Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген ғылым қайраткері.
Қаратаев Мұхамеджан Қожасбайұлы | |
---|---|
Қаратаев Мұхамеджан Қожасбайұлы | |
Дүниеге келгені: | 1910 ж. желтоқсанның 27 Телікөл мекені, қазіргі Қызылорда облысы, Сырдария ауданы |
Қайтыс болғаны: | 9 |
Ұлты: | қазақ |
Мансабы: | , жазушы, ғалым. докторы (1963), профессор (1965), Қаз. КСР-і ҒА- ның корреспондент мүшесі (1967), академигі (1975). Қаз. КСР-інің еңбек сіңірген гылым қайраткері (1974) |
Найман тайпасының Бағаналы руының Ақтаз бөлімінен шыққан.
Қаратаев Абай шығармаларын 30-жылдардан зерттей бастады. «Пушкин мен Абай» («Қазақ әдебиеті», 1937, 16 - ақпан), «Пушкин қазақ әдебиетінде»(«Әдебиет майданы», 1957, № 2), «Жүз жылдан кейінгі Пушкин» («Әдебиет майданы», 1936, № 11-12) деген мақалаларында Абай мен Пушкиннің ақындық Ұлылығын, идеялықтуыстығын, Пушкиннің Абайға және қазақ ақындарына әсерін сөзетті. Қазақстан совет жазушыларының 1 «Қазақ әдебиетіндегі сынның міндеттері» деген баяндамасында («Қаз. әдебиеті», 1937,16,30-мамыр)Қаратаев Баспасөздегі Абай туралы, оның ақындық тұлғасын танудағы жаңсақ пікірлерді сынға алады. Қаратаев « деген мақаласында («Туған әдебиеттуралы ойлар». - А., 1958, 123-132-6.) ақынды өз заманының прогресшіл, алдыңғы қатардағы қоғам күрескері деп бағалады. Келешекті кеңінен шолған ақын халқын орыс халқымен ынтымаққа бағыттады. Пушкин орыс әдебиетінде қалай қүрметтелсе, қазақ халқы солай бағалайды дейді. Сыншы Абай туралы жазғандарында оның халық мұңын жоқтаушы екенін, орыстың зиялыларынан өзі үйреніп, өзгөлерді де соған үндейтінін қуаттап отырады. Қаратаевқа «Шығар шың алда» кітабы үшін Абай атындағы Қаз КСР Мемлекеттік сыйлығы берілді (1974). Оның алғашқы күрделі еңбегі- С. Сейфулиннің "Қызыл ат" туралы мақала. Әдеби жұртшылық арасында үлкен айтыс туғызған бұл поэманың көркемдік-идеялық құны туралы дұрыстап талдау жасады. Ғ. Мүсіреповтың "Шұғыла" повесі туралы да оның сол кездегі мақаласы жұртшылық назарын аударды. Қаратаев тұтас алғанда қазақ әдебиетінің түрлі мәселелерін қамтыған жүзден астам мақаланың , қырықтан аса кітаптың авторы. Сонымен қоса, Қаратаев көркем аудармаға да елеулі еңбек сіңірді. М.Горкийдің "Менің университеттерім" , М.Шолоховтың "Тынық Дон" романының 3- кітабын қазақ тіліне аударды; көркем аударма теориясын дамытуға қызу ат салысып, қазақ әдебиетін орыс тіліне, орыс тілден қазақ тіліне аударудың негізгі мәселелері жыйында сүбелі еңбектері жазды. Қаратаев Еңбек Қызыл Ту, "Құрмет Белгісі" ордендерімен және бірнеше медальдармен мараппатталған.
Шығармалары
- «Туған әдебиет туралы ойлар» (1958),
- «Рожденная Октябрем» (1958), «Путешествия за песнями» (с Брагиным А.) (1958),
- I.Жансүгіров (1959),
- «Казахская литература» (1960),
- «Любить и утверждать прекрасное» (1960),
- «Өнерпаз болсаң арқалан» (1960),
- «Гудок в степи» (с Алтайским К.). (1961),
- «Даладағы дабыл» (1962), «Шеберлік шыңы на» (1963),
- «С. Сейфуллин» (1964),
- «Әдемілікке үйрететін ұстаз» (1965),
- «Осы заман шындығы - қазіргі әдебиет өзегі» (1965),
- «Социалистік реализмнің қазақ прозасындағы қалыптасуы» (1965),
- «Мировозрения и мастерство» (1965), «Сұлулықты қастерлен^» (1965),
- «Мұхтар Әуезов» (1967),
- «Эпостан эпопеяға» (1969),
- «От домбрыдо книги» (1969),
- «На пути солнца и ветра» (1969),
- «Әдебиет және эстетика» (1970),
- «Путешествие в Жер-Уюк» (1971),
- «Совет әдебиетінің мақтанышы» (1972),
- «Таңдамалы шығармалар» (1-3 том). (1974),
- «Свет русской культуры» (1975),
- «В Семье единой» (1976),
- «Эстетика казахского фолькпора» (1976),
- «Қазақ әдебиетінің классигі - М. Әуезов» (1977),
- «Жиделі-Байсын - земля счастья» (с К.Алтайским). (1977),
- «Вершины впереди» (1977),
- «Революция рухымен» (1978),
- «Новые горизонт» (1979),
- «Октябрь телі» (1980),
- «Ғ. Мүсрепов» (1982),
- «Көргенім мен көңілдегім» (1982),
- «Ізденіс іздері»( 1984),
- «Соб. Сой. В 3-х томах» (1986-1987),
- «Бетбұрыс белестері» (2005),
- «Ғасырлар үндеуі» (2006),
- «Основоположники казахской советской литературы» (совметно с Б.Наурызбаевым и М.Дуйсеновым). (1984),
- «Қазақ совет әдебиеті» (оқулық). (1938),
- «Қазақ совет әдебиеті» (оқулық). (Т.Нұртазин, С.Қирабаевпен бірге). (1968),
- «Қазақ совет әдебиеті» (оқулық). (С.Қирабаевпен бірге). (1971),
- «Қазақ совет әдебиеті» (оқулық). (1987),
- «Қазақ әдебиеті тарихы 3-т, 2-кіт.» (1967).
Дереккөздер
- Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «Атамұра» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9
- Қазақстан. Ұлттық Энциклопедия. Бас редакциясы, «Алматы» баспасы 2003
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Myna makalany ne bolimin Muhamedzhan Қarataev degenmen biriktiruge usynylgan Talkylauy Muhametzhan Қozhacbajuly Қarataev 27 shi zheltoksan 1910 zh t әdebiet zertteushisi synshy galym Қazakstan Respublikasy gylym akademiyasynyn akademigi Қazakstan Respublikasynyn enbek sinirgen gylym kajratkeri Қarataev Muhamedzhan ҚozhasbajulyҚarataev Muhamedzhan ҚozhasbajulyDүniege kelgeni 1910 zh zheltoksannyn 27 1910 12 27 113 zhas Telikol mekeni kazirgi Қyzylorda oblysy Syrdariya audanyҚajtys bolgany 9Ұlty kazakMansaby zhazushy galym doktory 1963 professor 1965 Қaz KSR i ҒA nyn korrespondent mүshesi 1967 akademigi 1975 Қaz KSR inin enbek sinirgen gylym kajratkeri 1974 Najman tajpasynyn Baganaly ruynyn Aktaz boliminen shykkan Қarataev Abaj shygarmalaryn 30 zhyldardan zerttej bastady Pushkin men Abaj Қazak әdebieti 1937 16 akpan Pushkin kazak әdebietinde Әdebiet majdany 1957 2 Zhүz zhyldan kejingi Pushkin Әdebiet majdany 1936 11 12 degen makalalarynda Abaj men Pushkinnin akyndyk Ұlylygyn ideyalyktuystygyn Pushkinnin Abajga zhәne kazak akyndaryna әserin sozetti Қazakstan sovet zhazushylarynyn 1 Қazak әdebietindegi synnyn mindetteri degen bayandamasynda Қaz әdebieti 1937 16 30 mamyr Қarataev Baspasozdegi Abaj turaly onyn akyndyk tulgasyn tanudagy zhansak pikirlerdi synga alady Қarataev degen makalasynda Tugan әdebietturaly ojlar A 1958 123 132 6 akyndy oz zamanynyn progresshil aldyngy katardagy kogam kүreskeri dep bagalady Keleshekti keninen sholgan akyn halkyn orys halkymen yntymakka bagyttady Pushkin orys әdebietinde kalaj kүrmettelse kazak halky solaj bagalajdy dejdi Synshy Abaj turaly zhazgandarynda onyn halyk munyn zhoktaushy ekenin orystyn ziyalylarynan ozi үjrenip ozgolerdi de sogan үndejtinin kuattap otyrady Қarataevka Shygar shyn alda kitaby үshin Abaj atyndagy Қaz KSR Memlekettik syjlygy berildi 1974 Onyn algashky kүrdeli enbegi S Sejfulinnin Қyzyl at turaly makala Әdebi zhurtshylyk arasynda үlken ajtys tugyzgan bul poemanyn korkemdik ideyalyk kuny turaly durystap taldau zhasady Ғ Mүsirepovtyn Shugyla povesi turaly da onyn sol kezdegi makalasy zhurtshylyk nazaryn audardy Қarataev tutas alganda kazak әdebietinin tүrli mәselelerin kamtygan zhүzden astam makalanyn kyryktan asa kitaptyn avtory Sonymen kosa Қarataev korkem audarmaga da eleuli enbek sinirdi M Gorkijdin Menin universitetterim M Sholohovtyn Tynyk Don romanynyn 3 kitabyn kazak tiline audardy korkem audarma teoriyasyn damytuga kyzu at salysyp kazak әdebietin orys tiline orys tilden kazak tiline audarudyn negizgi mәseleleri zhyjynda sүbeli enbekteri zhazdy Қarataev Enbek Қyzyl Tu Қurmet Belgisi ordenderimen zhәne birneshe medaldarmen marappattalgan Shygarmalary2010 Қazakstan poshta markasy Tugan әdebiet turaly ojlar 1958 Rozhdennaya Oktyabrem 1958 Puteshestviya za pesnyami s Braginym A 1958 I Zhansүgirov 1959 Kazahskaya literatura 1960 Lyubit i utverzhdat prekrasnoe 1960 Өnerpaz bolsan arkalan 1960 Gudok v stepi s Altajskim K 1961 Daladagy dabyl 1962 Sheberlik shyny na 1963 S Sejfullin 1964 Әdemilikke үjretetin ustaz 1965 Osy zaman shyndygy kazirgi әdebiet ozegi 1965 Socialistik realizmnin kazak prozasyndagy kalyptasuy 1965 Mirovozreniya i masterstvo 1965 Sululykty kasterlen 1965 Muhtar Әuezov 1967 Epostan epopeyaga 1969 Ot dombrydo knigi 1969 Na puti solnca i vetra 1969 Әdebiet zhәne estetika 1970 Puteshestvie v Zher Uyuk 1971 Sovet әdebietinin maktanyshy 1972 Tandamaly shygarmalar 1 3 tom 1974 Svet russkoj kultury 1975 V Seme edinoj 1976 Estetika kazahskogo folkpora 1976 Қazak әdebietinin klassigi M Әuezov 1977 Zhideli Bajsyn zemlya schastya s K Altajskim 1977 Vershiny vperedi 1977 Revolyuciya ruhymen 1978 Novye gorizont 1979 Oktyabr teli 1980 Ғ Mүsrepov 1982 Korgenim men konildegim 1982 Izdenis izderi 1984 Sob Soj V 3 h tomah 1986 1987 Betburys belesteri 2005 Ғasyrlar үndeui 2006 Osnovopolozhniki kazahskoj sovetskoj literatury sovmetno s B Nauryzbaevym i M Dujsenovym 1984 Қazak sovet әdebieti okulyk 1938 Қazak sovet әdebieti okulyk T Nurtazin S Қirabaevpen birge 1968 Қazak sovet әdebieti okulyk S Қirabaevpen birge 1971 Қazak sovet әdebieti okulyk 1987 Қazak әdebieti tarihy 3 t 2 kit 1967 DerekkozderAbaj Enciklopediya Almaty Қazak enciklopediyasynyn Bas redakciyasy Atamura baspasy ISBN 5 7667 2949 9 Қazakstan Ұlttyk Enciklopediya Bas redakciyasy Almaty baspasy 2003Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet