Моғол мектебі

Моғол мектебі – шығыс миниатюра мектебі. Үндістанды ұлы Моғолдар әулеті билеген кезеңде өркендеді. Оның ерекше гүлденіп дамуы Құмайын, Акбар сұлтандар кезеңіне (1530 – 1605) сәйкес келді.

Моғол мектебі негізінен ежелгі Үнді кескіндемесі мен көне мұсылман бейнелеу өнерінен (мысалы, “Шаһнамаға” салынған миниатюралық 85 шығарма, 1427) бастау алады. Сонымен қоса парсы бейнелеу өнерінің және Орта Азия өнер мектебінің қолтаңбасы да сезіледі.Акбар тұсында, одан кейін де жергілікті суретшілермен қоса еуропалық суретшілер өзіндік қолтаңбаларын қалдырды. Осы кезеңде еуропалық суретшілерге еліктеушілік, олардың шығармаларын көшіру мен кейіпкерлерін қайталау белең алды. Моғол мектебінің алғашқы даму кезеңі оның негізін қалаушы суретшілер: тебриздік мен шираздық есімдерімен тығыз байланысты. Олардың басшылығымен жұмыс істеген 50 суретші “” поэмасына 1400 миниатюра жасады. Сол кезеңдегі шығармалардың ең көрнектісі “Бабырнама” (16 ғ.) болды. мен кезінде моғол мектебі өркендеп, биікке көтерілді. Ол Иран мен Үндістанның басқа миниатюра мектептеріне қарағанда (мысалы, ) нақты көріністерді шынайы және қияли таныммен астастыра бейнелеуімен ерекшеленеді. 16 ғасырдың аяғы мен 17 ғасырдың басында Моғол мектебінде портрет жанры дамып, кейіпкердің мінез-құлқы мен психологиясын ашуға әрекет жасалды. Атақты қолбасшылар мен әміршілердің, ақындардың тарихи тұлғалары сомдалды (мысалы, “Бабырнама”, “Хамза”, “Акбарнама”, “Шаһ Жаһаннама”, т.б.). 17 ғасырдың 2-ширегінде анималистік жанр (жан-жануарларды, құсты, түрлі өсімдіктерді бейнелеу) өркендеді. Ал 18 ғасырда шынайылықтың аулы алыстап, жасандылық белең алды. Моғол мектебі кейінгі даму кезеңінде Еуропа мен Шығыс елдерінің безендіру өнеріне ықпалын тигізді.

Дереккөздер

1. Миниатюры рукописи “Бабурнаме”, М., 1960
2. Грек Т.В., Индийские миниатюры 16 – 18 веков (альбом), М., 1971
3. Каменева Е., Кемпірқосақтың түсі қандай? А., 1981
4. Моде Х., Өнердің ықшам тарихы, А., 1991