Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Людвиг ван Бетховен (нем. Ludwig van Beethoven; 16 желтоқсан, 1770 жыл, Бонн, Қасиетті Рим империясы – 26 наурыз, 1827 жыл, Вена, Аустрия империясы) — немістің ұлы сазгер, дирижері және пианисі, үш Вена классиктерінің бірі.
| Людвиг ван Бетховен нем. Ludwig van Beethoven | |
 1820 жылғы Жозеф Карл Штилер салған портрет | |
| Негізгі ақпарат | |
|---|---|
| Туған күні | |
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | Вена, Аустрия империясы |
| Белсенділік жылдары | |
| Мемлекет |
|
| Мамандықтары | Сазгер, Пианист, Скрипкашы, Дирижер |
| Аспаптары | |
| Жанрлары | Классикалық музыка, |
 {{{Есімі}}} | |
Өмірбаяны
Бетховен өнердің мақсатын, мәнін барлық қауымға өзінің кеудесіндегі ыстық жалынымен күйдіріп бара жатқан пендеге және бостандыққа деген махаббатын жеткізуде көрген. Бірақ оның өнерінің бүкіл адамзатқа қызмет етуі, ақиқатта зиялы қауымдағы жеке адамдар шеңберіне қызметке айналды. Бұл Бетховен өміріне азапты әсер етті.
Бонндық кезең
Людвиг ван Бетховен 1770 жылдың желтоқсанында Германияның Бонн қаласында дүниеге келді. – Людвигтің әкесі – капеллада қызмет етті. Әнші, скрипкашы, клавесинист, ол қабілетті музыкант болғанымен, ішімдікке құмарлығы Людвигтің өміріне ауыр зиян келтірді. Бетховеннің ерте көрінген музыкалық дарынына әкесі жаңа табыс көзі ретінде қарады.
Кейбір мағлұматтарға жүгінсек, 1778 жылы Бетховеннің алғашқы қауымдық концерты өтті. Оқуының хаостығына, жүйесіздігіне қарамастан Людвиг 12 жасында клавесинде, скрипкада, органда еркін ойнады және парақтан жеңілдікпен ноталық мәтіндерді оқи алған.
Бонндық капелланың жаңа директоры болып келді. Көптеген зингшпильдер және опералар, өз заманының сергек музыканты, көкірегі ашық, дана, алдыңғы қатарлы адам, Нефе Бетховеннің ұстазына айналды. Ол жас Бетховенді гармония, контрапунктпен таныстырды. Нефеның арқасында 1782 жылы Бетховеннің алғашқы туындылары: Дресслер маршы тақырыбына вариациялар, үш фортепианолық соната, басылып шықты. 13 жастан бастап ол жанұясын қаржыландырушыға айналады. Органшы-Нефеның көмекшісі, сарай маңылық капелланың альтшысы болып қызмет жасайды. Сол кезде Бетховен қала интеллигенциясымен араласып, атаққа ие болады. Бірақ, провинциялық өмірден жалығып, ол 1787 жылы Венаға аттанады. Онда Бетховен Моцартпен кездесіп «Свадьба Фигароның» авторын өзінің импровизациясымен таң қалдырады. Кенеттен шешесі ауырып қалып, Бетховен туған қаласына оралуға мәжбүр болады. Анасының өмірден өткенінен кейін әкесі рухани әлсіреп, төмендеген Бетховен кіші інілеріне қамқоршы болады. Сол ауыр жылдары үйіне барып, ол тынығып, шығармашылық жігер алғандай болатын. 1792 жылы Йозеф Гайдн Боннға келгенде, жас композитордың (50 шақты шығарма: фортепианоға арналған кішігірім пьесалар, үш соната, түрлі құрамдық ансамбльдер, екі кантата, кішігірім балет) шығармаларына сүйсініп, Бетховенді Венаға шақырады.
Бонндық кезең Бетховеннің идеялық-көркемдік қалыптасуында маңызды рөл атқарды деуге болады. Оның динамизммен, бағыттылықпен, жігерлікпен көзге түсе бастаған. 1792 жылдың күзінде Бетховен жастықпен қоштасып, Венаға бет алады.
Венада өткен алғашқы бірнеше жыл Бетховен өміріндегі ең бақытты шақ болған. Бетховен-пианисттың тамсандырарлық сәті Бетховен-композиторға сара жол ашты. Алайда өз шығармаларын басып шығарар алдында Бетховен Гайдн, , дәріс алып, теориялық білімдерін тексеріп, толықтырып алған. Бетховен пианист және импровизатор ретінде Венаның өнерпаздары арасында көзге түсті.
- 1795 жылы басылған оркестрлік 1. фортепианолық трио Бетховенге композитор ретінде көпшілік назарын аударды.
- 1795-1802 жж. аралығындағы он шақты шығарманың ішінде 12 фортепианолық соната, 3 фортепиано мен оркестрге арналған концерт, екі симфония, 6 ішектік квартет оркестр 18, фортепианолық және ішекті аспаптық трио, және т. б.
Қиын өзінің өнерінің мәдениет әлемінде орын іздеу жылдары Бетховен үлкен қасіретке душар болып қалады, ол естімейді. Музыкант қайғысына адам қиыншылығы қосылады, ол жас, зиялы қауымның қызы сүйеді. Вегелерге жазған хаттарында өмірге қуанышты екенін айтып, тағдырдың қаталдығына мойымайтынын ұрандады. Бірақ жаңа соққы дайын тұрады, Дж. Гвиччарди ортасында Бетховен тек кедей музыкант болып саналды. Және есту қабілетінен айырылуы жақындап, біліне бастады. Емшілер кеңесімен Бетховен деген жерге денсаулығын дұрыстауға барады. Бірақ емдеу көмектеспей, Бетховен өте қатты қайғыға батады. Ол трагедиялық әсері үлкен Гейлигенштадтық (завещание) деп аталатын ескерткішті сол ауыр күндері жазады.
- 1800-1803 жж. шығармаларында композитордың бастан кешіргенінің барлығы айқын көрінеді: Үшінші до-минорлық фортепианолық концерт, ор. 37 (1800ж.), жерлеу маршы бар Ля бемоль мажорлық соната, ор. 26 және «Лунная» сонатасы (1801), скрипка мен фортепианолық «Крейцерлік» сонатасы (1803), және т. б. шығармалар.
Бірақ адам қасіреті музыкант сәттілігіне әкелді. Қаһармандық симфонияда жеке тұлғалық қиыншылықтарды өмірге деген құштарлық, өнерге деген терең, ыстық махаббат жеңіп шығады.
Кемелдену кезеңі (1803-1812)
- 1803-1808 жж. орталық шығармалар. Бетховен түсінігінде өмір – қаһармандық күрес болды, композитор үшін бүкіл адамзатқа бақыт пен шаттық сыйлау және адамдарға үлкен махаббат міндет болғандай.
Бұл жылдары Бетховен бесінші симфонияның және «Аппасионата» сонатасының жобасы жасалды, «Қаһаямандық» симфониясын және «Аврораны» аяқтап жатқанда «Фиделио» операсымен жұмыс жасайды, кейінірек төртінші симфоияны жаза бастайды. Сөйтіп керемет жігерлі шығармашылық ізденістерде болады. Осы өмір кезеңінде скрипкаға арналған концертін жазады, алтыншы симфония, «Кориолан» увертюрасы, фортепиано, хор, және оркестрге арналған фантазия жарыққа келеді. Үшінші симфония Наолеонға арналған еді, бірақ ол өзін император деп жариялаған соң Бетховенның көзінде түсіп, өзінің туындысын композитор «Eroica», яғни Қаһармандық деп атады. Идеясының бұрын болып көрмеген батылдығына, формалар мен музыкалық мәнерлеу әдістеріне қарай бұл симфония шынымен де революциялық акт болды. Осы шығарма алдағы симфонизмге кең өріс ашты, бұл туындыдан бастап әлем симфонизмінде жаңа эра басталды. Үшінші симфониядан кейін композитор «Фиделио» операсын жазуға кірісіп кетеді.
«Фиделио» - Бетховенның жалғыз операсы. Сахналық жанрларда, және опералық формаларда Бетховен симфонияларда ұрандаған тираниямен күресу және еркіндікке құштарлық идеяларын ашады. Бұл операға француз драматургы Буйидың либреттосын алды. Онда идеалды махаббат пен отбасы беріктігі басты құндылықтар болып табылады.«Фиделионы» жазу жұмысы 1803 жылдық соңына жатады, ал 1805 жылдың күзінде опера «Фиделио» веналық театрдың сазнасында қойылды. Қоғамдағы жағдай пераның сәтсіз қойылуына ықпал етеді. Тек 1814 жылда Венада қайта қойылған «Фиделио» ыстық ықыласқа бөленді. Сәл уақыттан кейін опера Прагада және Берлинде орындалды.
- 1809-1812 жж. шығармалары. «Эгмонт». Бесінші концерттен кейін Бетховен бұл жанрда жұмысын аяқтайды. Композитор қаламының астынан бұл жылдары ор. 81а ми-бемль-мажорлы соната, жетінші және сегізіншеі симфониялар (1812) шығады.
Осы жылдары Бетховен Гете поэзиясымен әуес болатын. «Фауст» трагедиясының әсерімен опера жазатын ой туады. Және «Эгмонт» трагедиясына музыка жазады. Венада Бетховеннің аты әйгілі болып оған көптеген тапсырыстар беріледң. Шығармадылық өрлеу шыңдалғанмен жеке өмірі қалыптаспаған композитор жанұялық бақытты аңсайды. Ыстық сезімі жайылы ол (Брунсвиг) хатында жазған болатын. Бетховен қаржылық тұрақтылықты мақсат етіп князға жұмысқы композитор болып тұруды сұраумен хат жазды. Бірақ жауап болмаған соң, ұлы композитор австриядан кетуді ойластырады. Бұны біліп қалған кейбір меценаттар сондай көрнекті композитордың оларды қалдырып кетіп қалуын қаламай, оған зейнетақы төлеп тұруға келіседі. Бірақ бұл шешімнен кейін де ақшадан көрі жұмысы көп болды. Композитр өміріне естімеу көп қиыншылық әкелді. Ол Италияға барып концерттер беруден бас тартуға мәжбүр болды. Ақша жағынан да, қарым – қатынастар да азайып күрделі жағдай туды.
Өмірі мен шығармашылығының соңғы кезеңі.
- «Киелі достастық» («Священный союз»). Наполеон империясының күйреуінен кейін Еуропада күрделі саяси реакциялар басталды. Австриялық канцлер қол астында «Киелі достастыққа» ең агрессивті басшылықтар еніп бірікті. Веналық конгресстың салтанатты мерекелерінде зиялы қауым байлықтарын мақтан етіп, революциялық халықтан қорыққандарын жасыруға тырысты. Сол уақытта еуропалық картаны кескіндеп, жерлерді таласып бөлу қайнап жатты.
Бетховенге бұл әрекеттер бөтен болды, композитор осы жағдайға араласпады, түсінбеді. Осыған қарамастан Бетховен көзінің тірі кезіндегі атағының шыңына тек сол уақытта жетті. Ол әйгілі механик Мельцельдың тапсырысы бойынша «Бита при Виттории» шығармасын жазды. Оның тақырыбы сол кезде модада болған әскери арнаға жататын. «Битва при Виттории» орындалған концертте жетінші симфония да орындалған мен ол біріншінің көлеікесінде қалып қойды. Бетховеннің концерттерінде короналы өкілдер келген, және атағы асқақтағасын операсы да еске түсіп қайта қойылды. Сахнада «Фиделио» орындалғанда Бетховен дирижерлік пультте тұрды, бірақ құлағы естңмегендіктен қателіктер кетіп отырды.
- Шығармашылық кризис. Зиялы қауымның еркелеткеніне қарамастан шығармашылық өмірде жаңалықтар азайды. Бетховен 1813-1818жж. ақырын және аз шығарады. Бетховенның «кейінгі стилі» фортепианоға арналған ми минорлы ор. 90 сонатасында, виолончельге арналған сонаталарында, халық әндерінің өңдеулерінде көрінеді.
«К далекой возлюбленной» әндер циклы, 1816-1822 жж. арасында фортепианолық сонаталар, квартеттері шығады. Композициясы және музыкалық тілі жағынан күрделі болып келеді. Бетховен класикалық сонатаға сипатты формақұрау заңдылықтарының шегінен шығып, полифониялық бөлімдер қосады, тематизмде орын аустыру жаңа даму әдістеріне әкелді.
- Тоғызыншы симфония. Кейінгі шығармалар арасында асқар шың болып тоғызыншы смфония тұр. Оған Қаһармандық пен Бесінші симфонияның, асторальды» және Жетінші симфонияныңасиеттері келіп өрілді.Симфонияның титандық идеясы – дыбыстармен әлем халықтарының бірлігін, ағайындығын және теңдігін жеткізу – жаңа формаларды талап етті. Бетховен тек ыормалар шекарасын кеңейтіп қана қоймай, жанрдың өзінен тыс шығып кетеді. Оған миллиондарға үндеу үшін, оларды біріктіру үшін аспаптық музыка жетпей, сөз керек болды. Сондықтан Бетховен симфония финалына «К радости» деген одасына хор жазып қосты. Шиллердің көрсеткен ойында Бетховен армандаған гуманисттік идеалдар берілген.
- Өмірінің соңғы жылдары. Композитордың соңғы жылдары өте қиын және қайғылы болды. Оны сол уақыттағы саяси жағдай шаршатып, өзін жалғыз сезінді. Ұлы композитор ештеңе естімеді.Бетховенның материалдық жағдайы бұрынғыдай нашар болып қала береді.
Бетховенның бөлесі композитордың қамқорында еді. Оны тірбиелеуге енді үлкен қиыншылықпен табылатын қаржының барлығы кетіп отырады. Ұлы композитор 1827 жылдың 26 науырызында бірнеше ай ауырған соң өмірден өтті.
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том
| Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Людвиг ван Бетховн |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Lyudvig van Bethoven nem Ludwig van Beethoven 16 zheltoksan 1770 zhyl Bonn Қasietti Rim imperiyasy 26 nauryz 1827 zhyl Vena Austriya imperiyasy nemistin uly sazger dirizheri zhәne pianisi үsh Vena klassikterinin biri Lyudvig van Bethoven nem Ludwig van Beethoven1820 zhylgy Zhozef Karl Shtiler salgan portretNegizgi akparatTugan kүni16 zheltoksan 1770 1770 12 16 Tugan zheriBonn Қasietti Rim imperiyasyҚajtys bolgan kүni26 nauryz 1827 1827 03 26 56 zhas Қajtys bolgan zheriVena Austriya imperiyasyBelsendilik zhyldary1782 1827MemleketҚasietti Rim imperiyasy Austriya imperiyasyMamandyktarySazger Pianist Skripkashy DirizherAspaptaryFortepiano SkripkaZhanrlaryKlassikalyk muzyka Simfoniya Opera Sonata Rekviem Ishekti kvartet Қoltanbasy Esimi ӨmirbayanyBethoven onerdin maksatyn mәnin barlyk kauymga ozinin keudesindegi ystyk zhalynymen kүjdirip bara zhatkan pendege zhәne bostandykka degen mahabbatyn zhetkizude korgen Birak onyn onerinin bүkil adamzatka kyzmet etui akikatta ziyaly kauymdagy zheke adamdar shenberine kyzmetke ajnaldy Bul Bethoven omirine azapty әser etti Bonndyk kezen Dүniege kelgen үji Lyudvig van Bethoven 1770 zhyldyn zheltoksanynda Germaniyanyn Bonn kalasynda dүniege keldi Lyudvigtin әkesi kapellada kyzmet etti Әnshi skripkashy klavesinist ol kabiletti muzykant bolganymen ishimdikke kumarlygy Lyudvigtin omirine auyr ziyan keltirdi Bethovennin erte koringen muzykalyk darynyna әkesi zhana tabys kozi retinde karady Kejbir maglumattarga zhүginsek 1778 zhyly Bethovennin algashky kauymdyk koncerty otti Okuynyn haostygyna zhүjesizdigine karamastan Lyudvig 12 zhasynda klavesinde skripkada organda erkin ojnady zhәne paraktan zhenildikpen notalyk mәtinderdi oki algan Bethoven altynshy simfoniyany zhazuda Bonndyk kapellanyn zhana direktory bolyp keldi Koptegen zingshpilder zhәne operalar oz zamanynyn sergek muzykanty kokiregi ashyk dana aldyngy katarly adam Nefe Bethovennin ustazyna ajnaldy Ol zhas Bethovendi garmoniya kontrapunktpen tanystyrdy Nefenyn arkasynda 1782 zhyly Bethovennin algashky tuyndylary Dressler marshy takyrybyna variaciyalar үsh fortepianolyk sonata basylyp shykty 13 zhastan bastap ol zhanuyasyn karzhylandyrushyga ajnalady Organshy Nefenyn komekshisi saraj manylyk kapellanyn altshysy bolyp kyzmet zhasajdy Sol kezde Bethoven kala intelligenciyasymen aralasyp atakka ie bolady Birak provinciyalyk omirden zhalygyp ol 1787 zhyly Venaga attanady Onda Bethoven Mocartpen kezdesip Svadba Figaronyn avtoryn ozinin improvizaciyasymen tan kaldyrady Kenetten sheshesi auyryp kalyp Bethoven tugan kalasyna oraluga mәzhbүr bolady Anasynyn omirden otkeninen kejin әkesi ruhani әlsirep tomendegen Bethoven kishi inilerine kamkorshy bolady Sol auyr zhyldary үjine baryp ol tynygyp shygarmashylyk zhiger algandaj bolatyn 1792 zhyly Jozef Gajdn Bonnga kelgende zhas kompozitordyn 50 shakty shygarma fortepianoga arnalgan kishigirim pesalar үsh sonata tүrli kuramdyk ansamblder eki kantata kishigirim balet shygarmalaryna sүjsinip Bethovendi Venaga shakyrady Bonndyk kezen Bethovennin ideyalyk korkemdik kalyptasuynda manyzdy rol atkardy deuge bolady Onyn dinamizmmen bagyttylykpen zhigerlikpen kozge tүse bastagan 1792 zhyldyn kүzinde Bethoven zhastykpen koshtasyp Venaga bet alady Venada otken algashky birneshe zhyl Bethoven omirindegi en bakytty shak bolgan Bethoven pianisttyn tamsandyrarlyk sәti Bethoven kompozitorga sara zhol ashty Alajda oz shygarmalaryn basyp shygarar aldynda Bethoven Gajdn dәris alyp teoriyalyk bilimderin tekserip tolyktyryp algan Bethoven pianist zhәne improvizator retinde Venanyn onerpazdary arasynda kozge tүsti 1795 zhyly basylgan orkestrlik 1 fortepianolyk trio Bethovenge kompozitor retinde kopshilik nazaryn audardy 1795 1802 zhzh aralygyndagy on shakty shygarmanyn ishinde 12 fortepianolyk sonata 3 fortepiano men orkestrge arnalgan koncert eki simfoniya 6 ishektik kvartet orkestr 18 fortepianolyk zhәne ishekti aspaptyk trio zhәne t b Қiyn ozinin onerinin mәdeniet әleminde oryn izdeu zhyldary Bethoven үlken kasiretke dushar bolyp kalady ol estimejdi Muzykant kajgysyna adam kiynshylygy kosylady ol zhas ziyaly kauymnyn kyzy sүjedi Vegelerge zhazgan hattarynda omirge kuanyshty ekenin ajtyp tagdyrdyn kataldygyna mojymajtynyn urandady Birak zhana sokky dajyn turady Dzh Gvichchardi ortasynda Bethoven tek kedej muzykant bolyp sanaldy Zhәne estu kabiletinen ajyryluy zhakyndap biline bastady Emshiler kenesimen Bethoven degen zherge densaulygyn durystauga barady Birak emdeu komektespej Bethoven ote katty kajgyga batady Ol tragediyalyk әseri үlken Gejligenshtadtyk zaveshanie dep atalatyn eskertkishti sol auyr kүnderi zhazady 1800 1803 zhzh shygarmalarynda kompozitordyn bastan keshirgeninin barlygy ajkyn korinedi Үshinshi do minorlyk fortepianolyk koncert or 37 1800zh zherleu marshy bar Lya bemol mazhorlyk sonata or 26 zhәne Lunnaya sonatasy 1801 skripka men fortepianolyk Krejcerlik sonatasy 1803 zhәne t b shygarmalar Birak adam kasireti muzykant sәttiligine әkeldi Қaһarmandyk simfoniyada zheke tulgalyk kiynshylyktardy omirge degen kushtarlyk onerge degen teren ystyk mahabbat zhenip shygady Kemeldenu kezeni 1803 1812 1803 1808 zhzh ortalyk shygarmalar Bethoven tүsiniginde omir kaһarmandyk kүres boldy kompozitor үshin bүkil adamzatka bakyt pen shattyk syjlau zhәne adamdarga үlken mahabbat mindet bolgandaj Bul zhyldary Bethoven besinshi simfoniyanyn zhәne Appasionata sonatasynyn zhobasy zhasaldy Қaһayamandyk simfoniyasyn zhәne Avrorany ayaktap zhatkanda Fidelio operasymen zhumys zhasajdy kejinirek tortinshi simfoiyany zhaza bastajdy Sojtip keremet zhigerli shygarmashylyk izdenisterde bolady Osy omir kezeninde skripkaga arnalgan koncertin zhazady altynshy simfoniya Koriolan uvertyurasy fortepiano hor zhәne orkestrge arnalgan fantaziya zharykka keledi Үshinshi simfoniya Naoleonga arnalgan edi birak ol ozin imperator dep zhariyalagan son Bethovennyn kozinde tүsip ozinin tuyndysyn kompozitor Eroica yagni Қaһarmandyk dep atady Ideyasynyn buryn bolyp kormegen batyldygyna formalar men muzykalyk mәnerleu әdisterine karaj bul simfoniya shynymen de revolyuciyalyk akt boldy Osy shygarma aldagy simfonizmge ken oris ashty bul tuyndydan bastap әlem simfonizminde zhana era bastaldy Үshinshi simfoniyadan kejin kompozitor Fidelio operasyn zhazuga kirisip ketedi Fidelio Bethovennyn zhalgyz operasy Sahnalyk zhanrlarda zhәne operalyk formalarda Bethoven simfoniyalarda urandagan tiraniyamen kүresu zhәne erkindikke kushtarlyk ideyalaryn ashady Bul operaga francuz dramaturgy Bujidyn librettosyn aldy Onda idealdy mahabbat pen otbasy beriktigi basty kundylyktar bolyp tabylady Fideliony zhazu zhumysy 1803 zhyldyk sonyna zhatady al 1805 zhyldyn kүzinde opera Fidelio venalyk teatrdyn saznasynda kojyldy Қogamdagy zhagdaj peranyn sәtsiz kojyluyna ykpal etedi Tek 1814 zhylda Venada kajta kojylgan Fidelio ystyk ykylaska bolendi Sәl uakyttan kejin opera Pragada zhәne Berlinde oryndaldy 1809 1812 zhzh shygarmalary Egmont Besinshi koncertten kejin Bethoven bul zhanrda zhumysyn ayaktajdy Kompozitor kalamynyn astynan bul zhyldary or 81a mi beml mazhorly sonata zhetinshi zhәne segizinshei simfoniyalar 1812 shygady Osy zhyldary Bethoven Gete poeziyasymen әues bolatyn Faust tragediyasynyn әserimen opera zhazatyn oj tuady Zhәne Egmont tragediyasyna muzyka zhazady Venada Bethovennin aty әjgili bolyp ogan koptegen tapsyrystar beriledn Shygarmadylyk orleu shyndalganmen zheke omiri kalyptaspagan kompozitor zhanuyalyk bakytty ansajdy Ystyk sezimi zhajyly ol Brunsvig hatynda zhazgan bolatyn Bethoven karzhylyk turaktylykty maksat etip knyazga zhumysky kompozitor bolyp turudy suraumen hat zhazdy Birak zhauap bolmagan son uly kompozitor avstriyadan ketudi ojlastyrady Buny bilip kalgan kejbir mecenattar sondaj kornekti kompozitordyn olardy kaldyryp ketip kaluyn kalamaj ogan zejnetaky tolep turuga kelisedi Birak bul sheshimnen kejin de akshadan kori zhumysy kop boldy Kompozitr omirine estimeu kop kiynshylyk әkeldi Ol Italiyaga baryp koncertter beruden bas tartuga mәzhbүr boldy Aksha zhagynan da karym katynastar da azajyp kүrdeli zhagdaj tudy Өmiri men shygarmashylygynyn songy kezeni Kieli dostastyk Svyashennyj soyuz Napoleon imperiyasynyn kүjreuinen kejin Europada kүrdeli sayasi reakciyalar bastaldy Avstriyalyk kancler kol astynda Kieli dostastykka en agressivti basshylyktar enip birikti Venalyk kongresstyn saltanatty merekelerinde ziyaly kauym bajlyktaryn maktan etip revolyuciyalyk halyktan korykkandaryn zhasyruga tyrysty Sol uakytta europalyk kartany keskindep zherlerdi talasyp bolu kajnap zhatty Bethovenge bul әreketter boten boldy kompozitor osy zhagdajga aralaspady tүsinbedi Osygan karamastan Bethoven kozinin tiri kezindegi atagynyn shynyna tek sol uakytta zhetti Ol әjgili mehanik Melceldyn tapsyrysy bojynsha Bita pri Vittorii shygarmasyn zhazdy Onyn takyryby sol kezde modada bolgan әskeri arnaga zhatatyn Bitva pri Vittorii oryndalgan koncertte zhetinshi simfoniya da oryndalgan men ol birinshinin koleikesinde kalyp kojdy Bethovennin koncertterinde koronaly okilder kelgen zhәne atagy askaktagasyn operasy da eske tүsip kajta kojyldy Sahnada Fidelio oryndalganda Bethoven dirizherlik pultte turdy birak kulagy estnmegendikten katelikter ketip otyrdy Shygarmashylyk krizis Ziyaly kauymnyn erkeletkenine karamastan shygarmashylyk omirde zhanalyktar azajdy Bethoven 1813 1818zhzh akyryn zhәne az shygarady Bethovennyn kejingi stili fortepianoga arnalgan mi minorly or 90 sonatasynda violonchelge arnalgan sonatalarynda halyk әnderinin ondeulerinde korinedi K dalekoj vozlyublennoj әnder cikly 1816 1822 zhzh arasynda fortepianolyk sonatalar kvartetteri shygady Kompoziciyasy zhәne muzykalyk tili zhagynan kүrdeli bolyp keledi Bethoven klasikalyk sonataga sipatty formakurau zandylyktarynyn sheginen shygyp polifoniyalyk bolimder kosady tematizmde oryn austyru zhana damu әdisterine әkeldi Togyzynshy simfoniya Kejingi shygarmalar arasynda askar shyn bolyp togyzynshy smfoniya tur Ogan Қaһarmandyk pen Besinshi simfoniyanyn astoraldy zhәne Zhetinshi simfoniyanynasietteri kelip orildi Simfoniyanyn titandyk ideyasy dybystarmen әlem halyktarynyn birligin agajyndygyn zhәne tendigin zhetkizu zhana formalardy talap etti Bethoven tek yormalar shekarasyn kenejtip kana kojmaj zhanrdyn ozinen tys shygyp ketedi Ogan milliondarga үndeu үshin olardy biriktiru үshin aspaptyk muzyka zhetpej soz kerek boldy Sondyktan Bethoven simfoniya finalyna K radosti degen odasyna hor zhazyp kosty Shillerdin korsetken ojynda Bethoven armandagan gumanisttik idealdar berilgen Өmirinin songy zhyldary Kompozitordyn songy zhyldary ote kiyn zhәne kajgyly boldy Ony sol uakyttagy sayasi zhagdaj sharshatyp ozin zhalgyz sezindi Ұly kompozitor eshtene estimedi Bethovennyn materialdyk zhagdajy buryngydaj nashar bolyp kala beredi Bethovennyn bolesi kompozitordyn kamkorynda edi Ony tirbieleuge endi үlken kiynshylykpen tabylatyn karzhynyn barlygy ketip otyrady Ұly kompozitor 1827 zhyldyn 26 nauyryzynda birneshe aj auyrgan son omirden otti Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 zhyl ISBN 5 89800 123 9 II tom Ortakkorda bugan katysty media fajldar bar Lyudvig van Bethovn