Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Лиза Мейтнер (нем. Lise Meitner; 7 қараша 1878 – 27 қазан 1968) — аустриялық физик, ядролық физикамен және радиоактивтілікпен жұмыс жасаған.
| Лиза Мейтнер | |
| нем. Lise Meitner | |
 | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | |
| Азаматтығы | |
| Ғылыми аясы | |
| Ғылыми дәрежесі | |
| Альма-матер | |
| Ғылыми жетекші | Франц Серафин Экснер |
| Атақты шәкірттері | Николаус Риль |
| Қолтаңбасы |
|
Лиза Мейтнер Ортаққорда | |
Ғылыми мансап
Планктын лекцияларында бір жыл қатысып, Мейтнер Планктын ассистенті рөліне ауысты. Бастапқы жылдары ол Отто Хан атты химикпен бірге жұмыс жасап бірнеше жаңа изотоптар ашған. 1909 жылы бетта-сәулелену туралы екі мақала жазды.
1912 жылы Хан-Мейтнер зерттеушілік тобы Берлинде жаңа салынған Кайсер-Вильгельм-Институтына жол тартты. 1913 жылы Мейтнер Крайсер-Вильгельм-Институтында тұрақты лауазымды алды.
Бірінші дүниежүзілік соғысында рентген құралдарымен жұмыс жасады.
1917 жылы протактинийдін тұрақты изотобын Ханмен бірге ашты, сол үшін Берлин Ғылыми Академиясынан Лейбниц медалімен марапатталды.
1926 жылы Германиядағы бірінші толық физика профессоры болып аталды. 1938 жылы Отто Ханмен бірге "трансуран зерттеуді" бастап, күтпеген ядролық бөлуді ашты. Альберт Эйнштейн оны "Германияның Мария Кюри" деп атаған.
1930 жылдары нейтронның ашылуымен, ғылыми қоғам ураннан ауырлау элементтерді жасау мүмкін екендігін болжан жүрді. Ұлыбританиядағы Эрнест Резерфорд, Франциядағы Ирен Жолио-Кюри, Италиядағы Энрико Ферми және Берлиндегі Мейтнер және Хан арасында ғылыми жарыс басталды. Осы кезде барлығы бұндай зерттеу Нобель сыйын алуға келтіретіндігі туралы ойлаған.
Нобель сыйлығы
1944 жылы химия бойынша Корольдік Швеция Ғылыми Академиясынан Нобель сыйымен "ауыр атомдардың бөлінуін зерттегені үшін" марапатталған.
Сол кезде Мейтнер келесі хатты жазған, "Әрине Хан толығымен өзі Нобель сыйына лайық. Бұл туралы ешқандай күмән жоқ. Бірақ Отто Роберт Фриш және мен уранның бөліунін түсіндіруіне, Ханнан алыс заттарды, үлес қосқандығымда сенімдімін ". Ұқсас жолмен Лиза Мейтнердің көмекшісі Карл Фридрих вон Вейзсакер жазған. 1955 жылы ұқсас хатты Фриш де жазды.
Ханның Нобель сыйын алуы көптен күтілді. Хан да Мейтнер де физикадан және химиядан ядронын бөлінуін ашқан алдында номинацияланған. 1997 жылы Америкалық Физика Қоғамының журналында Физика бүгін (ағыл. Physics Today) Сим және Элизабет Кроуфорд және Марк Уолкер жазды: "1944 жылы Лиза Мейтнер Нобель сыйын алмағаны өйткені химия комитетінің мүшелері оның жұмысын дұрыс бағаламай алмады немесе олардың ықыластары болғанжоқ; және Швецияның ғалымдары тек өздерінің тәжірибесіне сүйеніп отырды. Мейтнердің сыйдан өшіруі теріс түсінік, политикалық кещелік, білімсіздік және асығыстықтын қоспасының өнімі ретінде деп жалпылауға болады".
Дереккөздер
- "Lise Meitner | Biography". atomicarchive.com. 27 October 1968. Retrieved 9 April2012.
- Kerner, Charlotte (1999). Lise, Atomphysikerin. Die Lebensgeschichte der Lise Meitner[Lise, Atomic Physicist. The Life Story of Lise Meitner.] ISBN 978-3-407-78812-2. OCLC 612209107
- Bartusiak, Marcia (17 March 1996). "The Woman Behind the Bomb". The Washington Post.
- "The Nobel Prize in Chemistry 1944". Nobel Foundation. Retrieved 26 August 2011.
- Letter to B. Broomé-Aminoff in November 1945; see Hardy, Anne; Sexl, Lore (2002). Lise Meitner. Rowohlt Verlag. p. 119. ISBN 3-528-08934-2.
- Otto Robert Frisch letter to Carl Seelig, September 14, 1955. See: Seelig, Carl (ed.) |title=Helle Zeit – Dunkle Zeit In memoriam Albert Einstein. Europa Verlag, Zurich 1956. p. 114. Reprint: Friedr. Vieweg & Sohn, Braunschweig/Wiesbaden 1986. p. 114. ISBN 3-528-08934-2.
- Crawford, Elisabeth; Sime, Ruth Lewin; Walker, Mark (1997). "A Nobel Tale of Postwar Injustice". Physics Today. 50 (9): 26–32. Bibcode:1997PhT....50i..26C. doi:10.1063/1.881933
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Liza Mejtner nem Lise Meitner 7 karasha 1878 27 kazan 1968 austriyalyk fizik yadrolyk fizikamen zhәne radioaktivtilikpen zhumys zhasagan Liza Mejtnernem Lise MeitnerTugan kүni7 karasha 1878 1878 11 07 Tugan zheriVena Austriya MazharstanҚajtys bolgan kүni27 kazan 1968 1968 10 27 89 zhas Қajtys bolgan zheri Angliya ҰlybritaniyaAzamattygy Austriya ShveciyaҒylymi ayasyYadrolyk fizikaҒylymi dәrezhesiPhD doktorAlma materVena universitetiҒylymi zhetekshiFranc Serafin Eksner Lyudvig BolcmanAtakty shәkirtteriNikolaus RilҚoltanbasyLiza Mejtner OrtakkordaҒylymi mansapPlanktyn lekciyalarynda bir zhyl katysyp Mejtner Planktyn assistenti roline auysty Bastapky zhyldary ol Otto Han atty himikpen birge zhumys zhasap birneshe zhana izotoptar ashgan 1909 zhyly betta sәulelenu turaly eki makala zhazdy 1912 zhyly Han Mejtner zertteushilik toby Berlinde zhana salyngan Kajser Vilgelm Institutyna zhol tartty 1913 zhyly Mejtner Krajser Vilgelm Institutynda turakty lauazymdy aldy Birinshi dүniezhүzilik sogysynda rentgen kuraldarymen zhumys zhasady 1917 zhyly protaktinijdin turakty izotobyn Hanmen birge ashty sol үshin Berlin Ғylymi Akademiyasynan Lejbnic medalimen marapattaldy 1926 zhyly Germaniyadagy birinshi tolyk fizika professory bolyp ataldy 1938 zhyly Otto Hanmen birge transuran zertteudi bastap kүtpegen yadrolyk boludi ashty Albert Ejnshtejn ony Germaniyanyn Mariya Kyuri dep atagan 1930 zhyldary nejtronnyn ashyluymen gylymi kogam urannan auyrlau elementterdi zhasau mүmkin ekendigin bolzhan zhүrdi Ұlybritaniyadagy Ernest Rezerford Franciyadagy Iren Zholio Kyuri Italiyadagy Enriko Fermi zhәne Berlindegi Mejtner zhәne Han arasynda gylymi zharys bastaldy Osy kezde barlygy bundaj zertteu Nobel syjyn aluga keltiretindigi turaly ojlagan Nobel syjlygy1944 zhyly himiya bojynsha Koroldik Shveciya Ғylymi Akademiyasynan Nobel syjymen auyr atomdardyn bolinuin zerttegeni үshin marapattalgan Sol kezde Mejtner kelesi hatty zhazgan Әrine Han tolygymen ozi Nobel syjyna lajyk Bul turaly eshkandaj kүmәn zhok Birak Otto Robert Frish zhәne men urannyn boliunin tүsindiruine Hannan alys zattardy үles koskandygymda senimdimin Ұksas zholmen Liza Mejtnerdin komekshisi Karl Fridrih von Vejzsaker zhazgan 1955 zhyly uksas hatty Frish de zhazdy Hannyn Nobel syjyn aluy kopten kүtildi Han da Mejtner de fizikadan zhәne himiyadan yadronyn bolinuin ashkan aldynda nominaciyalangan 1997 zhyly Amerikalyk Fizika Қogamynyn zhurnalynda Fizika bүgin agyl Physics Today Sim zhәne Elizabet Krouford zhәne Mark Uolker zhazdy 1944 zhyly Liza Mejtner Nobel syjyn almagany ojtkeni himiya komitetinin mүsheleri onyn zhumysyn durys bagalamaj almady nemese olardyn ykylastary bolganzhok zhәne Shveciyanyn galymdary tek ozderinin tәzhiribesine sүjenip otyrdy Mejtnerdin syjdan oshirui teris tүsinik politikalyk keshelik bilimsizdik zhәne asygystyktyn kospasynyn onimi retinde dep zhalpylauga bolady Derekkozder Lise Meitner Biography atomicarchive com 27 October 1968 Retrieved 9 April2012 Kerner Charlotte 1999 Lise Atomphysikerin Die Lebensgeschichte der Lise Meitner Lise Atomic Physicist The Life Story of Lise Meitner ISBN 978 3 407 78812 2 OCLC 612209107 Bartusiak Marcia 17 March 1996 The Woman Behind the Bomb The Washington Post The Nobel Prize in Chemistry 1944 Nobel Foundation Retrieved 26 August 2011 Letter to B Broome Aminoff in November 1945 see Hardy Anne Sexl Lore 2002 Lise Meitner Rowohlt Verlag p 119 ISBN 3 528 08934 2 Otto Robert Frisch letter to Carl Seelig September 14 1955 See Seelig Carl ed title Helle Zeit Dunkle Zeit In memoriam Albert Einstein Europa Verlag Zurich 1956 p 114 Reprint Friedr Vieweg amp Sohn Braunschweig Wiesbaden 1986 p 114 ISBN 3 528 08934 2 Crawford Elisabeth Sime Ruth Lewin Walker Mark 1997 A Nobel Tale of Postwar Injustice Physics Today 50 9 26 32 Bibcode 1997PhT 50i 26C doi 10 1063 1 881933