Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ламалар (лат. Lama) — сүтқоректілер класы, жұптұяқтылар отрядына жататын, күйіс қайыратын жануарлар.
| Ламалар | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| |
Ламаның түйелерден айырмашылығы – өркеші болмайды.
Дене тұрқы 120 – 175 см, шоқтығына дейінгі биіктігі 90 – 100 см, салмағы 48 – 95 кг.
Лама Оңтүстік Америкадағы Анд тауларының биік беткейлерінде қолда өсіріледі. Лама Оңтүстік Америкада (негізінен Перуде) бұдан 2000 – 2500 жыл бұрын қолға үйретілген. Ламаның жабайы екі түрі (гуанако, викунья) және Перу мен Боливияда қолға үйретілген екі түрі (лама, альпака) бар. Қорегі – шөптесін өсімдіктер.
Жыныстық жағынан 2,5 – 3 жылда жетіледі. 11 ай буаздық мерзімнен кейін жалқы төл туады. Лама мен альпаканы таулы жерде көлік ретінде және бағалы жүні, дәмді еті үшін қолда ұстайды. Жылдан жылға саны азаюда. Олардың арасынан викунья қорғауға алынып, Халықаралық табиғат қорғау одағының “Қызыл кітабына” енгізілген.
Қолдануы
Ламалар төрт мың жыл бұрын қазіргі Перуде қолға үйретілген. 1553 жылы олардың алғашқы сипаттамасы мен бейнесі Сис де Леонның «Перу хроникасы» кітабында берілген.
Лама жүні альпака жүніне қарағанда құнды емес; Лама негізінен ауыр жүкті жануар ретінде қолданылады. Лама майынан шырақ жасалады, ал көң отын ретінде пайдаланылады.
Ламалар, гуанакостардың ата-бабалары Анд тауларының биік үстіртінде өмір сүрген. Бұл түр әлі күнге дейін ауыр жүктерді тау сілемдері арқылы заманауи көлікке қол жетпейтін жолдармен тасымалдау үшін қолданылады. Тек еркектер жүктеледі: бір жануар тәулігіне 27-45 кг жүкті шамамен 24 км қашықтықта жүктейді.Егер қаптама тым ауыр болса, лама тоқтап, отырады, ешқандай жаза оны шамадан тыс жүктемейді, ол сағызы бар тітіркендіргіш жүргізушінің бетіне түкіріп қояды.
Аналық ламалар тек өсіру үшін пайдаланылады: олар ешқашан сауылмайды және жүктелмейді.
Еркек инкалардың етін жеді, бірақ тек ерекше жағдайларда ғана, ал аналықтары ешқашан сойылмаған. Діни мейрамдар кезінде құдайларға еркек төлдерді құрбандыққа шалатын. Жоғарғы құдай Виракоча қоңыр, найзағай құдайы Ильхапе - пиебалд (дауылды аспанның түсі астында), күн құдайы Инти - ақ болуы керек еді.
Дереккөздер
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Lamalar lat Lama sүtkorektiler klasy zhuptuyaktylar otryadyna zhatatyn kүjis kajyratyn zhanuarlar LamalarLamaDүniesi ZhanuarlarZhamagaty HordalylarTaby SүtkorektilerSaby ZhuptuyaktylarTukymdasy CamelidaeTajpasy Tegi Lama Lamanyn tүjelerden ajyrmashylygy orkeshi bolmajdy Dene turky 120 175 sm shoktygyna dejingi biiktigi 90 100 sm salmagy 48 95 kg Lama Ontүstik Amerikadagy And taularynyn biik betkejlerinde kolda osiriledi Lama Ontүstik Amerikada negizinen Perude budan 2000 2500 zhyl buryn kolga үjretilgen Lamanyn zhabajy eki tүri guanako vikunya zhәne Peru men Boliviyada kolga үjretilgen eki tүri lama alpaka bar Қoregi shoptesin osimdikter Zhynystyk zhagynan 2 5 3 zhylda zhetiledi 11 aj buazdyk merzimnen kejin zhalky tol tuady Lama men alpakany tauly zherde kolik retinde zhәne bagaly zhүni dәmdi eti үshin kolda ustajdy Zhyldan zhylga sany azayuda Olardyn arasynan vikunya korgauga alynyp Halykaralyk tabigat korgau odagynyn Қyzyl kitabyna engizilgen ҚoldanuyLamalar tort myn zhyl buryn kazirgi Perude kolga үjretilgen 1553 zhyly olardyn algashky sipattamasy men bejnesi Sis de Leonnyn Peru hronikasy kitabynda berilgen Lama zhүni alpaka zhүnine karaganda kundy emes Lama negizinen auyr zhүkti zhanuar retinde koldanylady Lama majynan shyrak zhasalady al kon otyn retinde pajdalanylady Lamalar guanakostardyn ata babalary And taularynyn biik үstirtinde omir sүrgen Bul tүr әli kүnge dejin auyr zhүkterdi tau silemderi arkyly zamanaui kolikke kol zhetpejtin zholdarmen tasymaldau үshin koldanylady Tek erkekter zhүkteledi bir zhanuar tәuligine 27 45 kg zhүkti shamamen 24 km kashyktykta zhүktejdi Eger kaptama tym auyr bolsa lama toktap otyrady eshkandaj zhaza ony shamadan tys zhүktemejdi ol sagyzy bar titirkendirgish zhүrgizushinin betine tүkirip koyady Analyk lamalar tek osiru үshin pajdalanylady olar eshkashan sauylmajdy zhәne zhүktelmejdi Erkek inkalardyn etin zhedi birak tek erekshe zhagdajlarda gana al analyktary eshkashan sojylmagan Dini mejramdar kezinde kudajlarga erkek tolderdi kurbandykka shalatyn Zhogargy kudaj Virakocha konyr najzagaj kudajy Ilhape piebald dauyldy aspannyn tүsi astynda kүn kudajy Inti ak boluy kerek edi Derekkozder