Кете Алшын тайпасынан тарайтын Әлімұлына кіретін қазақ руы Қызылорда облысының батысы мен Ақтөбе облысын Атырау облысын

Кете – Алшын тайпасынан тарайтын Әлімұлына кіретін қазақ руы. Қызылорда облысының батысы мен Ақтөбе облысын, Атырау облысын мекендейді.

Тарихы

Кете руы туралы алғашқы деректер 12 ғасырдан бері белгілі. Қидандарға бағынып, 1120 ж. Елюй Даши басшылығымен, әулеті мемлекетіне қарсы жорыққа қатысқан 18 тайпаның бірі кити делінген. М.Н. Галкин түрікмендердің гоклан тайпасында кета, Н.Н. Аристов башқұрттарда кете руы кездесетінін айтады.

Қазақ ғалымы Ә.Нұрмағамбетұлы: “Қырғыз халқының батырлар жырында ұшырасатын “кете” сөзінің мағынасы – қымбат та асыл мата атауын білдіреді, тұңғыс-манжыр тілдерінде “кэтэ” – көп ұғымында айтылады”, дейді. М.Тевкелевтің “Қазақ халқының тарихынан материалдар” атты еңбегінде: “Қашқардан оңт.-батысқа қарай Алай тауының шығыс жақ бөлігін қазіргі уақытта қырғыздың қаракесек және төйт рулары мекендейді. Олар ерте кезден бірге тұрады және өздерінің әңгімелеріне қарағанда – бірге туған туыстар”, – делінген.

Кете руы және тармақтарына бөлінеді. Ақкетеден Әжібай би, Арал батыр, Қармыс батыр, , Ебескі, Алтай батырлар, Шернияз ақын тараған. Ал Қаракетеден Ешнияз Сал, Құдайназар батыр, Текей батыр, Кете Жүсіп, Тұрмағамбет Ізтілеуұлы, Омар, Сүйіндік пен Сүйкімбай, Алдашбай, Қуанышбай ақындар, Тоқтаболат, Алтай, Бестібай, Бекмырза, Тұңғышбай, Тайшық, Есетбай билер, Қарақисық батырлар шыққан.

Кете руы Қазан төңкерісіне дейін Қазалы, Перовск, Ақтөбе, , Темір уезі, Гурьев уезі, Бөкей ордасын қоныстанған.

Ұраны – Майлыбай, таңбасы – П, Х.

Тұлғалар

Дереккөздер

Қазақ энциклопедиясының редакциясы, Қазақстан ұлттық энциклопедиясы
Толыбеков С., Қазақ шежіресі, А., 1992; Дайрабаев Т., Кете-Шөмекей шежіресі, А., 1995
Арғынбаев Х., Мұқанов М., Востров В., Қазақ шежіресі хақында, А., 2000; Мұратбаев Ж., Алаштың жұлдызы, А., 2002.

[1] Қазақ энциклопедиясының редакциясы, Қазақстан ұлттық энциклопедиясы

[2] Толыбеков С., Қазақ шежіресі, А., 1992; Дайрабаев Т., Кете-Шөмекей шежіресі, А., 1995

[3] Арғынбаев Х., Мұқанов М., Востров В., Қазақ шежіресі хақында, А., 2000; Мұратбаев Ж., Алаштың жұлдызы, А., 2002.