КОКП облыстық комитеті

КОКП облыстық комитеті (облком) (орыс. Областной комитет КПСС) — КОКП облыстық конференциялары аралығындағы КОКП республикалық (АКСР) немесе облыстық (автономиялы облыс) ұйымының жоғары органы. КОКП облыстық конференцияларында сайланды. Барлық облыстарда болды. КОКП облыстық комитеттері одақтас республикалар коммунистік партияларының орталық комитеттеріне (РКФСР-да 1990 жылға дейін — КОКП орталық комитетіне) бағынысты болды.

РСДЖП — РСДЖ(б)П — РК(б)П — БК(б)П — КОКП

Партия тарихы Қазан төңкерісі Жаңа экономикалық саясат Сталинизм

Саясибюро Хатшылық Ұйымбюро Орталық Комитет Обком

Партия басшылары Владимир Ленин Иосиф Сталин Никита Хрущёв Леонид Брежнев Юрий Андропов Константин Черненко Михаил Горбачёв

БЛКЖО Правда

Бұл үлгіні: көру •  • өңдеу

Тарихы

1919 жылы бұрынғы РК(б)П комитеттері РК(б)П губерния ұйымдарымен ауыстырылды, 1924-1929 жылдардағы әкімшілік-аумақтық бөлініс реформасы барысында губерния ұйымдары облыстық ұйымдар болып қайта құрылды. 1990 жылы маусымда РКФСР Коммунистік партиясы құрылғаннан кейін Ресейдегі кейбір КОКП облыстық комитеттері РКФСР КП облыстық комитеттері деп аталды. Облыстық комитетпен тең мәртебеге ие болған КОКП Мәскеу қалалық комитеті атауын өзгертуден бас тартты. 1991 жылы 6 қарашада КОКП-ға тыйым салынғаннан кейін аймақтық партия ұйымдары таратылды. 1992 жылы 30 қарашада Ресейдің Конституциялық соты РКФСР Коммунистік партиясының (КОКП) бастауыш ұйымдарының қызметіне тыйым салуды алып тастады, бұл партияны Ресей Федерациясының Коммунистік партиясы ретінде қалпына келтіруге мүмкіндік берді. Облыстық (өлкелік) партия комитеттерінің қызметіне тыйым салу сақталғандықтан, оларды қайта құруға тура келді.

Бірінші хатшы

КОКП облыстық комитетінің бірінші хатшысы – КОКП облыстық ұйымның ең жоғары лауазымды тұлғасын одақтық республика Компартиясы орталық комитеті хатшылығының ұсынысы бойынша КОКП облыстық комитеті сайлады. Номиналды түрде халық депутаттары облыстық Кеңесі атқару комитетінің төрағасы облыстың номиналды жоғары лауазымды адамы болып саналса, алайда іс жүзінде 1990 жылдың наурыз айына дейін КОКП облыстық комитетінің бірінші хатшысы облыс басқармасында маңыздырақ қызмет атқарды. Бұл қызметтегі жұмыс іс жүзінде одан әрі жоғарылау үшін міндетті болды (республика немесе Одақ Орталық Комитетінің орталық аппаратындағы басшы қызметтерде жұмыс істеу). Бірақ бұл қызмет саяси бюро, хатшылық, Орталық комитеттің бөлім меңгерушісі деңгейіндегі ұнамсыз немесе кінәлі партия қызметкері облысты басқаруға жіберілгенде «құрметті айдалу» ретінде жиі пайдаланылды.

Басқармадағы рөлі

Партия ұйымының мемлекет пен мемлекеттік мекемелерді басқарудағы рөлі мынада: облыстың партия ұйымдарынан тиісті мемлекеттік лауазымдарға ең жауапты жолдастар ұсынылып, мемлекеттік міндеттерді орындауда олар өздерінің жолдастары алдында мезгіл-мезгіл өз жұмыстары туралы есеп беруі тиіс болды және жұмыстағы қателіктері немесе нашар жұмыс үшін партиялық жауапкершілікті көтерді. Яғни, олардың партия ұйымы тәртіптік тұрғыда қателіктерді көрсетіп, жұмыстың бұзылуына сөгіс жариялай алатын. Мемлекеттiк билiктiң жоғары органдарына жүктелген мiндеттi атқара алмағандарды өздерiне артық қызметтен босатуды ұсыну. Ал сол коммунистер РКФСР Қылмыстық кодексінде көзделген қылмыстар немесе қаржылық бұзушылықтар жасаған жағдайда ондай коммунистер партия мүшелігінен босатылып, жалпы негізде сотқа тартылды. Бірақ партия ұйымы сонымен бірге коммунистерді жала жабу мен бәледен қорғауды өзінің міндеті деп санады, сондықтан мұндай істерді мұқият түсініп, коммунисттің шын кінәсін ашуға тырысты.

1972 жылғы КОКП жарғысынан

Партияның республикалық, өлкелік және облыстық ұйымдарының жетекші органдары
43. Облыстық, өлкелік, республикалық партия ұйымының жоғары органы — облыстық, өлкелік партия конференциясы немесе одақтық республика Компартиясының съезi, ал олардың арасындағы аралықта — облыстық комитет, өлкелік комитет, одақтас республиканың коммунистік партиясы орталық комитеті.
45. Облыстық, өлкелік комитеттер, одақтас республикалар Компартияларының Орталық Комитеті бюроны, оның ішінде комитет хатшыларын сайлайды. Партия хатшыларының кемінде бес жыл тәжірибесі болуы керек. Комитет пленумдарында партия комиссияларының төрағаларын, осы комитеттердің бөлім меңгерушілерін, партиялық газет-журналдардың редакторларын да бекітеді. Ағымдағы мәселелерді қарау және олардың орындалуын тексеру үшін облыстық және өлкелік партия комитеттерінде және одақтық республикалар Компартияларының орталық комитеттерінде хатшылықтар құрылуы мүмкін.
46. Облыстық, өлкелік комитеті, одақтық республика Компартиясының орталық комитеті пленумы кемінде төрт айда бір рет шақырылады.

Бірақ партия Жарғысы шын мәнінде тек бағдар ғана болғанын және партия ұйымдарының жер-жердегі барлық іс-әрекеттері партия Жарғысына толық сәйкес келмейтінін ескеру қажет.

1991 жылдың тамызындағы КОКП республикалық, облыстық, өлкелік комитеттері

Облком

1. КОКП Ленинград қалалық комитеті
2. КОКП Мәскеу қалалық комитеті

Өлкеком

АКСР

Автономды облыс

Қазақстан Коммунистік партиясы

1. Қазақстан КП Ақмола облыстық комитеті
2. Қазақстан КП Ақтөбе облыстық комитеті
3. Қазақстан КП Алматы облыстық комитеті
4. Қазақстан КП Гурьев облыстық комитеті
5. Қазақстан КП Жамбыл облыстық комитеті
6. Қазақстан КП Жезқазған облыстық комитеті
7. Қазақстан КП Қарағанды облыстық комитеті
8. Қазақстан КП Қызылорда облыстық комитеті
9. Қазақстан КП Көкшетау облыстық комитеті
10. Қазақстан КП Қостанай облыстық комитеті
11. Қазақстан КП Маңғыстау облыстық комитеті
12. Қазақстан КП Павлодар облыстық комитеті
13. Қазақстан КП Солтүстік Қазақстан облыстық комитеті
14. Қазақстан КП Семей облыстық комитеті
15. Қазақстан КП Талдықорған облыстық комитеті
16. Қазақстан КП Торғай облыстық комитеті
17. Қазақстан КП Орал облыстық комитеті
18. Қазақстан КП Оңтүстік Қазақстан облыстық комитеті
19. Қазақстан КП Шығыс Қазақстан облыстық комитеті

1. Қырғызстан КП Жалалабат облыстық комитеті
2. Қырғызстан КП Ыстықкөл облыстық комитеті

Тәжікстан Коммунистік партиясы

1991 жылға қарай таратылған немесе атауы өзгертілген КОКП облыстық комитеттері

Атауы өзгертілгендер

1. (1940)
2. Қазақстан КП Ақмола облыстық комитеті (1939—1960)
3. (1923—1958)
4. (1938—1958, 1970—1990)
5. Қазақстан КП Батыс Қазақстан облыстық комитеті (1932—1962)
6. (1944—1957)
7. (1937—1954)
8. (1939—1947, 1952—1955, 1973—1988)
9. (1921—1954)
10. Қазақстан КП Маңғыстау облыстық комитеті (1973—1988)
11. (1940—1957)
12. (1928—1929)
13. (1936—1961)
14. (1938—1961)
15. (1939—1962)
16. (1939—1962)
17. (1939—1959)
18. (1988—1990)
19. (1938—1957)
20. Қазақстан КП Шымкент облыстық комитеті (1932—1962)

Таратылғандар

1. (1954—1957)
2. (1939—1959, 1973—1988)
3. (1954—1957)
4. (1939—1954)
5. (1939—1944)
6. (1944—1954)
7. (1944—1957)
8. (1939—1944)
9. (1950—1953)
10. (1936—1937)
11. (1939—1955)
12. (1921—1924)
13. (1944—1957)
14. (1952—1953)
15. (1939—1959)
16. (1929—1937)
17. (1929—1936)
18. (1940—1954)
19. (1954—1957)
20. (1950—1953)
21. (1943—1947)
22. (1926—1936)
23. (1950—1953)
24. (1952—1953)
25. (1924—1940)
26. (1944—1960)
27. (1982—1988)
28. (1925—1941)
29. (1934)
30. (1939—1954)
31. (1938—1954)
32. (1944—1954)
33. (1952—1953)
34. (1952—1953)
35. (1936—1937)
36. (1939—1951)
37. (1952—1953)
38. (1952—1953)
39. (1923—1934)
40. (1945—1947)
41. (1928—1934)
42. (1928—1957)
43. (1950—1953)

Тағы қараңыз

Дереккөздер

1. БК(б)П – КОКП– РКФСР КП Иркутск облыстық комитеті.(қолжетпейтін сілтеме)
2. БК(б)П – КОКП– РКФСР КП Калининград облыстық комитеті.(қолжетпейтін сілтеме)
3. КОММУНИСТ Мұрағатталған 4 ақпанның 2022 жылы. // Правда, 1-4 желтоқсан 2017
4. Ленинград республикалық (РКФСР) бағынысты қала болды
5. Мәскеу республикалық (РКФСР) бағынысты қала болды
6. Алматы республикалық (Қазақ КСР) бағынысты қала болды