Инд-Ганг ойпаты

Инд-Ганг ойпаты, Инд-Ганг жазығы – Гималай мен Декан таулы үстіртінің аралығында, Үндістанның солтүстігі мен Пәкстан және Бангладеш елдері аумағында орналасқан аса ірі жазық. Бенгаль шығанағынан Араб теңізіне дейін 3000 км-ге созылып жатыр, ені 250 – 350 км.

Инд-Ганг ойпаты

Геологиялық тұрғыдан Үндістан платформасының аллювийлік шөгінділерге толған Гималай тау алды иініне сәйкес келеді. Жер беті тегіс, Ганг пен Инд өзендерінің су айырығында ғана абсолюттік биіктігі 270 м-ге дейін көтеріледі, басқа жерінде 100 м-ге жетпейді. Инд және Ганг-Брахмапутра өзендерінің атырауы қатты батпақталған. Ойпаттың Ганг және Брахмапутра өзендерінің төм. ағысына қарасты бөлігі Ассам деп аталады. Ганг өзенінің бөлігінде Ганг ойпаты жатыр. Инд ойпатының жоғары бөлігі – 5 өзен қосылатын жері – Пенджаб (Бес өзен) деген атпен белгілі. Шығыс бөлігінің климаты субэкваторлық муссондық, батысында – тропиктік пассаттық. Қаңтардың орташа температурасы 12 – 20°С, шілдеде 30 – 36°С. Жылдық жауын-шашын оңтүстік-шығысында 1500 мм, оңтүстік-батысында (Тар шөлі өңірінде) 100 – 150 мм, көбінесе (80%-тен астамы), жазда жауады. Өзендері жазда тасиды. Ганг өзенінің аңғары мен атырауына қорыс батпақты қалың орман – джунгли тән, теңіз жағалауын мангр тоғайы алып жатыр. Ойпаттың орталық бөлігінде жапырақ тастайтын ормандар мен саванналар өскен. Инд алабы құрғақ, көп жері шөлейтті, ең батысында құмды алқап пен сорлар кездеседі. Инд-Ганг ойпаты ежелгі егіншілік орталықтарының бірі. Аумағының көпшілік бөлігі жыртылған. Жер бетін егін суғаратын каналдар мен арықтар айқыш-ұйқыш тілімдеген. Мақта, күріш, , банан, , кокос пальмасы өсіріледі. Ірі талшықты өсімдік – джут кең алқапты қамтиды. Ірі қалалары: Калькутта, Дели (Үндістан), Карачи, (Пәкістан), Дакка (Бангладеш).

Сілтемелер

1. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IV том